اسامه بن جاوید/ منبع: الجزیره / برگردان: ضیا ناصری
حدود یک هفته پیش هیئت مذاکره‌کننده‌ی دولت افغانستان، طالبان و امریکا برای ازسرگیری مذاکرات صلح به دوحه-قطر رفته‌اند؛ اما چیزی که خیلی برجسته به‌نظر می‌رسد، عدم حضور مقامات رسمی و بلند رتبه‌ی دولت افغانستان و گروه طالبان است.
عبدالحکیم، رییس هیئت مذاکره‌کننده‌ی گروه طالبان و ملا برادر معاون دفتر سیاسی طالبان در قطر تا هنوز از پاکستان به این نشست برنگشته‌اند.
در هفته‌های اخیر، چند تن از دیپلومات‌ها و رهبران نظامی امریکا نیز از پاکستان بازدید کردند، در نشستی که میان دستیار نظامی و همتای وزارت دفاع پاکستان برای امور امنیتی اقیانوس آرام- هند و دیوید هیلوی، برگزار شده بود، روی نیاز فوری کاهش خشونت‌ها در افغانستان بحث شده است.
اسلام‌آباد در نظر دارد تا نقش بارزی در راستای صلح افغانستان بازی کند، رهبری حکومت پاکستان گفته است تا دستیابی کامل افغانستان به صلح از طریق مذاکره، در این روند همکاری می‌کند.
در همین حال، زلمی خلیل‌زاد فرستاده‌ی ویژه‌ی امریکا در امور مصالحه‌ی افغانستان، بعد از یک توقف مختصر و دیدار از کابل و اسلام‌آباد دوباره به دوحه برگشته است.
یک مقام دولت افغانستان به الجزیره می‌گوید که برخی از اعضای هیئت مذاکره‌کننده‌ی دولت افغانستان در قطر حضور دارند و شمار دیگرشان با آغاز مذاکرات به آنان خواهند پیوست.
در همین حال محمد نعیم، سخنگوی طالبان به الجزیره گفته است که آن‌ها برای گفتوگوها آمادگی کامل دارند و هیچ آجندای تازه‌ای روی دست نگرفته‌اند.
کسانی که روند گفتوگوها را از نزدیک دنبال می‌کند باور دارند که حس همکاری در هردو طرف مذاکره کننده، برای یافتن یک راه مشترک به نظر نمی‌رسد.
اداره جدید ایالت متحده
جدیت در روند گفت‌وگوهای صلح مرتبط است با تغییراتی که در اداره‌ی جدید ایالات‌متحده‌ی امریکا با آمدن جو بایدن – رییس‌جمهوری منتخب- ایجاد شده است و احتمال دارد که جو بایدن، راهبرد جدیدی را در قبال افغانستان پیش بگیرد.
برنامه‌ی جو بایدن حفظ ۲۵۰۰ سرباز امریکایی در افغانستان است و با کنار رفتن دونالد ترامپ – در ۲۵ فبروی سال جاری – این راهبرد عملی خواهد شد.
جک سالیوان-مشاور امنیت ملی گماشته شده برای اداره بایدن-اخیراً گفته است که امریکا از معاهده‌ی صلح میان دولت امریکا -طالبان که در فبروری سال گذشته امضا شد، حمایت می‌کند و اطمینان می‌دهد که افغانستان هیچ‌گاه دوباره پناهگاه امن تروریستان مبدل نخواهد شد تا دوباره امریکا را هدف قرار دهد.
دور اول گفت‌وگوهای صلح-طالبان و دولت افغانستان- در ماه سپتامبر آغاز شد و پس از موافقت هردو جناح روی کارشیوه پیشبرد مذاکرات، در ماه دسامبر ۲۰۲۰ به وقفه‌ی کوتاه‌مدتی رفتند.
محور اصلی آجندای گفتوگوها برای پایان دادن به جنگ فعلی، ایجاد آتشبس عمومی و غیرنظامی سازی ماشین جنگی طالبان است.
زلمی خلیل زاد فرستاده ویژه امریکا در جریان سفر اخیر خود به کابل، با حمدالله محب مشاور امنیت ملی، حنیف اتمر وزیر خارجه افغانستان و سایر رهبران سیاسی افغانستان ملاقات نمود اما؛ ریس جمهور اشرف‌غنی از ملاقات با او دوری کرد.
با آن‌که فهرست بندی آجندای گفت‌وگوهای صلح عامل اصلی بازدارنده در روند مذاکرات محسوب می‌شود؛ اما افراد نزدیک به رییس‌جمهور غنی گفته‌اند که زلمی خلیل زاد برای به میان آوردن حکومت موقت و تداوم خواست طالبان، با اشرف غنی هنوز به نتیجه‌ی دست نیافته است.
