نهمین دور مذاکرات صلح میان زلمی خلیلزاد، نمایندهی ویژهی وزارت خارجهی امریکا و طالبان در قطر آغاز شده است؛ این در حالی است که قرار بود در دور هشتم گفتوگوهای صلح، دو طرف به یک تفاهم برای صلح برسند؛ اما به نظر میرسد که این تفاهم به دلیل روشن نشدن سرنوشت زندانیان گروه طالبان که به جرم اعمال تروریستی زندانی شده بودند، نتوانست به انجام برسد.
بحث آزادی زندانیان گروه طالبان، یکی از داغترین مباحث در گفتوگوهای صلح افغانستان است که در کنار زمینهسازی گفتوگوهای بینالافغانی و خروج نیروهای خارجی از افغانستان قرار دارد. پیش از این نیز، تعدادی از نیروهای طالب از سوی رییسجمهوری افغانستان به مناسبت نشان دادن حسن نیت کشورش به صلح، آزاد شده اند؛ اما این آزادسازیها، با انتقادات تندی نیز همراه بود و حتا گروه طالبان گفته بود که بسیاری از این زندانیها اصلا طالب نبوده اند. در صورتی که این مورد از اظهارات گروه طالبان درست باشد، نشان میدهد که بحث آزادسازی طالبان، برای حکومت افغانستان نیز نگرانکننده است و به هر حالی سعی میکند به نحوی این موضوع را با سیاستهای مختلفی کنترل کند.
این که در دور نهم گفتوگوهای صلح، آسادسازی زندانیان طالب، از محوریت خاصی برخوردار شده، برای حکومت نیز یک چالش خواهد بود. بنا بر این، لازم است تا دولت با نمایندگان امریکایی در این گفتوگوها در تماس باشد و نگرانیها و شرایط خودش را جهت آزادسازی طالبان روشن کند. تضمینی که برای این آزادسازیها به وجود میآید، باید از سوی دو طرف برای مردم افغانستان توضیح داده شود تا دیگر هیچ نگرانیای نتواند سبب اضطراب مردم از این ناحیه باشد.
طوری که از اتفاقات اخیر در افغانستان و گزارشهای نهادهای مختلف بینالمللی نتیجه گرفته میشود، گروه طالبان در این اواخر، به کشتن مردم بیپناه و غیر مسلح، مثل همیشه ادامه داده است و هیچ تعهدی در حفظ جان و مال مردم نداشته است. در صورتی که تعداد زیادی از نیروهای این گروه که در زندانهای افغانستان و حتا زندانهای امریکایی به سر میبرند، آزاد شوند، خطر بیشتری مردم را تهدید خواهد کرد و سبب بالا رفتن تلفات خواهد شد.
شرایط تعیین شدهی طرف امریکایی گفتوگوهای صلح با طالبان، برای تضمین این که گروه طالبان دیگر به عملیات تروریستی و… دست نخواهد زد، نامعلوم است و این اصلیترین دلیل نگرانی مردم افغانستان میباشد. این که با طالبان صلح میشود، باید شرایط آن بر اساس خواستهها و نگرانیهای مردم افغانستان باشد. در واقع، نباید این نکتهی مهم که طالبان در صورت صلح باید با مردم طرف باشد و نه دولتهایی که در چندین سال گذشته با آنان در جنگ بوده است؛ زیرا منطق اصلی این جنگ این بوده که نیروهای خارجی برای دفاع از مردم به افغانستان آمده اند. بنا بر این، موضع هر یک از کشورهای دخیل در جنگ و همچنان گفتوگوهای صلح، باید موضعی باشد که مردم افغانستان خواهان آن است.
یکی دیگر از موضوعاتی که در این دور از گفتوگوها قرار است میان طالبان و نمایندگان امریکا به گفتوگو گرفته شود، حضور و یا عدم حضور نیروهای استخباراتی امریکا در افغانستان است. هرچند این بحث قبلا نیز به توافقاتی رسیده است؛ اما بنا بر این که امریکاییهای میگویند، هنوز هم شرایط افغانستان برای شان قابل قبول و تضمین شده نیست، باید از حالات و احوال امنیتی در این کشور آگاهی داشته باشند. در واقع، یکی از نکاتی که میتواند برای امریکاییها تضمین کنندهی عدم خطر از جانب افغانستان پس از خروج خارجیها باشد، حضور نیروهای استخباراتی این کشور است. این موضوع به نفع مردم نیز است؛ اما به شرطی که در صورت دیدن خطر از جانب طالبان در افغانستان، فوری تصمیم گرفته شود. گذشته از این موضوع، راههای بسیاری برای تضمین امنیت وجود دارد و یکی از آنها، حفظ روابط با دولت آزاد و مردمسالار در افغانستان است.
خارجیها باید، سعی کنند تا حکومت افغانستان را با نظامی که فعلا در کشور مستقر است، حمایت کنند. تنها راه تضمین امنیت و شکوفایی آن در افغانستان این است که آنان بر حفظ نظام مردمی در افغانستان تأکید کنند.