نویسنده: جلال نظری
امروز، (۲۸می) روز جهانی بهداشت قاعدگی است. از آن‌جایی‌که می (May) ماه پنجم سال است و بسیاری از زنان نیز پنج روز در ماه دچار خون‌ریزی می‌شوند و چرخه‌ی قاعدگی آنان معمولاً ۲۸ روز است، ۲۸ام می به این روز اختصاص داده شده است.
هدف از تجلیل این روز، بلند بردن میزان آگاهی زنان در مورد قاعدگی، اهمیت مدیریت آن و از بین بردن تابوهایی است که زنان و دختران با آنان مواجه‌اند.
زنان افغانستان چقدر در مورد قاعدگی می‌دانند؟ چرا نیاز داریم که مردان نیز در مورد قاعدگی زنان بدانند؟ چگونه آگاهی جامعه را در باره‌ی چنین مواردی بالا ببریم؟
صحبت از پریود«قاعدگی» هنوز در جامعه‌ی ما تابو است، طوری‌که حتا میان قشر تحصیل‌کرده، هنوز به امری معمول و طبیعی بدل نشده است. هنوز اکثریت مردم به این باورند که قاعدگی، یک نوع بیماری است و زنی که دوران قاعدگی‌اش را سپری می‌کند، بیمار و ناپاک است. این باور، ریشه‌ی تاریخی-فرهنگی دارد. فرهنگ دینی ما در شکل‌دهی چنین باوری نسبت به پریود، نقش برازنده دارد. مثلا؛ زن مسلمان، وقتی پریود باشد، اجازه ندارد خطوط قرآن را لمس کند؛ عبادت کند و به اماکن مقدسی چون مسجد برود. وضع چنین محدودیت‌هایی برای زنان به‌خاطر یک امر کاملا طبیعی و فیزیولوژیکی، اعمال تبعیض است و خود‌به‌خود زنان را در معرض آسیب‌های اجتماعی دیگری قرار می‌دهد؛ تا جایی‌که امروز پریود، به نقطه‌ی ضعفی برای زنان بدل شده و حتا صحبت در مورد آن، در اکثر جاها قدغن است.
تابو بودن پریود، باعث شده است تا آگاهی اکثر زنان در مورد آن، در پایین‌ترین سطح باقی مانده و در روستاها حتا به صفر برسد.
زنان افغانستان، تنها زنانی نیستند که از تابو بودن پریود و پرداختن به آن رنج می‌برند، بلکه اکثر زنان کشورهای جهان سوم و حتا بعضی از زنان کشورهای جهان اول نیز، هنوز هم که هنوز است با پریود به عنوان پدیده‌ا‌ی کاملا طبیعی کنار نیامده‌اند. زنان و دختران کشورهایی چون هند، پاکستان و ایران، تجربه‌های مشابهی با زنان افغانستان در مورد پریود دارند. از شوکه شدن و وحشت کردن در نخستین تجربه تا ندانستن شیوه‌ی برخورد و تعامل با وضعیت به‌وجود آمده.
مبحث بعدی، آگاهی مردان در مورد قاعدگی زنان و شرایطی است که آن‌ها در این دوره سپری می‌کنند. یکی از مسایلی‌که همیشه برای من سوال‌برانگیز است، شیوه‌ی تطبیق پروژه‌های بین‌المللی برای تامین حقوق زنان، در افغانستان است. در جامعه‌ی مردسالار و آلوده به تبعیض‌های گوناگون جنسی و جنسیتی‌ای چون افغانستان، واضح است که بخش زیادی از حقوق زنان آگاهانه یا ناآگاهانه توسط مردان نقض می‌شود. با تنها تمرکز روی زنان (شیوه‌ای که پروژه‌های تامین حقوق زنان تطبیق شده/می‌شوند) دست‌رسی به برابری اجتماعی در افغانستان به دلایل مختلف امری ناممکن می‌نماید. یکی از این دلایل، میزان پایین آگاهی مردان درباره‌ی حقوق بشر در کل و حقوق زن به خصوص، می‌باشد. جهل و بی‌سوادی، یکی از عوامل اساسی نقض حقوق بشر است. بنابراین، بلندبردن میزان آگاهی مردان، در تامین حقوق زنان، می‌تواند تاثیر قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.
خون‌ریزی در دوران قاعدگی با درد و سوزش همراه است، مخصوصا در روزهای نخست. در این دوره، زنان با مشکلات گوناگونی چون کم‌حوصلگی، کج‌خلقی، دلتنگی و در بعضی از موارد با پرخاشگری دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. آگاهی مردان از شرایط زنان در دوران قاعدگی و درک آن‌ها، نه تنها از دعواها و ناراحتی‌های احتمالی زناشویی جلوگیری می‌کند که رابطه را گرم‌تر کرده و تحکیم بیشتر می‌بخشد.
حالا چکار کنیم؟
روش‌های گوناگونی برای بلندبردن آگاهی جامعه در مورد تابوهایی چون پریود و شکستن آن وجود دارد. یکی از موثرترین روش‌ها، گنجاندن این تابوها در کتاب‌های درسی مکتب است. نظام آموزشی در مکاتب افغانستان، از نارسایی‌های متعددی رنج می‌برد که نپرداختن به موضوعاتی چون پریود یکی از آن‌هاست. این مسأله از یک‌طرف و ناآگاهی خانواده‌ها از طرف دیگر، باعث شده است تا دخترانی که تازه بالغ می‌شوند و پریود را تجربه می‌کنند، دچار وحشت شوند. مواردی هم وجود دارد که این وحشتِ باقی مانده از نخستین تجربه‌ی پریود، باعث گوشه‌نشینی، تنهایی و در حالات باعث افسردگی دختران در طولانی مدت، شده است. کار دیگری هم می‌شود این‌که کتاب‌هایی در مورد پدیده‌هایی چون پریود با توجه به شرایط اجتماعی، فرهنگی و محیطی شاگردان مکاتب تهیه شده و به شکل مواد کمک درسی در مکاتب توزیع شود تا شاگردان از کودکی با این مسایل آشنا شوند.
در کنار این، با توجه به واقعیت‌های موجود، ما نیاز داریم که نوع نگاه مان را نسبت به موضوعاتی نظیر پریود، باکرگی و… تغییر دهیم، در مورد شان بخوانیم و حرف بزنیم و آن‌ها را از حالت تابو بودن بیرون کنیم.
