نوجوانی دوران گذار از مرحله‌ی کودکی به بزرگ‌سالی است و مانند همه‌ی دوران‌های گذار، با مشکلات و تعارض‌ها و بحران‌هایی همراه است. یکی از مسایل مهم مربوط به دوران نوجوانی تحصیل نوجوانان می‌باشد. عواملی وجود دارند که بر تحصیل نوجوانان تاثیر دارند. شناخت این عوامل می‌تواند برای والدین مفید باشد. این عوامل در زیر توضیح داده می‌شوند.
- مکتب
مکتب از عوامل بسیار مهم در تکوین شخصیت نوجوانان است و بعد از خانواده، مهمترین نقش را در فرایند اجتماعی‌شدن ایفا می‌کند. حضور در مکتب موجب می‌شود تا آنان، هم از حالت خودمحوری کودکانه رها شوند و هم تا حدودی از قید و بند و محدودیت‌های خانوادگی آزاد باشند. همچنین تماس با معلمان و هم‌سالان، شرکت در فعالیت‌های گروهی و آشنایی با درس‌های مختلف، به آن‌ها فرصت می‌دهد تا دیدگاه‌های متفاوت به زندگی را بیاموزند و ضمن آشنایی بیشتر با جامعه، بین دنیای تحصیل و زندگی واقعی پل بزنند. اگر چه امروزه مطرح می‌شود که هدف تعلیم و تربیت، تأمین سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی دانش‌آموزان است و همه ساله نیز میزان قابل توجهی از بودجه‌ی کشور صرف آموزش و پرورش و تأسیس مدارس می‌شود؛ اما به سلامت روانی نوجوانان و جوانان کمتر توجه شده است و مکاتب سهم قابل توجهی از بروز مشکلات رفتاری را به خود اختصاص می‌دهند. مکاتب بیشتر وقت خود را صرف ایجاد آمادگی در نوجوانان برای کسب مدارج عالی تحصیلی می‌کنند، در حالی که بسیاری از دانش‌آموزان بدون این که فرصت تحصیلات عالی را پیدا کنند، مستقیما وارد زندگی می‌شوند و از آن جا که آمادگی کافی در این زمینه ندارند، احساس شکست و درماندگی می‌کنند. این امر ضمن آسیب رساندن به بهداشت و سلامت روانی، سبب بروز مشکلات رفتاری و بزهکاری در آن‌ها می‌شود. از مسایل شایع نوجوانان در مکتب، مکتب‌گریزی و ضعف تحصیلی است و آنچه مهم است عبارت است از:
۱ . علاقه‌ی نوجوانان به پیشرفت
- تصور نوجوان از مکتب به صورت واحدی سازمان‌یافته و هدف‌دار
- انجام منظم تکالیف منزل و نمره‌گذاری آن‌ها
- میزان وقتی که معلم برای تدریس و نه حفظ نظم و انضباط صرف می‌کند.
- ساختار مناسب کلاس
- دادن بازخورد به عملکرد مناسب
- عوامل شخصی
علاوه بر عوامل کیفی و کمی در مکتب، ویژگی‌های شخصی خود نوجوانان عامل دیگری است که بر تحصیل و پیشرفتش تأثیر می‌گذارد. در این باره باید گفت که بیش از نیمی از دانش‌آموزان نوجوان ناموفق، عامل اصلی شکست تحصیلی خود را سهل‌انگاری شخصی و نداشتن علاقه به درس عنوان می‌کنند. شکست تحصیلی در این نوجوانان سبب می‌شود تا دیدگاهی منفی در آنان نسبت به تحصیل ایجاد شود. برخی از پژوهش‌ها مشخص کرده‌اند که مکتب‌گریزی با تربیت کمتر رابطه دارد و نوجوانان مکتب‌گریز اگر چه بیشتر از دیگران اهل معاشرت‌اند؛ اما افرادی غیرقابل اتکا، فاقد پشتکار کافی و علایق عاطفی‌اند. غیبت در ساعت درسی با رفتار نوجوان هماهنگ است. پسران بیشتر از دختران از مکتب غیبت می‌کنند و این موضوع به ویژه در مناطق روستایی و در پسران بزرگتری دیده می‌شود که به کارشان در مزارع نیاز است.
- دوستان
نگرش منفی نوجوانان به تحصیل، تحت تأثیر قابل توجه دوستان آن‌ها قرار می‌گیرد. این نگرش منفی نوجوانان به تحصیل می‌تواند، تحت تأثیر نگرش مثبت دوستان آن‌ها قرار گیرد و بهبود یابد. در مقابل، نوجوانانی که دوستان مکتب‌گریز دارند نیز از مکتب می‌گریزند و یا ترک تحصیل می‌کنند. روان‌شناسان معتقدند که دوستی سبب ایجاد شباهت در میزان صرف وقت و مطالعه‌ی درس‌ها می‌شود. نکته‌ی جالب این که مشکلات رفتاری دوستان نیز به مرور زمان، به یک‌دیگر شبیه می‌شوند و این امر در مورد کسانی که دوستی‌های پایدار دارند بیشتر صدق می‌کند. صمیمیت در بین دوستان بر پیشرفت بیشتر تحصیلی مؤثر است. در واقع، نوجوانانی که رابطه‌ی بهتری با یک‌دیگر داشتند، تجارب خود را مطلوبتر می‌دانستند. برعکس، نوجوانانی که از آغاز سال تحصیلی نتوانسته بودند با دیگران ارتباط مناسبی پیدا کنند، مشکلات رفتاری آشکارتری را نشان می‌دادند.