هرچند تلاش‌های دیپلوماتیک زلمی خلیل زاد برای زمینه‌سازی توافق صلح میان طالبان و امریکا و ایجاد گفت‌وگوهای صلح افغانستان، مورد استقبال گرم قرار گرفت؛ اما اعضای هیئت مذاکره‌کننده‌ی دولت افغانستان در دوحه می‌گویند که اعضای تیم دیپلوماتیک امریکا که در رأس آن زلمی خلیل‌زاد قرار دارد، در قبال خواست‌های طالبان عقب‌نشینی زیادی کرده‌اند.
منابع در ریاست جمهوری افغانستان می‌گویند که اداره اشرف غنی ۵۰۰۰ هزار زندانی طالب را با فشار دولت امریکا رها کرده است؛ اما این روند کمکی برای کاهش خشونت‌ها نداشته است.
در همین حال در چند ماه اخیر، خشونت به یک‌بارگی افزایش یافته است؛ بیشتر قتل‌های هدفمند در برابر مقامات دولتی، فعالان جامعه مدنی و خبرنگاران صورت گرفته و دولت افغانستان و امریکا طالبان را عامل اصلی این خشونت‌ها می‌پندارند.
منابع می‌گویند؛ در صورت برقراری آتشبس، رهایی بیشتر زندانیان طالب یکی از گزینه‌های روی میز مذاکرات خواهد بود.
یک منبع نزدیک به ریاست جمهوری افغانستان به الجزیره می‌گوید که اگر رهایی زندانیان طالب منجر به ختم خشونت و آتشبس دایمی گردد، اشرف غنی آماده است تا آنان را رها کند.
نظر به گفته‌های برخی از مقامات درون ارگ، این می‌تواند یک معامله‌ی پیشنهادی باشد و دولت اشرف‌غنی این اختیار را دارد که تا زندانیان بیشتر طالبان را در این معامله رها کند.
اما تلاش‌های اداره دونالد ترامپ برای ایجاد یک توافق‌نامه روی برقراری آتشبس قبل از کنار رفتن در تاریخ ۲۰ جنوری، میان هردو جناح – هیئت طالبان و دولت افغانستان – منتج به نتیجه‌ای نشده است.
طالبان باور دارند که به اساس توافق‌نامه این گروه با امریکا، کاهش خشونت‌ها بستگی به رهایی زندانیان و حذف نام رهبران آنان از فهرست سیاه بین‌المللی است.
آیا این دور از گفتوگوها منجر به ختم خشونت‌ها خواهد شد؟
نظر به توافق صورت گرفته میان طالبان – امریکا، تمام سربازان ایالت متحده امریکا تا اپریل- ۲۰۲۱- ملزم به ترک افغانستان هستند؛ اما اخیراً پنتاگون با اشاره به این توافق‌نامه گفته است که طالبان هنوز تعهدی برای کاهش خشونت و اقدامات محسوس برای قطع رابطه‌شان با القاعده نشان نداده‌اند.
برنامه‌ی خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان، هم‌چنان اخیراً با انتقادات جدی از سوی حزب جمهوری‌خواه و سکرتر جنرال ناتو مواجه گردیده است؛ اما احتمال این‌که امریکا برنامه‌ی خروج تمام نیروهای خود را از افغانستان روی دست بگیرد وجود دارد.
هرچند که اکثر قربانیان خشونت‌های اخیر شهروندان افغانستان‌اند؛ ولی طالبان تأکید دارند که آن‌ها در برابر خارجی‌ها و همکاران‌شان می‌جنگند.
پیش از این‌که گفتوگوها پیشرفتی داشته باشد، یک عضو گروه طالبان به الجزیره گفت: «پدر من یک جنگجو بود، من در برابر اتحاد جماهیر شوروی سابق جنگیده‌ام و بعد از آن در برابر ماموریت‌های امریکا. اگر اشغالگران در اینجا به شکست مواجه شوند، باید اینجا را ترک کنند، در غیر این‌صورت فرزندان من در برابر آن‌ها خواهند جنگید.»
طالبان و دولت افغانستان گفت‌وگوهای فعلی را زمینه‌ی مناسب برای پایان دادن به اختلافاتی می‌دانند که ممکن نسل‌های بعدی‌شان در رابطه به برنده و بازنده این دو گروه قضاوت خواهد کرد؛ اما اکنون هر دو طرف در انتظار قرار دارند.
