این روزها، کمتر کسی را در افغانستان سراغ داریم که در گالری موبایلش بخشی به اسکرین شات‌های گرفته‌شده توسط خودش یا ارسال توسط دوستان اختصاص نداده باشد. البته این پدیده در بسیاری از کشورها وجود دارد؛ اما در افغانستان به دلیل افزایش بی‌اعتمادی بین مجامع مردمی به شکل افراطی دیده می‌شود و اکثر کسانی هم که به این وسیله چنگ می‌زنند در پی تخریب دیگران برای اثبات خود و یا تاییدگرفتن برای خودشان استند.
كورت لوين روان‌شناس اجتماعی سال‌ها قبل تحقيقات مهمی را در دانشگاه «ام آی تی» انجام داد كه گويای شرايط امروز جامعه‌ی ماست. او كارگاهی متشكل از سه گروه پنج نفره تشكيل داد كه به ترتيب به روش‌های دموكراتيک، استبدادی و آنارشی اداره می‌شد.
نتايج حاصل از اين كارگاه نشان داد، ستیزه‌جویی، تهمت زدن، پرونده‌سازی، مسؤولیت‌پذیر نبودن در گروهی كه به روش استبدادی اداره شد ۳۰ برابر بيشتر از ساير گروه‌ها بود. در گروهی كه دمكراسی برقرار بود، افراد به شکل علنی با اعتماد به صحبت‌های یکدیگر بدون چنگ زدن به سندهای غیرحرفه‌ای انتقادهای به‌جا را می‌شنیدند، می‌پذیرفتند و در برابر نظرات نابه‌جا هم محكم می‌ایستادند و از عمل‌كرد گروه یا شخص دفاع می‌کردند و در صدد حل مشكلی هم اگر می شدند در یک فضای گفتمانی سالم پیش می‌رفتند؛ اما در گروهی كه استبداد حاكم بود و افراد همبستگی گروهي نداشتند، در برابر انتقادها می‌گفتند؛ ما نقشي نداشتيم و در پی فرار از مسؤولیت می‌شدند و به شکل پنهانی در تلاش سندسازی و تخریب دیگری پیش می‌رفتند.
در زماني كه فرد نمی‌تواند طبق ضوابط و قوانين منطقي در هر نوع پایگاه اجتماعی ارتقا پيدا كند به اين رويكردها متوسل می‌شود. وقتی به‌جای شايستگی فردی و تخصص زدوبندهای زیرزمینی عامل پست و قرار گرفتن در منصب‌های دولتی و خصوصی شد، گروه‌های محروم با دیدن این‌که انتقادها و اعتراض‌های شان به شکل سازنده کاربردی ندارد و قدرت‌ها درهرحوزه‌ای که هستند میل به اصلاح ندارند به تخريب به‌عنوان يك روش تدافعی فكر می‌کنند و به سندسازی به شیوه‌ی اسکرین‌شات گرفتن از فضای مجازی متوسل می‌شوند و البته درکنار اینان، هستند کسانی که با انتخاب این رویه‌ی غلط و خودفریبانه تلاش می‌کنند کارنامه‌ای وارونه‌ای از اشخاص برای پایین کشاندن وجه‌ی شخصیتی و اجتماعی آنان نشان دهند و تخریب دیگران را به خصوص از نوع اسکرین شات افغانی، نردبانی بسازند برای بالارفتن خود از گرده‌ی دیگران.
