پارادوکس تقرری‌های نظامی؛ از محمدی ضد طالب تا میرزکوال ضد نیروهای نظامی

محمد گوهری
پارادوکس تقرری‌های نظامی؛ از محمدی ضد طالب تا میرزکوال ضد نیروهای نظامی

آن چه جنگ افغانستان را تا اکنون به نفع طالبان تغییر داده، بی‌باوری نهادهای امنیتی و دفاعی به ارزش‌های مدنی و نگه‌داری از آن بوده است. بی‌باوری‌ای که برای اولین‌بار، توسط کرزی با برادرخواندن طالبان به وجود آمد و با وضع محدودیت در استفاده از سلاح سنگین مقابل طالبان در زمان حکومت کرزی، باعث کاهش انگیزه‌ی جنگی نیروهای امنیتی و دفاعی در مقابل طالبان و دیگر گروه‌های تروریستی شد.
یک دهه پیش که کرزی به سیاست هم‌کاری پنهان با طالبان آغاز کرده بود، نیروهای طالبان ، در حدی نبودند که بتوانند مقابل نیروهای داخلی و بین‌المللی مقاومت کرده و نقاطی را زیر کنترل شان درآورند؛ اما سیاست پنهان کرزی نسبت به طالبان، از یک سو، این گروه را تقویت کرد و از سوی دیگر، باعث کاهش انگیزه‌ی نیروهای امنیتی و دفاعی در مقابله با این گروه شد. زمانی که رییس‌جمهور در نقش سرقمندان اعلا، دشمن نیروهای امنیتی و دفاعی را برادر خطاب کرده و نیروهای امنیتی را به دلیل حملات علیه طالبان و استفاده از سلاح سنگین در مقابل این گروه، به محاکمه می‌کشاند، چگونه امیدوار بود که این نیروها بتوانند با انگیزه مقابل گروه‌های تروریستی بجنگند و از خاک و ارزش‌های مدرن افغانستان، دفاع کنند.
نبود افراد باانگیزه در سطح رهبری نهادهای امنیتی و دفاعی و برخورد سلیقه‌ای در تقرری‌های نظامی، نهادهای بی‌انگیزه‌ی نظامی را تحویل اشرف‌ غنی داد و ‌غنی که به همه غیر از خودش مشکوک بود، دست به تعیینات نظامی‌ سمتی و سلیقه‌ای برد که باعث شد، افراد کارکشته و باانگیزه، از پست‌های کلیدی ارتش و وزارت داخله، برکنار و یا به تقاعد پیش از وقت سوق داده شوند و افراد بی‌تجربه و مورد اعتماد خودش، جای آن‌ها را بگیرند.
پس از افزایش خشونت‌ها طی دو ماه اخیر و سقوط پی‌هم ولسوالی‌ها در ولایت‌های مختلف افغانستان، دیروز شنبه -۲۹ جوزا-، حکومت دست به تعیینات جدیدی در رهبری نهادهای امنیتی و دفاعی زد. بر اساس تعیینات جدید ارگ، بسم‌الله محمدی، یکی از نظامیان کارکشته و باانگیزه مقابل طالبان، به حیث سرپرست وزارت دفاع و عبدالستار میرزکوال، والی سابق کندز که در زمان وظیفه‌اش در این ولایت، نیروهای پلیس، ارتش و امنیت ملی را متهم به شراب‌نوشی و بی‌بندوباری کرده بود، به سرپرستی وزارت دفاع گماشته شد. به میزان امیدواری‌ای که تعیین بسم‌الله محمدی به حیث وزیر دفاع ایجاد کرد، تعیین آقای میرزکوال، باعث ناامیدی شهروندان شد.
کاربران در شبکه‌های اجتماعی، از دیروز به این طرف، ویدیوی حرف‌های او در مورد نیروهای امنیتی و دفاعی را دست‌به‌دست کرده و اعتراض‌شان نسبت به این اقدام دولت را به نمایش گذاشتند. آقای میرزکوال که پیش از این تجربه‌ی ناکام ولایت در کندز را در کارنامه‌ دارد، در حالی به سرپرستی وزارت داخله تعیین شده است که خشونت‌ها به طور بی‌پیشینه‌ای در افغانستان افزایش یافته و طالبان هر روز چند ولسوالی را سقوط می‌دهند. در یک شبانه‌روز گذشته، این گروه موفق به سقوط شش ولسوالی شده است که پیش‌روی بی‌پیشینه‌ی این گروه را نشان می‌دهد.
در چنین شرایطی، تعیین کسی به عنوان وزیر داخله که باورمند به سیاه و سفیدکردن قضایا بر اساس برداشت‌های مذهبی است و نیروهایی که مقابل گروه‌های مختلف تروریستی سینه سپرکرده اند را، متهم به شراب‌نوشی و بی‌بندوباری می‌کند، سپردن فرماندهی جنگ، به کسی با انگیزه‌های طالبانی است که بدون توجه به فداکاری‌های این نیروها، آنان را متهم به گناه شراب‌نوشی و بی‌بندوبار عنوان کرده است. نگرانی‌ای که این اقدام ارگ به وجود آورده، این است که حکومت اراده‌ای برای مبارزه با تروریزم و ایستادگی در مقابل طالبان ندارد و اگر زیر فشارهای سیاسی، به گماشتن بسم‌الله محمدی در سمت وزارت دفاع تن داده، با تعیین میرزکوال، خواسته است تا مانع عمل‌کرد درست او در وزارت دفاع و برهم‌زدن هماهنگی نظامی بین نیروهای امنیتی و دفاعی شود.
در چنین شرایطی، اگر ارگ اراده‌ای قاطع در مقابله با طالبان داشت، باید چهره‌ی ضدطالبانی و جدی‌ای را در وزارت داخله تعیین می‌کرد تا این دو نهاد نظامی –وزارت داخله و دفاع-، می‌توانستند با ایجاد هماهنگی و تعریف استراتژی جنگی شفاف و تهاجمی، وضعیت در میدان نبرد را تغییر داده و جلو پیش‌روی طالبان را می‌گرفتند. چند ماه پیش، زمانی که دولت، حیات‌الله حیات را به عنوان سرپرست وزارت داخله تعیین کرد، شهروندان بی‌شماری این اقدام حکومت را نکوهش کردند. چند ماه پس از آن تصمیم، حکومت به اشباهش پی برد و مجبور شد او را از وزارت داخله، به وزارت انکشاف دهات انتقال دهد. در عوض اما، میرزکوال را به جای او مقرر کرده است که نه موفقیت نظامی‌ برجسته‌ای در چنته دارد و نه نظر به حرف‌هایی که چندی پیش در مورد نیروهای امنیتی و دفاعی زده بود، انگیزه‌ای در مقابله با طالبان و تأمین امنیت دارد.