زلمی خلیلزاد، پس از یک دور رایزنی طولانی با طرفهای دخیل در صلح افغانستان و سفر به کشورهای مختلفی که میتوانند به روند تلاشهای صلح مؤثر باشند، اعلام کرده که دور هفتم نشست صلح میان امریکاییها و طالبان، شنبهی آینده در قطر برگزار میشود. آقای خلیلزاد میگوید؛ با رایزنیها و سفری که انجام داده، طرفهای درگیر صلح، خواهان سرعتگرفتن هرچه بیشتر تلاشهای صلح استند.
تا حالا شش دور گفتوگو میان طالبان و امریکاییها در قطر، دو نشست در مسکو و یک نشست در پاکستان برگزار شده است. داغ شدن بحث صلح، رقابت همسایههای افغانستان و قدرتهای منطقه را برای اینکه بتوانند منافعشان را در فرایند صلح پیدا و حمایت کنند بیشتر کرده است. تشدید رقابتِ قدرتهای بزرگی مانندِ امریکا، روسیه و چین که در پی توازن منافع و سهمشان در آیندهاند و تشدید اختلاف میان حکومت و مخالفان سیاسی آن، مسایلیاند که در جریان ده ماه گذشته پدید آمده است.
دو طرف اصلی (دولت و طالبان ) و آدرسهای مختلف داخلی و خارجی درگیر بحثهای صلح بوده و تلاشهایی نیز برای آغاز مذاکرات میان دولت و طالبان صورت است. مهمترین بخشِ فرایند صلح، آغاز مذاکرات داخلی است. با آنکه در این زمینه توجه شده؛ اما باب این مرحله باز نشده است. امتناع طالبان از مذاکره با دولت افغانستان و مخالفت این گروه با اقداماتی که دولت افغانستان برای آمادگی مذاکرات انجام داده، عاملی بوده که تا حالا بحث صلح جنبهی خارجی داشته باشد و گفتوگوهای مستقیم میان طرفهای اصلی جنگ افغانستان آغاز نشود.
با آنکه امریکا میگوید تلاشهای صلح پیشرفتهایی داشته است؛ اما به جز بحث در بارهی دو موضوع «خروج نیروهای خارجی از افغانستان» و «تعهد دادن طالبان به امریکاییها که از افغانستان برضد امریکا و دیگر کشورها استفاده نشود»، شش دور نشست امریکا با طالبان دستآورد دیگری نداشته است.
یکی از عواملی که تلاشهای صلح را طولانی کرده این است، موضوع صلح و حل مسألهی طالبان میان حلقههای رسمی و سیاسی محصور بوده است. دولت افغانستان نتوانسته که بحث صلح را به یک موضوع ملی تبدیل کند و در جریان ده ماه گذشته نقش جوانان، زنان و گروههای دیگر اجتماعی برای رسیدن به صلح نادیده گرفته شده است. اختلاف میان حکومت و سیاسیون، در بارهی نحوهی مذاکره با طالبان و ترکیب هیأت گفتوگو کننده، دخیل شدن غرضهای شخصی و سیاسی برای تشکیل این هیأت در جبههی مقابل طالبان، برای مذاکرات صلح چالش خلق کرده است.
آقای خلیلزاد، درحالی از سریع شدن مذاکرات صلح سخن میگوید که دولت و مردم افغانستان بهعنوان طرفهای اصلی در فرایند صلح نقش ندارند. تا حالا آنچه تلاش صلح گفته میشود، نشستها و چانهزنیهای میان امریکا و طالبان در قطر و چانهزنی میان مخالفان حکومت با طالبان در نشستهای مسکو بوده است. در واقع محور این نشستها معامله با طالبان است. در مورد این که چگونه در افغانستان صلح بهجود آید پرداخته نشده است.
دور هفتم مذاکرات میان امریکاییها با طالبان، در حال تا چند روز دیگر برگزار خواهد شد که آمادگی برای این دور بیشتر از دورههای قبل صورت گرفته است. نقش قدرتهای منطقهای از دورههای قبلی برجسته شده است؛ هیأت طالبان به مسکو و چین سفر کرده است، ایران و پاکستان موضع خود را به حمایت طالبان اعلام کردهاند و سازمان ملل خواستار مذاکرات مستقیم میان طالبان و دولت افغانستان شده است.
دولت افغانستان میخواهد از انزوای تلاش صلح بیرون شود. این موضوعات پیش از دور هفتم مذاکرات میان امریکایها و طالبان مطرح است. انتظار از این نشست بیشتر از دوره های قبلی است. «خروج نیروهای خارجی» و «تعهد دادن طالبان به امریکا» موضوعات اصلی این نشست خواهد بود که امریکا و طالبان تلاش دارند به این موضوعات به توافق برسند.
با توجه به این مسایل، دور هفتم مذاکرات صلح، بحثبرانگیزترین نشست در قطر خواهد بود. دو طرف با آمادگی به این نشست خواهند رفت. این نشست با انتظارات بیشتر برگزار خواهد شد. دیده شود که چه دستآورد و نقشی را برای تسریع روند صلح ایفا خواهد کرد.