نویسندگان: HARSH V. PANT, KRITI M. SHAH
منبع: فارین‌پالیسی
برگردان: ابوبکر صدیق
پس از آن‌که در ماه روان میلادی، اداره‌ی بایدن راهبرد خود را در رابطه به آینده افغانستان اعلام کرد، اخیراً اسلام‌آباد، مسکو، دهلی و بجینگ در یک نشست مشترک گرد هم آمدند.
در راهبرد اداره‌ی بایدن، به شریک ساختن قدرت – ایجاد نظام مشترک میان دولت افغانستان و گروه طالبان- اشاره شده است و همچنان، نقش بازیگران و کشورهای منطقهای در روند صلح افغانستان پس از خروج نیروهای امریکایی، خیلی ارزنده خوانده شده است.
در نامه‌ای که آنتونی بلینکین، وزیر خارجه‌ی امریکا برای رییس‌جمهور اشرف‌غنی فرستاده به چند نکته‌ی خیلی مهم اشاره شده است. به اساس این نامه، نشستی در حضور نمایندهی سازمان ملل متحد در سطح وزرای خارجه‌ی کشورهای چین، هند، ایران، پاکستان روسیه و امریکا انجام می‌شود که این همکاری برای موفقیت صلح افغانستان خیلی مهم است.
در چارچوب پیشنهادی امریکا، هند یکی از بازیگران قوی منطقهای -که منافع زیادی در افغانستان دارد و نسبت به سایر بازیگران منطقهای در کنار دولت افغانستان باقی‌مانده و حتا طالبان نیز از نقش هند استقبال کرده‌اند- در این روند شامل شده است.
به اساس برخی گزارش‌ها، هیئت گفت‌وگوکننده‌ی روسیه، در حالی که مسکو رابطهی نزدیک و گرمی با بجینگ و اسلام‌آباد دارد، از دوری هند، در روند صلح افغانستان ابراز نگرانی کرده است.
البته پاکستان تلاش می‌کند تا در دولت افغانستان [نظام آینده‌ی مشترک با طالبان] رویکرد‌های تلافی‌جویانه را در برابر هند در پیش بگیرد؛ مسئله‌ای که سبب نگرانی جدی هند شده است. این در حالی است که رابطهی حکومت غنی با هند خیلی دراماتیک و ملموس است.
هند در بخشی از نگاه خودش بازی کلانی را در روند مذاکرات صلح در پیش گرفته است. هند به حضور در روند مذاکرات صلح افغانستان تمایل دارد؛ اما مخالفت‌ها از طرف برخی از بازیگران – رقیب‌هایش- سبب دلسردی‌اش شده است.
دهلی جدید اعلام کرده است که آماده است تا نقش مهم و حیاتی را در روند مذاکرات صلح افغانستان بازی کند.
در نوامبر ۲۰۱۸ که روسیه نمایندگان طالبان را به یک نشستی در مسکو که در آن اعضای شورای عالی صلح افغانستان و نمایندگان کشورهای منطقه دعوت شده بودند، دعوت کرد، هند دو نمایندهی غیررسمی را به این نشست اعزام کرد.
در سپتامبر ۲۰۲۰ سابرا مانیام جایشانکار، وزیر خارجه هند، در نشست آغاز گفت‌وگوهای صلح افغانستان – گفت‌وگوهای میان نمایندگان طالبان و هیئت مذاکره‌کننده‌ی دولت افغانستان – در دوحه اشتراک کرد. در نوارهایی که از سخنان جایشانکار انتشار یافت، از روند گفت‌وگوهای صلح به رهبری مردم افغانستان پشتیبانی کرد.
برای افغانستان حضور هند در این نشست یک امر مثبت است تا در این بازی ثبات، امنیت و یک اقتصادی پویا نصیب این کشور شود.
به‌صورت سنتی دو کشور [افغانستان – هند] رابطه‌ای دوجانبه‌ی قوی دارند و هند بیشتر روی پرو‌ژ‌ه‌های توسعه‌ای به درخواست دولت افغانستان در این کشور سرمایه‌گذاری می‌کند.
