شعارِ «من نمیتوانم نفس بکشم» امریکا را با چالش مواجه کرد. خیابانهای شهرهای امریکا از مردم پر و خالی میشود، شعار «من نمیتوانم نفس بکشم» اعتراض کنندگان در امریکا که برای تمام دولتها و شهروندان جهان نقشهی راه میتواند باشد. هیچکس در هیچ دولتی به خاطر نژاد، قوم، زبان، رنگ و اعتقاداتش نباید زیر لگد دولت از نفس کشیدن باز بماند. یکی از شعارهای دیگری که برای تمام شهروندان جهان به ویژه افغانستان خوب است «صلح بدون عدالت میسر نیست» این شعار در اعتراضهای خیابانی امریکا، برای هر شهروند جهانی کاربرد دارد. شهروند جهانوطنی یعنی این که اگر گروهی در یک گوشهای جهان مثلا امریکا مورد ظلم و ستم قرار گرفت یا در گوشهای دیگر مثلا افغانستان، گروهی در معرض تبعیض مشابه قرار میگیرند، درد مشترک حس شود.
شهروندان افغانستان سالهای متمادی است به دلایل مختلف چون قوم، زبان و گاهی مذهب از نفس کشیدن باز ماندهاند. افغانستان صد برابر با انواع گوناگون آنچه را که امروز بر سیاه پوستان در امریکا میرود، شاهد بوده است. یکی از شعارهای به جای اعتراضکنندگان در امریکا، صلح بدون عدالت میسر نیست؛ برای اوضاع امروز افغانستان نیز کاربرد دارد. بسیار واضح است که رفتار تبعیضآمیز به خشونت میگراید، در پشتو یک متل است «چی په تنگ شی، په جنگ شی».
مرگ جورج فلوید، شهروند سیاهپوست امریکا، امریکا را نارام کرده است. اعتراضهای گستردهی خیابانی به بیشتر از ۱۵ ایالت، امریکا رسیده است. رییسجمهور امریکا از فرماندهان خواسته است که اعتراض کنندگان را سرکوب کنند، سرکوبگری راه حل نیست. در افغانستان نیز شاهد سرکوب اعتراضهای مردمی بودهایم. دولتمردان باید آموخته باشند که دستور سرکوب، قدرتمندترین کشور و رییس جهان، جهان را به چالش میکشد؛ چون شاید «د خلک زور، د خدای زور دی» باشد.
اعتراضهای گسترده در امریکا، پیامهای فراوانی دیگر نیز دارد؛ یکی اینکه رسانههای امریکا جریان اعتراضها را زنده پوشش میدهند. هزاران نفر از معترضان به خیابانهای نیویارک رفتند، موترها در بوستون در آتش خشم میسوزند و فروشگاهها در فیلادلفیا غارت شدند. حادثهی خطرناکی هم در مینیاپولیس اتفاق افتاد، اینکه یک کامیون به جمعیت تظاهرکنندگان زد و عدهای را زیر گرفت. معترضان اما موفق شدند کامیون را متوقف کنند و راننده را به زیر بکشند. پولیس مداخله کرد. اعتراض علیه فاشیسم تا کاخ سفید میرسد و هر کاخی را میتواند تسخیر نماید. تا کنون ۴۰ شهر در حالت اضطرار قرار گرفته است و از میانِ ۵۰ ایالت در ۱۵ ایالت، گارد ملی فعال شده است.
درس دیگری که اعتراضهای گستردهی امریکا به ما میدهد و به خصوص به رهبران حکومتها این است که خواستهها و مطالبات شهروندان را دسیسهی بیگانگان نخوانند. «نمیتوانم نفس بکشم»، رییسجمهور امریکا گروههای چپ را به دامن زدن اعتراضها متهم کرد. در خیلی از کشورهای جهان از جمله افغانستان، معمول است که اعتراضهای داخلی را مداخلهی کشورهای خارجی میپندارند؛ اتهامی که مشکل را حل نمیکند، بلکه بحران را عمیقتر میکند. مثل اینکه رییسجمهور امریکا در پیامی در توییتر اعلام کرد، آنتیفا در فهرست گروههای تروریستی آمریکا قرار میگیرد. ترامپ سندی برای ادعای خود ارائه نداد. در خیلی از کشورهای جهان، وقتی اعتراضهای ضد حکومتی شکل میگیرد، گروههای مخالف حکومت با آن میپیوندند همینطور برخی گروهها و فعالان امریکایی، زیر سقف آنتیفا برای مبارزه با فاشیسم گرد آمدهاند. آنتیفا رهبری متمرکز ندارد. ترامپ پیش از این، سال گذشته اعلام کرده بود که ممنوعیت فعالیت آنتیفا در دستور کار کاخ سفید قرار گرفته است.
قتل جورج فلوید توسط پولیس توسط کاربران شبکههای اجتماعی ضبط و به اشتراک گذاشته شد. پیام دیگرش اینکه دولتمردان نباید تقصیر کارمندان حکومت و ضعف خودشان به گردن رقیبان سیاسی شان بریزند. ترامپ نوشت معترضان «اغتشاشگرند. جهان ما را نگاه میکند و به شما و به جو خوابآلود میخندد.» ترامپ از جو بایدن رقیب انتخاباتی خود و معاون پیشین اوباما به عنوان «جو خوابآلود» یاد میکند. این درسها را باید شهروندان و حکومت ما از اعتراضها در امریکا بیاموزند.