نویسنده: احمدنذیر هوشمند
معمای سقوط نه ولسوالی در شبانه‌روز در بدخشان با داشتن موقعیت جغرافیایی و مرز مشترک با چندین کشور خارجی از جمله پاکستان، چین و تاجیکستان، مورد توجه جهانیان به ویژه گروه‌های افراطی آسیای میانه قرار دارد. به همین جهت، این ولایت به مراتب بیش‌تر از هر ولایت دیگر در معرض خطرها و آسیب‌های دشمن و هم‌چنان تیررس جنگ‌جویان خارجی که در کنار طالبان در بدخشان می‌جنگند، قرار دارد. ما، هر روز شاهد افزایش ناامنی در بدخشان استیم؛ تحرکات مخالفان مسلح دولت از جمله طالبان در این ولایت نظر به ولایتهای دیگر زیادتر به چشم می‌خورد.
طی یک روز اخیر، حدود نه ولسوالی این ولایت بدون درگیری به دست طالبان سقوط کرده است. نیروهای امنیتی و خیزش‌های مردمی از چندین ولسوالی این ولایت بدون درگیری عقب‌نشینی کرده اند. در بدخشان در کنار طالبان داخلی، جنگ‌جویان خارجی به شمول، تحریک اسلامی اوزبیکستان، ایغورهای چین و چیچین‌ها در جنگ‌ها حضور دارند و تعداد افراد این جریان‌های افراطی در بدخشان، به شش صد تن می‌رسد. بسیاری از جنگ‌ها را افراد این گروه‌ها رهبری و مدیریت می‌کنند. معلوماتی که دارم، نشان می‌دهد که در مناطق تحت تصرف طالبان، چندین باب مکتب به روی دانش‌آموزان مسدود شده است.
از دید من، با چنین وضعیتی، بدخشانی‌ها به اتحاد و همبستگی و داشتن مدیران کارا و نخبه در رأس حکومت محلی نیاز دارند. در حالی که از شش ماه به این سو، طالبان به طور بی‌سابقه در بیش‌تر ولایتهای شمالی، نفوذ کرده اند و مناطق وسیعی را در حملات گروهی چریکی‌شان تصرف کرده و شماری از ولسوالی‌ها نیز میان طالبان و نیروهای امنیتی دست‌به‌دست شده است؛ اما ضعف ادارات محلی در بدخشان، می‌تواند به عنوان یکی از اصلی‌ترین دلیل پیش‌رفت طالبان به حساب آید. حکومت طی سال‌های اخیر، افراد کارا، نخبه و مدیر را در رأس حکومت محلی بدخشان نگماشت؛ چیزی که سبب شد، طالبان با گذشت هر روز با سربازگیری از میان مردم این ولایت، ساحه‌ی نفوذشان را گسترش بدهند.
بسیاری‌ها، می‌گویند که تغییر جغرافیای جنگ در کشور، از جاهای دیگر رهبر می‌شود تا شمال، به ویژه بدخشان را به وزیرستان دوم تبدیل کنند. نشانه‌هایی وجود دارد که در ناامنی شمال به ویژه بدخشان، پای کشورهای خارجی از جمله امریکا را می‌کشاند. در کنار خارجی‌ها حضور طالبان در بدخشان، پروژه‌ای سازمان‌دهی‌شده است که حلقاتی از درون نظام حاکم برای تأمین منافع فردی و تیمی‌شان، تروریستان را به میدان کشیده اند.
صاحب‌نظران بدخشان، پیش از من گفته اند؛ اما من به عنوان یک بدخشانی، بار دیگر می‌گویم که با توجه به موقعیت جفرافیایی بدخشان، اگر جلوی ناامنی‌ها در این ولایت گرفته نشود، فاجعه‌ی انسانی رخ خواهد داد. همین اکنون، شهر فیض‌آباد، مرکز ولایت بدخشان در محاصره‌ی طالبان قرار دارد.
