قسمت آخر
نویسنده: حشمت‌الله دانش‌یار، دانش‌جوی رشته‌ی مددکاری اجتماعی در مقطع کارشناسی ارشد؛ در شهر شانگهای چین
جنگ بیولوژیکی چیست و به چه منظور استعال می‌شود؟
تعریف جنگ:
جنگ یا نبرد به درگیری سازمان یافته؛ مسلحانه و غالبا طولانی مدتی گفته می‌شود که بین دولت‌ها؛ ملت‌ها؛ یا گروه‌های متخاصم انجام شده و با خشونت شدید؛ گسیختگی اجتماعی و تلفات جانی و مالی زیاد همراه است.
تعریف جنگ بیولوژیکی:
جنگ بیولوژیکی یا جنگ زیستی به معنای استفاده از عوامل بیولوژیکی؛ اعم از باکتری‌ها؛ ویروس‌ها؛ قارچ‌ها و فرآورده‌های آنها به منظور اهداف خصمانه برای کشتن یا ناتوان کردن انسان‌ها؛ جانوران یا گیاهان است.
اقدام برای تدوین برنامه‌های جنگ بیولوژیکی که عنوان تسلیحات کشتار جمعی محسوب می‌شوند، توسط دولت‌ها در قرن بیستم آغاز شد و در طول جنگ جهانی اول و به ویژه جنگ جهانی دوم مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفت؛ هرچند بسیاری از این برنامه‌ها به دلایل مختلفی از جمله فشار کنوانسیون‌های بین‌المللی مانند پروتوکل ۱۹۲۵ ژنو؛ کنوانسیون سلاحهای بیولوژیکی و سمی ۱۹۷۲ و کنوانسیون منع سلاحهای شیمیایی ۱۹۹۳ به مرحله‌ی عملیاتی شدن نرسیدند.
استفاده از سلاحهای بیولوژیک تحت قوانین بین‌المللی بشردوستانه ممنوع است و همچنین انواع معاهدات بین‌المللی؛ استفاده از عوامل بیولوژیکی در درگیری مسلحانه؛ یک جنایت جنگی است.
در سال ۱۹۷۲ کشورهای جهان کنوانسیونی مبنی بر عدم تولید؛ فن‌آوری و گسترش سلاحهای بیولوژیکی امضا کردند؛ اگر چه بعضی از کشورهای امضا کننده تحقیقات در این زمینه را ادامه دادند؛ تا سال ۲۰۱۱ تعداد ۱۶۵ کشور در سراسر جهان این کنواسیون را امضا و تعهد کردند که برنامه ای برای استفاده از سلاحهای بیولوژیک نداشته باشند.
در جنگ جهانی اول آلمان عوامل اسپ‌ها و گاوها را قبل از حمل آنها به امریکا و فرانسه به بیماری آلوده می‌کردند.
امریکا در سال ۱۹۴۳ برنامه‌ی تحقیقاتی خود را برای استفاده از عوامل بیولوژیک آغاز کرد. این برنامه طوری رسمی تا سال ۱۹۶۹ ادامه یافت. در آن سال نیکسون رییس‌جمهور وقت امریکا به این برنامه پایان داد و مواد تهیه شده در ۱۹۷۱ و ۱۹۷۲ با حضور نمایندگان وزارت‌های مربوط از بین رفت.
در طول جنگ جهانی اول؛ آلمان به دفعات از جنگ افزارهای بیولوژیک استفاده کرد. شوروی سابق نیز نخستین آزمایشگاه تحقیقات جنگ بیولوژیکی خود را در سال۱۹۲۵ به راه انداخت و ابتدا روی عامل بیماری‌های سیاه زخم و بیماری فلج کننده، مطالعاتی را انجام دادند تا ببینند آیا امکان استفاده از آنها در جنگ بیولوژیکی وجود دارد یاخیر.
کشورهای فرانسه؛ مجارستان؛ ایتالیا؛ جاپان؛ پولند و اتحاد جماهیر شوروی سابق، برنامه‌های مربوط به جنگ بیولوژیکی خود را راه اندازی کردند؛ اما در طول جنگ جهانی دوم، نخستین بار جاپان از سلاحهای بیولوژیکی در سطح وسیعی استفاده کرد و هواپیماهای جاپانی بسته‌های آلوده را در قسمت‌های از چین رها کردند که منجر به کشته شدن تعداد زیادی از قربانیان غیر نظامی شد.
