مقدمه:
شیوع ویروس کرونا در سال۲۰۲۰ میلادی، ابتدا از شهر «ووهان» چین با جمعیت ۱۱ میلیونی، آغاز شد. اکنون این بیماری در ۲۱۲ کشور دنیا گسترش یافته است. این ویروس جزو خانواده‌ی بزرگ ویروس‌هایی است که از ویروس سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری سارس را شامل می‌شود. این در حالی است که آمار مبتلایان در جهان از اثر ویروس کرونا، از مرز دو میلیون نفر گذشته است. وضعیت بحرانی جهان و نیاز جدی به واکسین ضد ویروس کرونا؛ کشورهای جهان را وادار کرده تا برای ساختن آن تلاش کنند. اکثر کشورهای جهان در تلاش اند تا برای وقایه و پیش‌گیری از مصاب نشدن به این بیماری، واکسین کوید-۱۹ را بسازند.
پس از شیوع این بیماری، اکثر کشورهای مقتدر مانند امریکا، چین، روسیه، جاپان، آلمان و انگلستان، کار شان را برای ساختن واکسین آغاز کردند؛ اما تا اکنون هیچ کشوری موفق به ساخت آن به طور کامل نشده است. سیر صعودی آمار بلند مبتلایان و قربانیان ناشی از بیماری همه‌گیر کوید-۱۹، برای بسیاری از کشورها و آزمایش‌گاه‌های جهان انگیزه‌ا‌ی قوی ایجاد شده تا در رقابت ساخت واکسین شرکت کنند.
واکسین چیست و به چه منظور استفاده می‌شود؟
واکسیناسیون، عبارت از ایجاد ایمنی مصنوعی و اختصاصی در برابر بیماری عفونی معین است که به میزان چشم‌گیر، باعث کاهش بروز علایم و مرگ ناشی از آن بیماری می‌شود و یا هم واکسین یک فرآورده‌ی بیولوژیک است که در برابر یک بیماری میکروبی مشخص، ایمنی فعال اکتسابی تولید می‌کند.
واکسین‌ها را اکثرا به منظور جلوگیری و وقایه از امراض، در بدن انسان‌های که تا هنوز به آن بیماری مصاب نشده اند، تطبیق می‌کنند؛ مانند واکسین فلج یا پولیو؛ این واکسین در نزد خانواده‌ها معمول است؛ این واکسین را به اطفال به خاطری تطبیق می‌کنند که در آینده، از بیماری فلج در امان بمانند. بیماری کوید-۱۹ یا کرونا ویروس، یک بیماری جدید در جهان محسوب می‌شود؛ بنابراین، واکسین این ویروس تا هنوز در دست‌رس بشر قرار ندارد.
واکسین کرونا چه وقت ساخته می‌شود؟
داکتران و متخصصان صحی در امریکا و چین انتظار دارند که واکسین ویروس کرونا، در ۱۸ ماه آینده ساخته شود. برای نخستین‌بار در ماه مارچ سال جاری، امریکایی‌ها واکسین ساخت خود شان را آزمایش کردند؛ اما تا اکنون نتایج نهایی آن مشخص نشده است. چین اعلام کرده تا اواسط ماه اپریل ۲۰۲۰، واکسینی را که آماده کرده، آزمایش خواهد کرد.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که ساخت این واکسین، یک‌ونیم سال زمان می‌گیرد. این در حالیست که معمولا ساخت واکسین‌ها زمان‌گیر است؛ اکثر واکسین‌های که امروز در دست‌رس ما قرار دارد، در یک مدت طولانی، حتا چهار تا پنج سال پس از تحقیق و آزمایش‌ها نتیجه داده و موفق شده است. کشورهای مانند امریکا، چین، روسیه و آلمان، آزمایش‌های واکسین کرونا را انجام داده اند؛ اما تا هنوز نتیجه‌ای نهایی آن مشخص نشده است. ساختن و اکسین‌ها در سه نسل، تهیه می‌شود؛ نسل اول؛ نسل دوم؛ و نسل سوم، آزمایش‌های که تاکنون انجام شده است، در مرحله‌ی نسل اول آن قرار دارد.
