سفیر آمریکا در کابل گفته است که برای امریکا، صلح افغانستان در اولویت قرار دارد و باید قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری به توافق صلح دست پیدا کنیم. این نکته برای بسیاری قابل اهمیت است و اگر انتخابات پیش رو اولین انتخابات پس از صلح باشد، ممکن است طالبان نیز نمایندهای از خودشان را نامزد ریاست جمهوری کنند.
نکات مثبت صلحِ قبل از انتخابات، تاثیر مستقیم روی برگزاری انتخابات به شکل بهتر دارد؛ زیرا یکی از چالشهای عمدهی کمیسیون انتخابات، ناامنی است و اگر طالبان که منبع اصلی ناامنیها استند به صلح بپیوندند، این مشکل تا حد بسیار زیادی، از سر راه کمیسیون انتخابات برداشته میشود. در واقع، صلح بهعنوان موضوع مورد نیاز مردم افغانستان، زمینهساز نهادینه شدن مؤلفههای مردمسالاری میشود؛ اما نگرانیهایی نیز میتواند وجود داشته باشد که بیشتر به این بر میگردد که طالبان تا چه حد سرعت توافق خودشان را بالا میبرند و مانع به تعویق افتادن دوبارهی انتخابات میشوند.
در حقیقت، چالش اصلیای که صلح قبل از انتخابات، میتواند خلق کند، به تعویق افتادن انتخابات به دلیل طول کشیدن گفتوگوها و عدم نتیجهی سریع در نشستهای صلح است. این چالش، میتواند بحثبرانگیز شود و حکومت افغانستان را زیر سوال ببرد. به طور مثال تمدید دورهی کاری رییس جمهور تا برگزاری انتخابات، باعث شد مخالفان آقای غنی، اعتراضاتی را به راه بیندازند که به نحوی نامشروع بودن حکومت فعلی افغانستان را به یک بحث برجسته بدل کرد.
بحث نامشروعیت حکومت افغانستان که از سوی شورای نامزدان مطرح شده است، به نحو دیگر، از سوی طالبان نیز ادعا میشود. طالبان به دلیل این که حکومت افغانستان را دستنشاندهی آمریکاییها میدانند، گفتوگوها را نیز با آمریکاییها انجام میدهند و حکومت افغانستان را بهعنوان طرف بحث نمیپندارد. این گروه حکومت وحدت ملی را به رسمیت نمیشناسد و در پی ایجاد حکومت مورد نظر خودش است. شورای نامزدان نیز بحث به رسمیت نشناختن حکومت را پس از اول جوزای سال جاری، مطرح کرد و گفت که باید فعالیتهای دولت محدود شود و یا آقای غنی از نامزدی در انتخابات پیش رو منصرف شود.
ممکن است موضع شورای نامزدان بر علیه دولت، نسبت به موضع طالبان منطقی به نظر برسد و حتا از لحاظ قانونی نیز درست باشد؛ اما با همه مواردی که این ادعا را میتواند درست نشان بدهد، تاثیر منفی نیز وجود دارد و آن تقویت شدن موضع طالبان است. در حقیقت، هر چقدر که موضوع نامشروع بودن حکومت برجسته شود، طالبان به مقصدشان میرسند؛ چرا که این موضوع، موضوعی از سوی طالبان است و دیدگاه طالبانی نسبت به ادامهی کار دولت پنداشته میشود.
صلح قبل از انتخابات، میتواند این بحث را که در مورد حکومت مطرح است از میان ببرد چرا که در دوران حکومت فعلی، اجرا میشود و در صورت گفتوگو با سران حکومت از سوی طالبان، نظام جاری که از لحاظ قانونی نظامی استوار بر ارزشهای مردمسالارانه است، مورد تایید قرار میگیرد. در واقع یکی از نگرانیها در اجرایی شدن توافقاتی که در نشستهای مربوط به صلح افغانستان صورت میگیرد، تغییر آوردن در قانون و ساختار دولت پس از صلح است. اگر قرار باشد با حضور طالبان در سیاست افغانستان، حکومت شکل دیگری به خود بگیرد، ارزشهای مردمی، بهعنوان دستآوردهای مردم افغانستان، از دست خواهد رفت. بنابر این تا جایی که ممکن است باید تلاش شود که طالبان در شرایط و قوانین فعلی افغانستان حل شوند و بر اساس همین قوانین وارد سیاست رسمی در کشور شوند.