انگلستان در سال۱۹۴۰ برنامه‌ی جنگ بیولوژیکی خود را تنظیم کرد؛ آنها حجم زیادی از خوراک دام را به سیاه زخم آغشته کردند و هدف مورد نظر آنها؛ گله‌های گاو آلمانی‌ها بود.
امریکا نیز برنامه‌ی جنگ بیولوژیکی خود را در سال ۱۹۴۲ ارائه داد؛ تحقیقات آنها نشان داد که امکان انتقال عوامل بیماری‌زای خاص از طریق قطرات بسیار ریز آب در هوا وجود دارد. همچنین آنها حداقل ۱۸ عامل بیولوژیکی مختلف را مطالعه کردند که برخی از آنها حیوانات و برخی دیگر محصولات زراعتی را هدف قرار داده بودند. امریکا تا پایان جنگ، نتوانست از جنگ بیولوژیکی استفاده کند؛ اما مطالعات زیادی را با همکاری انگلستان و کانادا انجام داد و پایه‌های علمی جنگ بیولوژیکی خود را برای طول جنگ سرد محکم کرد.
برنامه‌ی جنگ بیولوژیکی اسراییل پیش از ۱۹۴۸ آغاز شد و در این سال عوامل بیولوژیکی مانند آلوده کردن منابع آب در برابر انگلیس‌ها و اعراب به کار گرفته شد.
برخی‌های دیگر از این نیز فراتر رفته‌اند و چین را به نقض کنوانسیون منع سلاحهای بیولوژیک متهم می‌کنند که در سال ۱۹۷۲ به تصویب رسید و دولت چین عضو این کنوانسیون است. این کنوانسیون، تولید، توسعه و ذخیره‌ی سلاحهای میکروبی، سمی و بیولوژیک را که به مقاصد صلح‌آمیز نباشد منع می‌کند. در کنار آن بر اساس حقوق بین‌الملل، دولت‌ها ملزم به رعایت از اصول عدم رساندن زیان فرامرزی به مردمان دیگر کشورها هستند. همچنین براساس حقوق بین‌الملل هر فرد حق زندگی دارد و هیچ دولتی حق ندارد زندگی انسان‌ها را به خطر بیندازد.
تا کنون در مورد این که ویروس کرونا در واقع سلاح بیولوژیکی و میکروبی بوده باشد، هیچ شواهد و مدارکی در دست نیست و بیشتر در حد اتهام، ادعا و گمانه زنی مطرح می‌شود. اثبات چنین چیزی در مراحل کنونی غیر ممکن به نظر می‌رسد. در کنار آن، دادرسی در نظام حقوق بین‌الملل بیشتر بر همکاری دولت‌های عضو متکی است که در این صورت، بعید به نظر می‌رسد دولت چین در بررسی چنین اتهامی با هیچ دادگاه و مرجع قضایی بین‌المللی همکاری کند. در این صورت، تنها ادعای که باقی می‌ماند کوتاهی دولت چین در امر اطلاع رسانی به موقع و ادعای پنهان‌کاری از سوی پکن است که مربوط به مسأله‌ی نقض مقررات بین‌المللی بهداشت می‌شود.
جنگ های بیولوژیکی آینده:
در باره‌ی روندهای آینده جنگ‌های بیولوژیکی، برخی بر این عقیده هستند که با پیشرفت‌های مداوم در علوم بیولوژیکی و جهانی شدن مهارت‌ها و فناوری بیولوژیکی و دسترس‌پذیری بیشتر فناوری‌های توانمند‌ساز؛ استفاده از سلاحهای بیولوژیکی بیشتر می‌شود و تعداد بازیگران بیشتری درگیر این برنامه‌ها می‌شوند؛ در مقابل برخی معتقدند که توسعه و استفاده از سلاحهای بیولوژیکی بسیار دشوار است و به لحاظ اخلاقی و سیاسی نیز مورد پذیرش جامعه‌ی جهانی نیست.
