در سال‌های اخیر دیده می‌شود که در کشور مان کنار مواد مخدر استعمالی، چیزی که در میان معتادان، به خصوص جوانان طرفدار بیشتر پیدا کرده است، داروهای اعتیادآور بوده که بدون نسخه و در بسیاری از مکان‌های شهر کابل توزیع می‌شود. این گونه است که اعتیاد به داروها از جمله رفتارهایی است که این روزها در میان بسیاری از افراد دیده می‌شود. خوردن برخی داروها به خصوص زمانی که به صورت خوددرمانی مصرف شود، می‌تواند باعث وابستگی و در نهایت اعتیاد در انسان شود. در اعتیاد دارویی؛ چون بدن نسبت به تأثیرات دارو تحمل پیدا می‌کند، فرد برای کسب اثرات سابق، روز به روز بر دوز مصرفی خود می‌افزاید، تا جایی که دیگر عمل‌کرد روزانه‌ی او کاملا تحت تأثیر دارو قرار می‌گیرد.
داروهای اعتیادآور، دسته‌بندی‌های مختلفی دارد. برخی از داروهای اعتیادآور موجب آرامش، تسکین یا حتا در دوزهای بالا، باعث از دست رفتن هوشیاری می‌شود. داروهایی که در این طبقه می‌گنجد، شامل باربیتورات‌ها، داروهای ضد اضطراب و داروهای بیهوشی است. در صورت مصرف زیاد و مداوم این داروها، مشکلاتی در راه رفتن، حرف زدن، ناهوشیاری، حتا اغما و مرگ ممکن است برای فرد پیش بیاید.
داروهای ضد اضطراب از خانواده داروهایی به نام دیازپام (والیوم) است. بنزودیازپین‌ها در کاهش اضطراب بسیار مؤثر است و گاهی در درمان افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی از آن‌ها استفاده می‌شود. طبقات مختلفی از داروها وجود دارد که سیستم اعصاب مرکزی را تحریک کرده و به این ترتیب رفتار را فعال می‌سازد (برمی‌انگیزند)؛ به همین دلیل به این داروها، داروهای محرک گفته می‌شود. داروهای محرک که بر سیستم‌های تقویتی مغز اثر دارد، موجب ایجاد لذت در افراد می‌شود و به همین دلیل مورد سوء مصرف قرار می‌گیرد.
رایج‌ترین داروها، محرکی است که اثرات نسبتا مشابه دارد و باعث افزایش هوشیاری و بیش فعالی می‌شوند. این داروها اثرات رفتاری شان را تا حدود زیادی به واسطه‌ی افزایش فعالیت موجب تشدید اثرات محرک‌های تقویت‌کننده می‌شوند. چنانچه مقادیر زیادی از این داروها در طی مدت زمان طولانی مصرف شود، باعث ایجاد توهم و هذیان و نشانه‌های روان‌پریشانه می‌شود.
بسیاری از مردم، از تغییراتی که در هوشیاری آن‌ها به وقوع می‌پیوندد، لذت می‌برند؛ شاید به همین دلیل است که از مواد گیاهی مانند چرس استفاده می‌کنند. مواد شیمیایی‌ای که در این نوع از گیاهان وجود دارد، باعث تغییرات عمیق در هوشیاری می‌شود.
از داروهای ضد روان‌پریشی می‌توان به کلرپرومازین اشاره کرد. این دارو تأثیر آرامش‌بخش بسیار زیادی دارد و باعث کاهش توهم و هذیان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی می‌شود؛ اما مصرف طولانی‌مدت و بدون تجویز پزشک این دارو، باعث بی‌خوابی، افسردگی، یبوست و بروز علائم اعتیادی می‌شود.
دومین طبقه‌ی مهم از داروهای روان‌درمانی، شامل داروهای ضد افسردگی می‌شود. مصرف بیش از حد این داروها می‌تواند باعث عوارض جانبی مانند افزایش فشار خون و بی‌خوابی شود.
اگرچه، مواد افیونی (از جمله مورفین، ترامادول، کدئین و متادون) اثر دردزدایی دارند؛ اما عوارض دیگری نیز بر جای می‌گذارند. این داروها باعث ایجاد احساس نشئگی در افراد می‌شوند. به مرور زمان با از بین رفتن اثر این مواد در بدن، فرد برای رسیدن به حالت نشئگی مجبور می‌شود مقدار مصرف خود را افزایش دهد.
با افزایش میزان مصرف، فرد در معرض خطر مسمومیت و مصرف بیش از حد یا اوردوز قرار می‌گیرد. هم‌چنین در صورت قطع مصرف، علائم ترک و خماری روی می‌دهد. گروه دوم، شامل آسپیرین و ترکیب‌های وابسته به آن استند. آسپیرین‌ها برای مواردی مانند سردرد، دندان‌درد، کاهش تب و… استفاده می‌شود. استفاده‌ی بیش از حد این دارو باعث ایجاد مسمومیت و مشکلات قلبی می‌شود. ترامادول نیز داروی مُسکن دیگری است که برای تسکین دردهای خفیف تا شدید استفاده می‌شود و مصرف آن اعتیادآور بوده و حتا می‌تواند باعث مرگ شود؛ اما به دلیل اثراتی نظیر سرخوشی توسط بسیاری از افراد مورد سوءمصرف قرار می‌گیرد.
دلایل مختلفی برای اعتیاد به داروها وجود دارد. یک دلیل بسیار مهم، مصرف خودسرانه‌ی افراد و بدون تجویز داکتر است. افراد در موقعیت‌های سخت زندگی خود به دنبال راه فراری از مشکلات استند و برای همین ممکن است دست به خوددرمانی و مصرف خودسرانه‌ی داروها بزنند. این داروها حالا در کابل بازار گرمی را به خود اختصاص داده که نگران کننده است.
استفاده‌ی روزافزون این داروهای اعتیادآور، این روزها بسیار نامحسوس در زیر پوست شهر، جوانان را به خود معتاد کرده است و پایان راه مصرف این داروها، همان مصرف مواد مخدر اصلی است.
