شبکه زنان افغان، در تحقیقی که در دسامبر سال ۲۰۲۰ میلادی زیر نام «سلاح‌های غیرقانونی و خشونت با اسلحه در افغانستان بر زندگی زنان» انجام داده است، دریافته که بیشتر زنان از موجودیت سلاح در خانه‌های‌شان احساس امنیت نمی‌کنند.
در این تحقیق، با ۷۲۶ زن در هشت ولایت مصاحبه شده است که این مصاحبه به گونه نظرسنجی فردی صورت گرفته و هم‌چنان پنجاه‌وپنج نفر از نمایندگان دولت، سازمان‌های مدنی و جوامع محلی نیز با استفاده از پرسش‌های پژوهشی از پیش تعریف شده در این مصاحبه اشتراک کرده‌اند. ۵۹۰ تن از زنانی که با آنان مصاحبه شده، بر این نظرند که دولت افغانستان، باید سیاست خلع سلاح را برای حذف سلاح‌های سبک، خفیف و غیرقانونی اعمال کند.
دریافت‌های این تحقیق نشان می‌دهد که بیشتر زنان «۴۶۳ نفر از ۷۲۶»، با داشتن سلاح در خانه احساس امنیت نمی‌کنند، در دسترس بودن سلاح غیرقانونی، باعث افزایش اضطراب و ترس علیه آنان شده است و نزدیک به ۳۷ درصد زنان در این نظرسنجی، گفته‌اند که به‌خاطر موجودیت اسلحه غیرقانونی، احساس مصونیت نمی‌کنند.
مسئولان نهاد شبکه زنان افغان به این نظرند که وجود اسلحه غیرقانونی در خانه خشم و ترس را افزایش می‌دهد و به دلیل این‌که این اسلحه در دسترس عموم مردم قرار دارد استفاده از آن آسان است.
در این تحقیق، زنان تجربه‌های زیادی از بستگان و خویشاوندان را شریک ساخته‌اند که با اسلحه مورد تهدید و خشونت قرار گرفته‌اند. این زنان گفته‌اند که از طرف بستگان‌شان و عضوی از خانواده برادر، شوهر و پدر توسط اسلحه تهدید شده‌اند که باعث شده آنان صدای‌شان را برای حق‌خواهی بلند نکنند.
به باور مسئولان این نهاد، موجودیت اسلحه در خانه‌ها، به‌عنوان قوه‌ی بازدارنده برای زنان محسوب می‌شود. چون در جامعه‌ی مردسالار افغانستان، اسلحه به‌عنوان قدرتی محسوب می‌شود که این ابزار در برابر زنان به‌عنوان جنس دوم استفاده می‌شود. این مسئولان می‌گویند که دسترسی به اسلحه غیرقانونی نسبت به مردان، بالای زنان تأثیر منفی بیشتری دارد و زنان را از حق دسترسی آموزش‌وپرورش، خدمات صحی، دسترسی به اطلاعات بازمی‌دارد.
زنان در افغانستان نه‌تنها به دلیل درگیری‌های مسلحانه مورد خشونت قرار می‌گیرند؛ بلکه در زندگی روزمره خود با انواع دیگری از خشونت‌ها نیز روبه‌رو هستند. آنان از طریق قتل‌های ناموسی، تعرض و سوءاستفاده جنسی توسط همسران و سایر اعضای خانواده‌شان با استفاده از سلاح‌های موجود در خانه کشته یا زخمی می‌شوند.
در گزارش منتشر شده از نهاد شبکه زنان افغان نیز واضح شده که سلاح‌های موجود در خانه‌ها، زندگی زنان را در اضطراب و ترس قرار داده است و از این سلاح‌ها برای ابزار تهدید و خشونت فزیکی استفاده می‌شود. دسترسی گسترده به اسلحه، به‌عنوان یک ابزار سوءاستفاده از زنان، تهدید و ترور و هم‌چنان در بازدارندگی از آموزش‌وپرورش آنان و کار مورداستفاده قرار می‌گیرد.
سلاح‌های غیرقانونی در شمار زیاد قضایای خشونت دخیل بوده است. آزار جنسی، خشونت فزیکی برای محدودسازی دختران از دسترسی به آموزش و نقش فعال داشتن در جامعه است.
به باور مسئولان این نهاد، وجود سلاح‌های غیرقانونی در خانواده روی ذهنیت زنان تأثیر منفی گذاشته است و وضعیت آنان را در حالت وخیم روانی قرار داده است.
موجودیت ۱۰ میلیون سلاح سبک در افغانستان
چهار دهه جنگ در افغانستان، سبب شده تا از سراسر جهان به این کشور سلاح وارد شود؛ در گزارش نهاد شبکه زنان افغان آمده است که حداقل به تعداد ۱۰ میلیون سلاح سبک در داخل کشور وجود دارد که ارزش آن‌ها بین ۶ تا ۸ میلیارد دالر است. چهارده نوع سلاح اصلی، به‌ویژه سلاح‌های کوچک در مراحل مختلف استفاده شده است.
در این گزارش آمده است که افغانستان دارای یکی از ذخیره‌گاه‌های سلاح در سطح بلند جهان است و به دلیل موجودیت سلاح، آمار دقیق قربانیان جنگ و خشونت در این کشور مشخص نیست؛ فرهنگ استفاده از سلاح در سطح ملی به شکل زیادی نهادینه و عادی شده است. موجودیت سلاح‌های جنگی تأثیر منفی بالای دموکراسی، انکشاف، مصونیت زنان و در کل امنیت داشته است.
آمارهای جهانی نشان می‌دهد که رویدادهای خشونت برخاسته از استفاده سلاح در سال‌های اخیر در سطح جهان کاهش یافته است؛ اما آمار قربانیان توسط اسلحه در افغانستان کم نشده است. بیشتر از ۷۴۰ هزار مرد، زن و کودک در سال قربانی استفاده از اسلحه می‌شوند. تعداد اسلحه-قانونی و غیرقانونی-که توسط غیرنظامیان در افغانستان نگه‌داری می‌شود به ۴ میلیون ۲۷۰ هزار قبضه می‌رسد. از هر ۱۰۰ نفر در افغانستان ۵.۱۲ تن اسلحه دارد.
زنان و کودکان، دو قشر آسیب‌پذیر
زنان و کودکان علاوه بر این‌که در انفجارها و جنگ‌های مسلحانه جان‌شان را از دست می‌دهند با از دست دادن نزدیکان‌شان به‌خصوص مردان خانواده قربانی این جنگ‌اند.
مطالعات دانشگاهی و واقعیت‌های عینی جامعه افغانستان نشان‌دهنده این است که زنان و کودکان، گروه‌هایی هستند که بیشتر آسیب‌پذیر و درگیر خشونت جنگی می‌شوند.
در نقاط مختلف افغانستان، از نگاه فرهنگی، زنان مسئولیت مراقبت از خانه را دارند و این مردان‌اند که بیشتر در بیرون از خانه کار می‌کنند و تأمین‌کننده اقتصاد خانواده‌شان‌اند. اگر مردان به جنگ بروند و در جنگ کشته، زخمی و دستگیر شوند، زنان ناگزیرند که به‌تنهایی به‌خاطر تأمین هزینه‌های زندگی و نگه‌داشتن خانه و خانواده تلاش کنند.