عوامل ویروسی:
ویروس‌ها ساده‌ترین نوع میکرو ارگانیسم‌ها هستند که شامل یک پوشش پروتئینی با ماده‌ی ژنتیکی (DNA یا RNA) داخل آن می شوند؛ در بعضی موارد در قسمت خارجی پوشش ویروس‌ها لایه‌های لیپیدی نیز وجود دارند.
راست و دروغ جنگ بیولوژیکی امریکا با ویروس کرونا
شیوع کرونا ویروس به نحوی برخی کشورهای جهان را درگیر کرده که موجب ایجاد شائبه‌ی تولید این ویروس توسط امریکا شده است.
با شیوع این ویروس در جهان و افزایش میزان افراد مبتلا به آن برخی اظهار نظر‌ها این موضوع را مطرح کردند که کرونا ویروس یک ویروس جدید برای جنگ بیولوژیکی است که توسط ایالات متحده‌ی امریکا تولید شده تا از طریق آن اقتصاد و قدرت رقبای خود را تضعیف کند؛ اما سوال این‌جاست که این موضوع چقدر واقعیت دارد؟
یک دانشمند و زیست‌شناس روسی با طرح این پرسش که چینی‌ها از هزاران سال پیش حیوانات مختلف را می‌خورند؛ اما چرا طی ۲۰ سال گذشته بیماری‌هایی مانند ویروس کرونا در آن پدید آمده است و با اشاره به جنایت امریکا در ایجاد آزمایش‌گاه‌هایی برای آزمایش‌های غیرمتعارف در خارج از امریکا تأکید کرد ویروس کرونا سلاح بیولوژیک امریکاست که از آن برای کنار زدن دشمنان خود از جمله چین و ایران استفاده می‌کند.
رئیس جمهور ونزوئلا: ویروس جدید کرونا ممکن است با هدف جنگ بیولوژیکی علیه چین و اقتصاد این کشور ایجاد شده باشد. امیدواریم که ویروس جدید کرونا اسلحه‌ی جنگی نباشد که علیه چین و به طور کلی علیه مردم جهان مورد استفاده قرار گرفته باشد.
پیش از این نیز برخی از رسانه‌های عربی از احتمال بیولوژیکی بودن این ویروس که با هدف آسیب رساندن به اقتصاد جهانی ایجاد شده خبر داده بودند. البته در جهت مخالف این موضوع هم برخی کارشناسان معتقد هستند که این ویروس منشا حیوانی دارد و سائبه‌ی توطئه و ساخت ویروس توسط ایالات متحده امریکا را رد کردند.
در همین حال، کارشناسان بیماری‌های واگیردار در دانشگاه کالیفرنیا درباره منشا ویروس کرونا گفت: من فرضیه‌ی توطئه را فورا رد می‌کنم. بر اساس آنچه می‌دانم، ما صرفا با چیزی روبه‌رو هستیم که ریشه در حیوان دارد و بعد به انسان سرایت کرد همانطور که در مورد سارس و مرس شاهد این وضع بودیم.
ویلیام شافنِر مدیر پزشکی در بنیاد ملی بیماری‌های عفونی که یک سازمان مستقر در واشنگتن است نیز نظر مشابهی دارد.
سابقه‌ی ایالات متحده در حملات بیولوژیکی بسیار سیاه است؛ و از این روش تاکنون مردم بسیاری و حتا برخی شخصیت‌های سیاسی را ترور کرده، شاید چنین واکنشی به پخش کرونا ویروس هم به خاطر همین سابقه‌ی سیاه باشد؛ باید زمان داد تا واقعیت مشخص شود.
اگر شیوع ویروس کرونا ادامه یابد سرنوشت کشورهای مانند افغانستان چه خواهد شد؟
افغانستان کشوری که سال‌هاست در آتش جنگ‌های استخباراتی؛ منطقه‌ای و داخلی می‌سوزد؛ بی‌اتفاقی و جنگ‌های متداوم در کشور باعث شده است تا این کشور از پیشرفت و ترقی به دور بماند؛ طوری که در جریان هستید ویروس کرونا در سطح کشورهای جهان در حال گسترش است؛ تاکنون بیش از ۲۰۰ کشور را در سطح جهان آلوده کرده است؛ کشورهای مدرن و مجهز با تجهیزات طبی فعال و با استندردهای جهانی؛ که اکثر این کشورها نسبت واگیر بودن این ویروس با مشکلات زیادی از قبیل کمبود شفاخانه‌ها؛ وسایل طبی و در برخی موارد با کمبود متخصصین طبی مواجه شده اند.