این تقاضا زمینه همکاری‌های راهبردی را برای هند فراهم کرده است، در زمانی که دولت افغانستان نیاز به همکاری داشت، همکاری هند در بخش‌های آموزش‌وپرورش، صحت، دام داری، انرژی و ترانسپورت و همچنان توسعه‌ی زیربنایی در روستا‌ها خیلی مؤثر تمام شده است.
در ماه فبروری، اولین محموله‌ی ۵ هزار دوز واکسین – AstraZeneca’s COVID-19 – از هند به افغانستان کمک شد. در این ماه رییس‌جمهور غنی و نارندار مودی نخست‌وزیر هند، توافق بازسازی بند شاه‌توت را در کابل به امضا رسانیدند. از آب این بند برای تأمین آب آشامیدنی، دام داری، تولید انرژی در ساحات نزدیک کابل استفاده می‌شود.
راهبرد قوی هند استفاده از قدرت نرم در افغانستان است که توانسته است در راستای نزدیکی هند و واشنگتن کمک کرده و این کشور را به همکاری در افغانستان تشویق می‌کند.
از نگاه هند، پیوستن در روند صلح افغانستان یک امر ضروری است؛ چیزی که تغییر رویکردی هند در رابطه به مذاکرات صلح افغانستان را نشان می‌دهد.
از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ هند به‌صورت قطعی مخالف امضای توافق‌نامه با طالبان از هر کانالی بود؛ اما در سال‌های اخیر رویکرد هند به‌صورت بی‌پیشینه‌ای دچار تغییر شده است. دهلی در نظر دارد تا رابطهی خود را با گروه طالبان درشت کند. هرچند هنوز از دولت دموکراتیک افغانستان حمایت می‌کند، روند مذاکرات صلح نیز مور استقبال دهلی جدید است.
اگر هند با طرح صلح اداره‌ی امریکا به رهبری جو بایدن بپیوندد، این رویکرد می‌تواند، محرک فشار را بالای نظام فعلی افغانستان افزایش دهد تا در نظام آینده افغانستان طالبان شریک قدرت شوند. هند به‌عنوان قدرت منطقهای نقش برازنده‌ی در منطقه دارد و طالبان نیز گفته‌اند که با هند همکاری می‌کنند.
در حقیقت دوری هند از روند مذاکرات صلح افغانستان، اجماع چین، روسیه و ایالات‌متحده‌ی امریکا در طرح صلح افغانستان که پس از خروج نظامیان امریکایی بتواند از دوباره تبدیل شدن افغانستان به پناهگاه امن تروریستان جلوگیری کند، خشونت‌ها کاهش یابد و روند مذاکرات صلح منجر به ایجاد یک راه‌حل سیاسی در آینده این کشور شود را، به چالش مواجه می‌کند.
این در حالی است که هند از نفوذ پاکستان در نظام آینده افغانستان نگرانی دارد؛ چون باورمند بر این است که این نقشه‌ی راه – روند صلح افغانستان – نمی‌تواند راه را به‌جایی ببرد.
در حالی که واشنگتن فشارهای خود را به‌صورت روزافزون بالای اسلام‌آباد افزایش می‌دهد تا به گروه تروریستی در این کشور فشار وارد کند که به روند مذاکرات صلح تمکین کنند، طرف‌های دیگر نیز تلاش دارند که سهم خود را در این روند ادا کنند.
تا هنوز هند در رابطه به پاکستان دقیق قدم برداشته است؛ اما این کشور به رهبران و خانواده‌های گروهای تروریستی مانند طالبان و شبکه‌ی حقانی پناه گاه امن ایجاد کرده است. با این وضعیت افغانستان نمی‌تواند به تأمین ثبات برسد.
بدون اشتراک هند در روند مذاکرات شاید کمتر آسیب متوجه این روند شود، اما مهم این است که چگونه می‌توان به مشکلات پناهگاه امن تروریستان در بیرون از مرزهای افغانستان نقطه‌ی پایان گذاشت. ایران، پاکستان، چین و روسیه باهم مشترک کار کنند؛ اما این روشن است که دهلی جدید در پی دسترسی به منافع خود در افغانستان است و به همین دلیل است که سهم خود را در راستای موفقیت روند مذاکرات بازی می‌کند؛ روندی که مدت طولانی را در برمی‌گیرد و تأمین صلح کمتر ملموس خواهد شد.
