نشست صلح پاکستان؛ بزرگ‌نمایی مخالفان حکومت افغانستان

بشیر یاوری
نشست صلح پاکستان؛ بزرگ‌نمایی مخالفان حکومت افغانستان

پس از مسکو، این بار اسلام‌آباد زمینه‌ی نشستی را مساعد کرده که گفته می‌شود در باره‌ی صلح در افغانستان صحبت می‌شود. حامدکرزی رییس جمهور پیشین، شماری از سیاسیون و رهبران جهادی را که  در نشست‌هایی که در مسکو برگزار شد، رهبری می‌کرد. در نشستی که در پاکستان برگزار شد دعوت شده بود، در آن اشتراک نکرد و اعلام کرد که به دلیل مصروفیت‌هایی که داشته نتوانسته در این نشست شرکت کند؛ اما از آن استقبال می‌کند.  این نشست توسط «انستیتوی ثبات استراتیژیک در جنوب آسیا» برگزار شده که دیروز شنبه (اول سرطان) اولین روز این نشست بود. دفتر مطبوعاتی حنیف اتمر، یکی از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری که از مخالفان سیاسی اشرف غنی نیز می‌باشد، با نشر اعلامیه‌ی رسمی، اعلام کرد که هیأتی متشکل از اعضای رهبری گروه انتخاباتی «صلح و اعتدال» در این نشست شرکت کرده است.

گلبدین حکمت‌یار، حنیف اتمر، محمدکریم خلیلی، محمد محقق، عطا محمد نور، حامدگیلانی، محمد اسماعیل خان، لطیف پدرام، منصور نادری و نماینده‌ی عبدالرشید دوستم در این نشست دعوت شده و به پاکستان رفته‌اند.

طالبان و دولت افغانستان نسبت به این نشست واکنش نشان نداده‌اند. در دو نشستی که پیش از این در مسکو برگزار شده بود، اشتراک‌کنندگان آن مخالفان، حکومت اشرف غنی و طالبان بودند.

برخی از رسانه‌ها گزارش داده‌اند که از طالبان در این نشست دعوت نشده است. پیش از این طالبان در مورد اشتراک‌شان در نشست‌هایی که شرکت می‌کردند، معلومات می‌دادند؛ اما در مورد نشستی که در پاکستان برگزار شد واکنش نشان نداده‌اند. بعضی از رسانه‌های افغانستان پیش از ظهر روز گذشته گزارش دادند که جنرال محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان، این نشست را افتتاح کرده است. صلح و روابط پاکستان و افغانستان موضوعاتی بوده‌اند که شرکت‌کنندگان در باره‌ی آن صحبت کرده‌اند. جزئیات بیش‌تر این نشست تا حالا به نشر نرسیده است.

وجه اشتراک این نشست با نشست‌هایی که در مسکو برگزار شد، توجه پاکستان و روسیه به چهره‌های جهادی و سرشناسی است که در گذشته رهبری گروه‌های جهادی را در دست داشتند یا در هجده سال گذشته، در دولت افغانستان بوده‌اند که حالا با حکومت غنی مخالف‌اند؛ اما تفاوت این نشست با نشست‌های مسکو، عدم اشتراک طالبان و دولت افغانستان و موضوع روابط افغانستان با پاکستان است که یکی از موضوعات مهم بحث در این نشست است. دولت افغانستان در این نشست دعوت نشده است. پاکستان دولت افغانستان را نادیده گرفته و این نشست میان مقام‌های دولت پاکستان و چهرهای با نفوذ سیاسی و قومی برگزار شده است.

این درحالی است که قرار است تا چند روز دیگر، محمد اشرف غنی رییس دولت افغانستان به پاکستان سفر کند. در این سفر در باره‎ی روابط دو کشور و نقش پاکستان در روند صلح، با مقام‌های پاکستان گفت‌وگو کند. در این اواخر دیدگاه حکومت افغانستان نسبت به پاکستان تغییرکرده و می‌گوید که سیاست این کشور در قبال طالبان تغییر کرده و پاکستان از صلح در افغانستان حمایت می‌کند.

پاکستان در هجده سال گذشته از طالبان حمایت کرده؛ اما واقعیت این است  که تا حالا سیاست پاکستان در قبال طالبان و افغانستان چندان تغییر نکرده است. در این مدت بارها دولت افغانستان از پاکستان خواسته از نفوذی که بر طالبان دارد باید استفاده کند، این گروه را وادار کند که به مذاکرات صلح حاضر شود؛ اما تاکنون پاکستان در این باره اقدام عملی نکرده است.

 در سال‌های گذشته، پاکستان میزبان نشست‌های صلح بوده که مهم‌ترین آن نشست چهارجانبه‌ی صلح میان نمایندگان افغانستان، پاکستان، چین و ایالات متحده‌ی امریکا در سال ۲۰۱۷ بود که چندین دور این نشست در اسلام‌آباد و کابل برگزار شد. در آن زمان نیز پاکستان، چراغ سبز نشان داده بود که طالبان را حاضر می‌کند با دولت افغانستان مذاکره کنند؛ پاکستان این وعده را جدی نگرفت، این نشست‌ها نتیجه نداد.

پرسش این است؛ هدف پاکستان از نشستی که برگزار کرده چیست؟ آیا این نشست به روند صلح مؤثر خواهد بود.

وجه اشتراک نشستی که در پاکستان برگزار شد و نشست‌های مسکو، نشان می‌دهد که پاکستان مانندِ روسیه چندان علاقه‌مند نیست که در روند تلاش‌های صلح نقش دولت افغانستان برجسته باشد. اینکه موضوع نشست پاکستان، روابط افغانستان و پاکستان و صلح تعیین شده و مقام‌‌های پاکستانی با چهره‌های عمدتا مخالف حکومت اشرف غنی در باره‌ی روابط دو کشور و صلح در افغانستان صحبت می‌کنند، این رویکرد ثابت می‌کند که پاکستان به دنبال این‌ است که نقش دولت افغانستان را نادیده بگیرد و نقش مخالفان حکومت اشرف غنی را برجسته کند تا بتواند رابطه‌ی آن‌ها را با طالبان نزدیک‌تر سازد؛ درحالی‌ که حکومت اشرف  غنی تلاش دارد، اعتماد بیش‌تر دولت پاکستان را بگیرد. یکی از پی‌آمدهای منفی این نشست، خدشه دار کردن اعتبار دولت افغانستان است.

 پاکستان با این نشست می‌خواهد بگوید که به مخالفان حکومت اشرف غنی بیش‌تر از این حکومت، اهمیت می‌دهد. از طریق آن‌ها بهتر می‌تواند اهداف خود را دنبال کند و می‌خواهد ذهنیت مخالفان حکومت اشرف غنی را بخواند و از اختلافی که میان آن‌ها و حکومت وجود دارد استفاده می‌کند. این نشست پیش از سفر اشرف غنی برگزار شده. هدف دولت پاکستان این است که دست‌آوردی را برایش داشته باشد تا در سفر اشرف غنی به اسلام‌آباد، از آن برای تن دادن اشرف غنی به خواست‌های خود استفاده کند. نشست پاکستان که بدون حضور نماینده‌ی دولت افغانستان برگزار شده و در آن بیش‌تر مخالفان حکومت شرکت دارند، چندان تاثیری به روند صلح نخواهد داشت. به دلیل این‌که این نشست با نشست‌هایی که در مسکو برگزار شد، تفاوت ندارد. نشست‌های مسکو به جز قدرت‌نمایی طالبان و مخالفان حکومت غنی، تاثیری مثبتی به تلاش‌های صلح نداشت.