مقامهای ارشد نظامی امریکا این روزها در بارهی پیامد خروج نیروهای امریکایی از افغانستان هشدار میدهند. رابرت گیتس وزیر دفاع پیشین امریکا گفته است؛ اگر نیروهای خارجی از افغانستان خارج شوند. احتمال برگشت حاکمیت طالبان در افغانستان وجود دارد.
همچنان مک ماستر، مشارو پیشین دونالد ترامپ نیز گفته، بعد از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان و اگر حکومت این کشور سقوط کند، حاکمیت طالبان برمیگردد. احتمال دارد که افغانستان به مرکز توجه گروههای جهادگرای اسلامی از سراسر جهان مبدل شود و آنها بخواهند نظام خلافت اسلامی و طالبانی را ایجاد کنند.
این نگرانی در حالی مطرح میشود که طالبان میخواهند، زمان خروج نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان هرچه کوتاهتر باشد و این، اساسیترین خواست طالبان و حامیان خارجی این گروه است.
کارشناسان و مقامهای ارشد نظامی امریکا با آنکه نگرانند که دولت افغانستان، باید حفظ شود و این دولت میتواند زمینهی برگشت حاکمیت طالبان و اینکه بار دیگر افغانستان به میدان فعالیت گروههای جهادگرای اسلامی از سراسر جهان تبدل نشود به آن اذعان میکنند؛ اما برنامهی اصلی امریکا این است که طالبان را شریک دولت افغانستان بسازند و از دید امریکاییها این مناسبترین نسخه برای حل مسألهی افغانستان است.
یک مشکل این است که دولت امریکا این نسخه را در یکزمان نامناسب و با رویکرد نادرست میخواهد، عملی کند. از یکطرف برای خروج نیروهایش از افغانستان عجله دارد و از طرف دیگر یکجانبه و بدون اینکه نقش دولت افغانستان را در مذاکرات صلح برجسته کند؛ با طالبان در مورد جدول خروج نیروهایش و اینکه از طالبان تضمین بگیرد تا در آینده برای امریکا خطر نشوند، چانهزنی میکند.
در شرایطی که رقیبان امریکا از طالبان حمایت میکنند و در داخل افغانستان پراکندگی سیاسی و اختلافنظر در بارهی مصالحه با طالبان وجود دارد و رهبران سیاسی و قومی بیشتر از هر زمان دیگر نقش دولت افغانستان را برای نتیجهبخش بودن برنامههای صلح نادیده میگیرند و اشرف غنی نیز رویکرد تکروی و یکجانبه اتخاذ کرده و نمیتواند هماهنگی ایجاد کند. این وضعیت به نفع طالبان بوده و این گروه را در وضعیت برتر قرار داده است. در چنین شرایط، امریکا نسخهی مشارکت طالبان را روی دست دارد و برای عملیکردن آن تلاش میکند.
امریکا، اینکه طالبان، پس از توافق صلح آنها چه جایگاهی داشته باشند را به دولت کنونی و رهبران سیاسی افغانستان واگذار کرده است. برای امریکا، آنچه اهمیت دارد این است که بتواند توافق طالبان را با دادن امتیاز یا هر شیوهای دیگر بگیرد که برضد این کشور و متحدانش عمل نکند.
تا حالا موضع دولت افغانستان که میخواهد نظام سیاسی حفظ شود درست است. گروههای سیاسی و جریانهایی که نمیخواهند حاکمیت طالبان برگردد؛ باید موضع انفعالیای را که اختیار کردهاند تغییر بدهند و با رویکرد خردمندانه به برنامهی صلح نگاه کنند.
تیم حاکم در ارگ ریاست جمهوری نیز باید درک کنند که مسؤولیت مهم تاریخی را به دوش دارد. با سختگیری نمیتواند از موجودیت نظام سیاسی و سقوط افغانستان در کام یک جریان سنتگرای متحجر، جلوگیری کند. در آینده هرچه پیش بیاید قضاوت تاریخ و آیندگان یکجانبه نخواهد بود و اشتباهاتی که در پُشت یک شعار و موضع درست مرتکب میشود را خواهند، خواند.
اگر هماهنگی ایجاد نشود و از یک موضع واحد با طالبان برخورد نشود، در نهایت روند مذاکرات صلح از دست دولت و رهبران افغانستان خارج میشود. در آن صورت سخت است که از برگشت حاکمیت طالبان و یا زمینهای که منجر به سقوط دولت شود، جلوگیری شود.
مقامهای پیشین و برحال دولت امریکا به جای ابراز نگرانی، برای حفظ دولت افغانستان و اینکه نتیجهی مذاکرات صلح امتیازگیری طالبان و در نهایت سقوط این دولت نشود، برای تحقق آن از هر راه ممکن استفاده کنند. این تنها راه درستی است که از برگشت افغانستان به گذشته، تکرار حاکمیت طالبان و خطر ظهور دوبارهی تروریزم اسلامی در جهان، با آن میشود، جلوگیریکرد.