نویسنده: فاطمه کریمی بیات
آثار تاریخی، نمایانگر بنیههای شناختی یک منطقه به شمار میروند که بیانگر فرهنگ، هنر و دستسازههای بشر است. اینها، نماهای زیبای هویتی برای یک منطقه بهشمار میروند که نشانهی متمدن بودن و شیرازههای فرهنگی و هنری آن زمان، درحال است و از طرفی بهترین ابزار برای تعریف تمدن قدیم و تاریخی کشوراند. مناظر و نشانههای قدیم، ریشه در بنیادهای هستی فرهنگ مناطق دارند. آنان تعریفکنندهی قدرت بشر در هر زمانیاند. به طور مثال؛ شاید مطالعهی یک جامعه، سالها وقت را در برگیرد؛ ولی با نگاه کردن به آثار باقیماندهی تاریخی در آن منطقه، مدنیت و مقایسه فرهنگی آنجا را میشود حدس زد، دید و فهمید.
درست به یاد دارم چند سال پیش، زمانی که متعلم مکتب بودم و سفری به شهر پدریام (غزنی) داشتم، در گذر راه طرف درهی زیبای خواجه عمری، همانطور که به بیرون از شیشهی موتر نگاه میکردم، متوجه بالا حصار غزنی شدم و نا خودآگاه گفتم که پدر چه جالب این حصارها؛ کاملا شبیه بالاحصار کابل زیبا است. پدرم در جواب گفت که بلی، اینها نشانههای تاریخی کشور ما است که از سالیان زیاد قدامت دارد؛ اما دولت توجهی بر آن ندارد. یک زمانی زیبایی و درخشش خاصی داشت. به پدرم گفتم که اینها هنوز هم زیباست؛ میخواهم از نزدیک ببینمشان. برای من که متعلم بودم و همیشه درآموزههای تاریخ، در مورد تمدن و فرهنگمان خوانده بودم، خیلی موضوع کنجکاوکننده و در عین حال آموزنده بود؛ اما حالا که یک محصل مسافر در کشور پر از آبدات و نمایههای تاریخی قدیم (هند) استم، درسهای بزرگی است زمانی که به سیرهای علمی به مناطق تاریخی در نزدیکیهای شهری که در آن زیست دارم میروم و میبینم که نهتنها آثار تاریخیشان تعریفکنندهی خوبی از تمدن و فرهنگشان است بل، بهترین منبع کسب درآمد و شهرتشان نیز به شمار میرود که مردم از سراسر جهان برای بازدید به آنجا میروند.
با آنکه شهر تاریخی غزنی، به عنوان مرکز تمدن اسلام نامگذاری شده است؛ اما نه اینکه هیچ تغییری از لحاظ امنیتی، اقتصادی و اجتماعی در آن رونما نشده که امروز شاهد از دست دادن یک پارهای از تنش نیز استیم. دیری است وقتی چنین شاهکارهای زیبای وطنم را در حال از بین رفتن میبینم غبطه میخورم که چرا طی این همه سال فکری به حالشان نشد و حال که فروریخته و میریزد هنوز هم فقط نظارهگریم؛ یعنی برای نسلهای آیندهی کشور، چه چیزی قرار است باقی بماند؟ از منابع طبیعی زیرزمینی گرفته تا حتا کاهش سطح آب و هوای نامطلوب، همه چیز را تخریبکنان به پیش میرویم و اینکه تا کجا؟ جوابش ناپیداست .