کمیسیون مستقل حقوق بشر، خواهان حضور قربانیان جنگ و مردم عام، در مذاکرات بین‌الافغانی شده و تأکید کرده است که این امر، می‌تواند به افزایش میزان پشتیبانی مردم از مذاکرات و درک و حمایت از نتایج آن منجر شود.
کمیسیون مستقل حقوق بشر، روز سه‌شنبه (۱۳ جوزا)، با نشر اعلامیه‌ای، به طرف‌های مذاکره‌کننده پیشنهاد داده است تا به قربانیان جنگ، مردم و کارشناسان، اجازه بدهند تا در مذاکرات بین‌الافغانی حضور یابند.
در اعلامیه آمده است که ایجاد فرصت برای مشارکت گسترده‌ی مردم در مذاکرات بین‌الافغانی، می‌تواند آگاهی و توجه طرف‌های درگیر را به همه کسانی که متحمل درد و رنج شده‌اند، نشان دهد و در عین حال، فرصت بروز دیدگاه‌ها و ایده‌های جدید را برای بهبود روند مذاکرات فراهم کند.
کمیسیون مستقل حقوق بشر، از طرف‌های مذاکره‌کننده، خواسته است تا هرچه زودتر، بحث روی حضور قربانیان، مردم و کارشناسان در مذاکرات بین‌الافغانی را آغاز کنند؛ زیرا به باور این کمیسیون، این موارد مرتبط با حقوق اساسی شهروندان است و بی‌توجهی به آن‌ها، می‌تواند منجر به بازگشت به منازعه شود.
در اعلامیه، پیشنهاد شده است تا شماری از قربانیان انواع خشونت‌های مرتبط با منازعه در سراسر افغانستان، انتخاب شوند تا در مورد تجربه‌ی خود از منازعه با طرف‌ها به گونه‌ی مستقیم صحبت کنند. «انتخاب قربانیان باید از طرف نهاد‌های بی‌طرف و مستقل که مورد توافق طرف‌های مذاکره‌کننده باشد، یکجا با تسهیل‌کنندگان مذاکرات صورت گیرد.»
بر اساس اعلامیه، هدف از این بازدیدها، برجسته کردن اهمیت موضوع قربانیان برای همه اعضای طرف‌های مذاکره‌کننده و رساندن صدای شماری از نمایندگان قربانیان در این روند است. این اقدام، به مردم نشان می‌دهد که طرفین متعهد به پاسخ‌گویی به درد و آلام قربانیان جنگ‌اند.
کمیسیون مستقل حقوق بشر، پیشنهاد کرده است که طرف‌های مذاکره، یک کمیته‌ی فرعی (جداگانه یا مشترک) را برای ملاقات در فصل زمانی منظم با یک گروه کارشناسان متشکل از فعالان حقوق بشر و جامعه‌ی مدنی شکل دهند. «اعضای این گروه از طریق یک روند مشورتی منصفانه از میان اعضای جامعه‌ی مدنی انتخاب شوند. آن‌ها می‌توانند پیشنهاد‌های مدون خود را به کمیته فرعی مذاکره‌کنندگان ارائه دهند و به پرسش‌های کمیته فرعی در مورد موضوعات خاص مندرج در دستورکار مذاکرات پاسخ دهند.»
بر اساس اعلامیه، جامعه‌ی مدنی و سایر نهادها و کارشناسان مستقل، در مورد بسیاری از چالش‌های مرتبط با مذاکرات، نظراتی مهم ارائه کرده‌اند و به همین دلیل، باید تشویق شوند تا در مورد موضوعات مشخص، پیشنهاد‌های کتبی همراه با راه‌حل‌های خاص و عملی یا پالیسی ارائه دهند.
در اعلامیه آمده است که در صورت مساعد بودن زمینه پس از ویروس کرونا، بهترین گزینه این است که یک جرگه‌ی مشورتی ملی قربانیان، برای بحث درباره‌ی مسائل قربانیان، عدالت و صلح برگزار شود.
کمیسیون مستقل حقوق بشر، گفته است که جرگه‌ی مشورتی، صلاحیت تصمیم‌گیری ندارد و تنها فرصتی است برای بحث در مورد طرف‌های مختلف مسایل مربوط به قربانیان.
این در حالی است که بر اساس گمانه‌زنی‌ها، قرار است تا چند هفته‌ی دیگر، مذاکرات بین‌الافغانی آغاز شود. رییس‌جمهور غنی، پس از چاشت روز گذشته، در ویدیو کنفرانسی با مایک پومپئو، وزیر خارجه‌ی امریکا، در مورد اقدامات بعدی در پروسه‌ی صلح و محل برگزاری مذاکرات بین‌الافغانی، گفت‌وگو کرده است.