اگر طالبان، در انتخابات بتوانند اشتراک کنند، اولین مرحله برای حل شدن این گروه در سیاستهای مردمسالارانه خواهد بود و این باعث میشود که آنان از حاکمیت یکطرفه که در امارت اسلامی خودشان داشتند دور بمانند؛ اما باید در نظر داشت که این گروه ممکن است گفتوگوها را طول بدهد و با این کار، دولت افغانستان نیز ادامهی کارش را دوباره تمدید کند و این فرض در صورتی که به واقعیت برسد، همه دیدگاههای منفی را نسبت به دولت تقویت هواهد کرد.
گروههای سیاسیای که سعی میکنند طرح حکومت مؤقت در کشور، عملی شود در تعویق انتخابات منافعی را به دست میآورند که ممکن است به خاطر آن هم که شده، نامشروعیت حکومت را دامن بزنند و موضع طالبان را مبنی بر این که با حکومت افغانستان بهعنوان حکومت غیر مستقل گفتوگو نمیکنند، تقویت کنند تا بحث صلح به درازا بکشد.
به درازا کشیده شدن این موضوع، دو برد را به این سیاسیون میسر میکند؛ اول این که آنان فرصت بیشتری برای چانهزنی با طالبان پیدا میکنند و چون دولت در نشستها سهمی ندارد، آنان در محور گفتوگوها با طالبان قرار میگیرند و این اعتبار سیاسیشان را بالا میبرد. این اعتبار، میتواند موقف آنان را در مقابل طالبان نیز برجسته کند و این برجسته شدن، تاثیر زیادی بر نقش گرفتن در حکومتی دارد که ممکن است پس از صلح طرح شود.
برد دیگری که این سیاسیون از به درازا کشیده شدن صلح، به دست میآورند، تاکید بر اجرایی شدن طرح حکومت مؤقت است. در واقع، تلاش زیادی روی این طرح و عملی شدنش در حال انجام است و اگر این طرح عملی شود، فرصتی برای دستبرد به انتخابات خواهد بود و ممکن است دولت مؤقت بیشترین سوء استفادهها را زمینهسازی کند.
رسیدن به صلح قبل از برگزاری انتخابات، میتواند همهی این چالشها را از بین ببرد و ما را به داشتن یک انتخابات منظم برساند. انتخاباتی که حکومت آیندهی افغانستان را بر اساس قانون فعلی طرح کند و گروه طالبان را نیز بر اساس همین قوانین و توافقاتی که در نشست صلح، مطرح خواهد شد، سهم بدهد.
در یک نگاه کلی، میتوان منفعتی را که از صلح قبل از انتخابات حاصل میشود، چنین بر شمرد:
چالش امنیتیای که بر سر راه مان قرار دارد به حد بسیار زیادی کاهش خواهد یافت و کارمندان کمیسیون انتخابات به مناطق بیشتری خواهند رفت. برگزاری انتخابات در مناطقی که مردم به خاطر تحت سلطهی طالبان بودن منظقهیشان، هرگز تجربهی انتخابات را نداشتهاند، مؤلفه اصلی مردمسالاری را که همانا برگزاری انتخابات است، به مردم معرفی میکند. کاندیداهای ریاست جمهوری، سفرهای کمپاینی خودشان را به مناطق دور دست بیشتر خواهند کرد. ممکن است تعداد مردم برای ثبت نام نیز افزایش یابد و روند ثبت نام تقویتی نیز دوباره آغاز شود. و بسیاری از خوبیهای دیگر در این امر وجود دارد که باید به خاطر آن تلاشها برای صلح قبل از انتخابات بیشتر شود.