حکومت مؤقت؛ تکرار یک دور باطل است

روز شنبه، تلویزیون الجزیره به نقل از سخنگوی طالبان، گزارش داد که در نشست نهم میان طالبان و امریکایی‌ها، به تشکیل حکومت مؤقت چهارده‌‌ماهه برای افغانستان توافق شده است. این خبر در رسانه‌های افغانستان بازتاب گسترده پیدا کرد؛ اما چند ساعت بعد، طالبان و زلمی خلیل‌زاد آن را رد کردند. خلیل‌زاد در تویتی گفت: «ما در مورد حکومت انتقالی هیچ بحثی نداشته ایم. تصامیم حکومت‌داری مربوط افغان‌ها می‌شود که در مذاکرات بین‌الافغانی آن را اتخاذ نمایند.»

ایجاد حکومت مؤقت از زمانی که مذاکرات امریکا با طالبان آغاز شد، بر سر زبان‌ها افتاده است. این گزینه را  کسانی مطرح می‌کنند که اگر حکومت مؤقت ایجاد شود، زمینه برای امتیازگیری و به قدرت رسیدن شان به‌ وجود می‌آید. جهادی‌هایی که در هجده سال گذشته قدرت شان را از دست داده اند و بعضی از تکنوکرات‌هایی که از وضعیت کشور تحلیل واقع‌بینانه ندارند و هواداران طالبان، از تشکیل حکومت موقت سخن می‌گویند.

حکومت مؤقت یا انتقالی، بر گشت به دو دهه پیش است که در ده سال جنگ‌ داخلی و حکومت طالبانی تجربه کردیم. دولت ربانی و «امارت اسلامی طالبان» مورد قبول نبودند. این حکومت‌ها بر مردم تحمیل شده بودند؛ اما دولتی که پس از کنفرانس بن تشکیل شد، مبنای آن قانون اساسی است. با آن که قانون اساسی، حقوق شهروندان غیر مذهبی و پیروان سایر ادیان را نادیده گرفته است؛ نمایندگان گروه‌های دیگر اجتماعی در لویه جرگه‌ی تصویب این قانون، آن را پذیرفتند و نظام سیاسی در یک فرایند نیمه دموکراتیک به و‌‌جود آمد.

 در ده سال جنگ مجاهدین و حاکمیت طالبان، ارتش فروپاشیده بود. این دولت ارتش و نهادهای دولتی را بازسازی کرد. مشکل افغانستان چگونگی دولت نیست؛ مواجه بودن با طالبان به عنوان یک گروه عقب‌گرا است که بر خلاف خواسته‌های مردم، می‌خواهد افغانستان را به گذشته برگرداند و حکومتی را می‌خواهد که جامعه آن را نمی‌خواهد. خواست‌های این گروه، با شرایط زمان سازگار نیست.

طالبان به ‌خاطری با نظام سیاسی مخالفت دارند که می‌خواهند حکومت گذشته‌ی شان را برگردانند و به این منظور نیز می‌جنگند. این گروه نمایندگی از مردم نمی‌کند. تشکیل دولت مؤقت، تمکین به خواست این گروه برای از بین بردن نظام سیاسی است.

واقعیت این است که طالبان برای گرفتن قدرت می‌جنگند. تنها راه برگشت این گروه به قدرت، تضعیف دولت و از بین بردن نظام سیاسی و برقراری حاکمیتی است که مشروعیت خود را از آرای مردم نمی‌گیرد. طالبان با این غرض به نابودی دولت تأکید می‌کنند که مردم در انتخاب حکومت آن‌ها نقش ندارد و از مردم مشروعیت نمی‌گیرد.

 مردم به طالبان رأی نمی دهند. امارت طالبانی به این دلیل مردود است که کسی به نام امیرالمومنین در رأس آن بوده که مشروعیت این عنوان را یک گروه محدود می‌دهد. در نظام «امارت طالبانی» حکومت نمایندگی از مردم نمی‌کند. امیرالمومنین آن‌‌ها هرچه دلش بخواهد می‌تواند بر مردم تحمیل کند. بدتر از این، این گروه با آزادی‌های اجتماعی و حقوق شهروندی مخالف است و می‌خواهد یک نظام دیکتاتور مذهبی را ایجاد کند.

 اگر به بهانه‌ی مذاکره با طالبان یک‌بار دیگر، دور باطل تشکیل حکومت مؤقت تکرار شود، در آینده به سنتی مبدل می‌شود که بیگانگان می‌توانند با ایجاد گروه‌های جنگی و تروریستی برای از بین بردن دولت از این نسخه کار بگیرند. دولت یاید مشروعیت خود را از مردم بگیرد. دولت‌ها تا زمانی دوام می‌کنند که کارکرد داشته باشند و مردم از آن‌‌ها حمایت کند، در غیر این صورت، حاکمیتی که با جنگ و بدون اراده‌ی مردم به‌‎وجود می‌آید، محکوم به نابودی است.

 چنین حکومتی برای افغانستان که جامعه‌ی متکثر قومی است و بزرگترین مشکل آن حاکمیت‌های استبدادی، تبعیض و دیکتاتوری بوده، پاسخگو نبوده و کارکرد ندارد. افغانستان با این ویژه‌گی‌ها، نیازمند یک دولت دموکراتیک است که مردم در تشکیل آن نقش داشته باشد. دولتی که از مدنیت و پیشرفت حمایت کند تا این جامعه را از عقب‌ماندگی و سنت‌گرایی نجات دهد.

طالبان اگر می‌خواهند صلح کنند، باید این واقعیت را در نظر بگیرند که با زور نمی‌توانند بر مردم حکومت کنند و باید بدانند که مشارکت آن‌ها در حکومت از طریق انتخابات و سازوکارهای دموکراتیک و در یک نظام جمهوری و دموکراتیک، ممکن است.

دولت و سیاسیون نیز باید واقعیت را در نظر بگیرند که مذاکره با طالبان، به منعای فروپاشی دولت نیست. تشکیل دولت مؤقت به منعای دورزدن دو دهه‌ی پیش و از بین بردن نظام سیاسی است. حکومت مؤقتی که پس از سقوط حاکمیت طالبان به‌جود آمد، به این دلیل ایجاد شد که بتواند زمینه‌ی تشکیل دولت و ایجاد قانون اساسی را فراهم کند. این حکومت وظیفه داشت که انتخابات را برای تشکیل دولتی که مشروعیت خود را از آرای مردم بگیرد، فراهم کند و به این دلیل، به ایجاد حکومت موقت در آن زمان نیاز بود و خلای مدیریت کشور را پر می‌کرد؛ اما حالا نهادی به نام دولت وجود دارد.

طالبان به هر دلیلی که  نظام کنونی را نمی‌خواهند به خود آن‌ها بر می‌گیرد؛ اما سیاست‌مداران و رهبران سیاسی‌ای که در هجده سال گذشته در دولت بوده اند؛ نباید با پذیرفتن تشکیل حکومت مؤقت، با طالبان هم‌نوا شوند. موفقیت در مذاکرات صلح با ایجاد حکومت مؤقت ممکن نیست. توافق با تشکیل آن به معنای نابودی نظام سیاسی و مشروعیت دادن به آرمان‌های طالبان و ادعاهای این گروه است. طالبان اگر می‌خواهند در مدیریت کشور نقش داشته باشند باید در مذاکرات صلح در باره‌ی مشارکت آن‌ها در حکومت مذاکره شود.