زمانی که در چین بودم، دانش‌مندان و متخصصان علوم بیولوژی آن کشور، کار شان را برای ساخت واکسین کرونا آغاز و پول هنگفتی را برای آن اختصاص دادند. در صفحات اجتماعی، حرف و حدیث‌های وجود دارد که این ویروس، ساخته دست بشر و در واقع یک جنگ بیولوژیکی بین کشورهای ابرقدرت دنیا است؛ پخش این ویروس، محصول کار ابرقدرت‌های مثل امریکا و یا چین است. ایران رسما امریکا را عامل اصلی انتشار این ویروس اعلام کرد. در این روزهای پر از اتهام، پرداخت غرامت نیز از سوی برخی کشورها مطرح می‌شود؛ اما از نظر حقوق بین‌الملل، تا زمانی که ادعا به اثبات نرسد، ادعاهای دروغ، جنبه‌ی حقوقی و قانونی ندارد. انجمن داروسازی بریتانیا، تخمین می‌زند که ساخت یک واکسین جدید می‌تواند تا سقف ۱.۸ میلیارد دالر، هزینه داشته باشد. هر چند ساخت این واکسین، خدمت بزرگی برای جامعه‌ی بشری است؛ اما برخی‌ها ساخت این واکسین را باز شدن دروازه‌ی یک تجارت جدید می‌دانند.
آیا احتمال احتکار این واکسین وجود دارد؟
رقابت‌های ناسالم بین کشورهای متخاصم و رقبای سیاسی؛ اقتصادی و نظامی از همین حالا موجب نگرانی‌هایی بابت احتکار احتمالی این محصول شده است.
به طور مثال:
الف: ادامه‌ی تحریم‌های اقتصادی امریکا بالای ایران و نپذرفتن کمک‌های طبی امریکا برای مبارزه با ویروس کرونا از سوی این کشور.
ب: در روزهای نخست شیوع ویروس کرونا در چین و خسارت‌های هنگفت مالی و خوش‌بینی وزارت خارجه‌ی امریکا بر مسدود شدن بازارهای تجاری در چین، به خصوص شانگهای و کاهش بهای ارز چینی.
این عوامل و رقابت‌های زیاد اقتصادی و سیاسی در دنیا خطر این را بالا برده است که واکسین کرونا از سوی کشورهای توسعه‌یافته، احتکار شود. انتظارها این است تا هر چه زودتر این واکسین ساخته شده و در دست‌رس بشر قرار گیرد؛ اما پرسش بزرگ این است، کشورهای که در تلاش ساخت واکسین اند، پس از ساخت، اصل برابری و بشردوستی را در نظر می‌گیرند یا خیر؟
حق اولویت تطبیق این واکسین باید به کی‌ها داده شود؟
یقینا به کسانی که در خط مقدم دفاع از ما قرار دارند؛ داکتران، نرس‌ها؛ کارمندان صحی و شفاخانه‌های انتانی و ویروسی؛ از این که قربانیان اصلی این ویروس سال‌مندان هستند؛ بنابراین، در قدم دوم به سال‌مندان و کسانی که سیستم دفاعی بدن شان ضعیف است و در معرض خطر جدی قرار دارند، اولویت داده شود. طریقه‌ی استعمال واکسین‌ها نیز متفاوت است؛ برخی از آن‌ها خوراکی و از طریق دهن؛ بینی و تعدادی تزریقی خواهد بود.
واکسین‌ها در مجموع نه تنها مزیت صحی دارند؛ بل‌که دارای عوارض جانبی نیز هستند؛ بنابراین تزریق و استفاده از آن، باید زیر نظر متخصص طبی باشد. افغانستان کشور فقیر و وابسته به کمک‌های جامعه‌ی جهانی است که نه توانایی ساخت این واکسین را دارد و نه می‌تواند آن را به زودی بخرد؛ انتظار می‌رود که مثل گذشته‌ها، سازمان‌های بهداشتی جهان و سازمان‌های امدادرسانی، با کمک‌های بشردوستانه شان، پس از ساخته شدن واکسین کرونا، ما را نیز یاری کنند. هر کشوری که زودتر از دیگران موفق به ساختن این واکسین شود، مخترع و صاحب امتیاز فروش آن محسوب خواهد شد.
