برنامه ۱۲ قدم ترک اعتیاد برنامه‌ای است که اولین بار، توسط گروه الکلی‌های گمنام مورد استفاده قرار گرفت؛ اما به زودی مشخص شد که این نوع درمان نه تنها در ترک الکل بلکه در ترک سایر مواد مخدر و حتا اعتیادهای رفتاری نیز مؤثر است. گروه الکلی‌های گمنام از جمله معروف‌ترین گروه‌های خودیاری در زمینه‌ی اعتیاد هستند. این گروه‌ها، همه‌جای دنیا به صورت رایگان جلساتی را ترتیب می‌دهند و در دسترس هستند که این نوع جلسات، در حال حاضر در کابل و دیگر ولایت‌ها هم از سوی افراد معتادی که به زندگی پاک رو آورده اند، برگزار می‌شود. اشتراک در جلسات گروهی این برنامه، می‌تواند تأثیرات بسزایی بر زندگی فردی و اجتماعی یک فرد معتاد که در دوره‌ی بهبودی به سر می‌برد، بگذارد.
برنامه‌ی ترک اعتیاد ۱۲ قدمی، روشی با جهت گیری معنوی قوی است. این روش، بر اساس اقرار به عجز فرد و یاری گرفتن از قدرت برتر شکل گرفته است. گروه دوازده قدم، یک محیط امن، سالم و حمایتی است و از افراد معتادی که مصرف مواد یا رفتار اعتیادی‌شان را کنار گذاشته‌اند، تشکیل می‌شود. در این گروه‌ها، اصلی به عنوان گمنامی رعایت می‌شود؛ یعنی حرف‌های تمام افراد حاضر در گروه، در همان جا باقی می‌ماند و کسی در محیط بیرون رازهای هم‌گروه‌هایش را فاش نمی‌کند. برنامه‌ی ترک اعتیاد ۱۲ قدمی، در ترک اعتیاد به انواع مواد مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتا تجربیات نشان داده که در ترک سیگرت نیز موثر است.
اصول برنامه ۱۲ قدم ترک اعتیاد
اصول دوازده قدم ترک اعتیاد که به مرور زمان و با شرکت در جلسات گروه، به صورت گام به گام پیش می‌رود به این ترتیب است:
۱- ما پذیرفتیم که در برابر اعتیاد ناتوان بوده ایم و مواد، کنترل زندگی مان را از دست ما خارج کرده است.
۲- به این باور رسیدیم که یک قدرت بالاتر از خود ما می‌تواند ما را به عقلانیت بازگرداند.
۳- تصمیم گرفتیم اراده و زندگی را به سوی توجه به خدا سوق دهیم، به طریقی که او را درک کرده ایم.
۴- جسورانه عادت‌های اخلاقی خود را جست‌وجو و فهرست کردیم.
۵- به رنجش‌ها و خطاها نسبت به خدا، خودمان و هر انسان دیگر اعتراف کردیم.
۶- برای پذیرفتن این حقیقت که خداوند تمام نقایص را از ما دور می‌کند آمادگی کامل پیدا کردیم.
۷- از خداوند برای رفع تمام کمبودهای‌مان عاجزانه درخواست کردیم.
۸- از تمام افرادی که به آن‌ها آسیب رساندیم، لیستی تهیه کردیم و با کمال میل تصمیم بر اصلاح و جبران خطاهای خود گرفتیم.
۹- در صورت امکان، به‌طور مستقیم اقدام به جبران آسیب‌هایی که به برخی وارد آوردیم، کردیم مگر در شرایطی که این کار موجب آسیب رساندن به آن‌ها شود.
۱۰– به جست‌وجوی عادت‌های رفتاری شخصی خود ادامه دادیم و هر زمان که اشتباه کردیم به آن اقرار نمودیم.
۱۱– ارتباط خود را با خداوند به صورت آگاهانه با مناجات و مراقبه، بهبود بخشیدیم و از اراده و قدرت خداوند کمک خواستیم.
۱۲- از طریق ۱۲ گام به بیداری معنوی دست یافتیم و این پیام را به معتادان دیگر انتقال دادیم.
آیا گروه دوازده قدمی روشی است برای ترک کردن؟
گروه دوازده قدمی، می‌تواند به عنوان یک روش کمکی در کنار گذاشتن مواد و مراقبت‌های بعد از ترک، مورد استفاده قرار بگیرد؛ اما شرکت در این گروه، برای ترک اعتیاد کافی نیست. شما در آغاز باید از طریق روش‌هایی مانند ترک تدریجی، ترک خانگی یا مراکز اقامتی و خانه‌های بهبودی به پاک‌سازی جسمی بپردازید و در قدم بعدی با شرکت در جلسات ۱۲ قدم به درمان اعتیاد و تداوم پاکی خود ادامه دهید.
آیا برنامه‌ی ۱۲ قدم ترک اعتیاد برای همه مناسب است؟
امروزه برای ترک اعتیاد روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. این که هر فرد از چه روشی می‌تواند استفاده کند به عوامل مختلفی نظیر ویژگی‌های جسمی و روانی او بستگی دارد. شما باید از این میان، گزینه‌ای را انتخاب کنید که متناسب با شرایط خودتان باشد. ممکن است روشی که برای شما پاسخ‌گو است در فرد دیگری تاثیر چندانی نداشته باشد.
از نظر گروه ۱۲ قدمی، معتاد یک بیمار است که بیماری او، به سه جنبه‌ی روانی، جسمی و روحانی اش آسیب رسانده است؛ بیماری اعتیاد باعث می‌شود تا ذهن و جسم فرد در حالت غیر عادی قرار بگیرد و برای تغییر و درمان لازم است که فرد از لحاظ روحی و روانی نیز رشد کند و درمان شود.