باتأسف افغانستان ما جزو کشورهای است که همواره متکی به کمک‌های جامعه‌ی جهانی بوده این کشور در مقایسه با کشورهای مدرن و مترقی از نقطه نظر داشتن امکانات و تجهیزات طبی، قابل مقایسته نیست؛ اما مجبور هستیم آستین برزنیم و مانند سایر کشورها علیه این بیماری کشنده مبارزه نمایم.
کشورهای مترقی با حسن نیتی که دارند، همواره به این کشور امداد رسانی کرده اند؛ اما در برخی موارد دیده می شود که این کمک ها به حق‌دار آن نمی‌رسد؛ فقر و بیکاری یکی از اساسی ترین چالش‌ها است که مردم همواره از آن شکایت می‌کنند. در تازه ترین اخبار آمده است، در اثر شیوع ویروس کرونا و مسدود شدن بازارهای تجاری در کشور، دو میلیون تن بیکار شده اند. در کشورهای غنی اتباع شان بیم گرسنگی را در سر ندارند؛ در ضمن پول‌های زیادی در حساب‌های بانکی شان دارند؛ در حین حال کشورهای امریکایی و اروپایی به اتباع شان اطمینان داده است درخانه بمانند؛ مسؤولین مؤظف، روزانه مواد خوراکی و ارتزاقی را به دروازه‌های منزل شان می‌رسانند؛ اما در افغانستان هیچ امید و اطمینان از جانب حکومت برای کمک وجود ندارد.
گفته می‌شود ویروس کرونا زود گذر نیست و شاید دو الی سه سال طول بکشد؛ دولت افغانستان باید برای حد اقل دو سال آینده، پلان‌گزاری دقیق را روی دست بگیرد؛ در غیر آن فاجعه‌ی بزرگ انسانی رخ خواهد داد.
عصر کرونا متفاوت تر از دوران جنگ‌های داخلی است؛ در این عصر، همه‌ی کشورها درگیر این بیماری هستند؛ از آنجایی که این بیماری واگیر و انتقال پیدا می‌کند؛ بناء هیچ کشوری به شمول ایران و پاکستان دستگیر ما نخواهد شد.
پیشنهادها:
۱: خریداری تجهیزات و ماشین آلات استندرد طبی.
۲: آماده‌سازی بسترهای اضطراری در سطح ولسوالی‌ها.
۳: امتیاز دهی و تشویق کارمندان طبی و همچنان جلوگیری از فرار آنها.
۴: داکتر صاحبان و متخصصین که معاینه خانه‌های شخصی شان را بسته نموده و در این روزهای قرنتین در خانه‌ها بیکار هستند، به سرکار برگردند.
۵: تغییر و تبدیل در اداره‌ها یک اصل است، بناء کارکنان فعال به جای غیر فعال عوض شود.
۶: رعایت اصل برابری و توازن در سمپل گیری، تست، تشخیص و تداوی درسطح کشور
۷: ایجاد فابریکه‌های تولید ماسک‌های ستندرد.
۸: ایجاد فابریکه‌های تولید آکسیجن در ولایات جهت جلوگیری از کمبود آکسیجن.
۹: در اخیر پیشنهاد می‌کنم پول‌های که در این خصوص اختصاص یافته است منصفانه و زیرکانه به مصرف برسد؛ پس از این نه جامعه‌ی جهانی و نه هم کشورهای دوست امداد رسانی خواهند کرد؛ زیرا نسبت به کمک های ارسالی قبلی شان بی اعتماد شده اند.
منابع:
*سایت بی‌بی‌سی فارسی
*شبکه‌ی طلوع نیوز
*باشگاه خبرنگاران جوان
*کتاب عوامل جنگ بیولوژیک و کتاب جنگ نوین -جان نوریس؛ ویل فولر؛ مترجم ابراهیم مینایی
*گوگل و فیس‌بوک
پایان
