یکی از شاخصههای بیانیه صادرکردن و یا سخنوری در میان سیاسیون افغانستان، گزافهگوییهاست؛ این گزافهگوییها در متون ادبی جایگاهی دارد که بیشتر به خاطر جلب توجه از آن استفاده میشود. شاید یکی از دلایل ورود این نوع سخن در میان سیاستمداران افغانستانی، این باشد که اطرافیان آنان؛ کسانی که برایشان مشورتهای روشنفکرانه و مدنی میدهند، بیشتر از جمع ادبیاتچیها و فرهنگیان استند.
عطا محمد نور از سیاسیهای مشهور در میان مردم است و بیشتر به خاطر همین نوع سخنانش به شهرت رسیده. او با نشست و برخواست با عدهی زیادی از ادبیاتچیها و روشنفکران( روشنفکران حزبی) در مزارشریف، تغییرات زیادی نسبت به گذشته پیدا کرده است. علاقهی او را به روشنفکران اطرافش نمیشود بیتاثیر از جو تاریخی و فرهنگی بلخ دانست. به هر حال در سخنان او و حرفهایش بیشتر به نوعی از تکنیک سخنوری بر میخوریم که همانا گزافهگوییهاست.
عصر روز اول جوزا، روزی که گمان میرفت از سوی تیم مورد حمایت آقای نور، تظاهراتی در شهر کابل برگزار شود، سخنانی از سوی ایشان نشر شد که خبر از تظاهرات بزرگ و مدنی در بعد از عید فطر میدهد. گفته شده است که در این اعتراضات شاهراهها و وزارتخانهها بسته خواهند شد. آقای نور که از مخالفان سرسخت اشرفغنی و متحد حنیف اتمر است، چهارشنبهشب (۱ جوزا) با انتشار یک پیام ویدیویی گفت که سران حکومت باید رهبری حکومت را به رییس سرپرست یا موقتی که با یک «اجماع سیاسی» تعیین میشود، واگذار کنند. به گفتهی او، در صورت ادامهیافتن حکومت وحدت ملی، که آن را حکومت غیر مشروع میخواند، حرکتهای مردمی برای مسدودکردن شاهراهها، بستن وزارتخانههای نزدیک به ریاست جمهوری و ادارههای ولایتی راهاندازی خواهد شد.
این که چنین عملی اجرایی خواهد بود و یا نه یکی از اساسیترین سوالات است و مرا به این فکر میاندازد که چرا همه اعضای تیم «صلح و اعتدال» در کنفرانس مخصوصی در این زمینه سخن نگفتهاند؟ به نظر میرسد آنچه آقای نور گفته است تصمیم قطعی و تیمی نبوده و یکجانبه است؛ این خود بیانگر تبلیغی بودن اظهارات آقای نور به نفع «صلح و اعتدال» است.
اگر از این منظر به موضوع سخنرانی رییس اجرایی حزب جمعیت اسلامی افغانستان ببینیم، میتواند کار زیرکانهای محسوب شود. با این توضیح که تا به حال تیم «صلح و اعتدال» به رهبری حنیف اتمر، از موضوع اول جوزا و پایان کار ریاست جمهوری بیشترین نفع را برده و خودش را به عنوان رقیب محمد اشرف غنی که نامزد قدرتمند ریاست جمهوری است، جا زده است.
این موقعیت را صرفا با اصرار بیشتر بر کنار رفتن رییسجمهور از مقام ریاست جمهوری توانستهاند به دست بیاورند. موضوع اول جوزا تازه وارد اوج خودش در مباحث سیاسی شده است و در ضمنِ خودش، موضوع حکومت موقت را پیش کشیده است. با این حساب بیشتر از برگزاری اعتراضات که کنترول آن در شرایط بد امنیتی کشور، به طور حتم غیر ممکن است؛ چانهزنیها و بیانیهها در رابطه به این موضوع نفع بیشتری به تیم صلح و اعتدال میرساند.
از دید من، اعتراضات مدنی که ممکن است به خشونت نیز کشانده شود و همینطور زمینهی حملات انتحاری شود، در کنار متضررشدن تیم انتخاباتی محمداشرف غنی و نشاندادن ناکاراییهای دولتی رهبر این تیم، ضربهی بزرگی به تیم صلح و اعتدال نیز خواهد زد؛ خصوصا با در نظرگرفتن خاطرات تلخی که مردم کابل از دوران کاری محمد حنیف اتمر در دولت وحدت ملی دارند.