صلح با طالبان؛ استراتیژی خروج امریکا یا حمایت از افغانستان

بشیر یاوری
صلح با طالبان؛ استراتیژی خروج امریکا یا حمایت از افغانستان

مایک پمپیو، وزیر خارجه‌ی امریکا، در گفت‌وگوی تلفونی با محمد اشرف غنی، گفته است که استراتیژی امریکا در جنوب آسیا و افغانستان تغییر نکرده و خروج نیروهای امریکایی از افغانستان بستگی به شرایط این کشور دارد. سخنان وزیرخارجه‎‌ی امریکا، از جهتی قابل تأمل است که خروج نیروهای امریکایی از افغانستان و توافق با طالبان از برنامه‌های مهم دونالدترامپ است؛ اما این برنامه به سرعت بدون این ‌که پیامد آن برای افغانستان در نظر گرفته شود، توسط امریکا دنبال می‌شود و در کابل میان حکومت، مخالفان حکومت و گروه‌های سیاسی، دیدگان مشترک در باره‌ی چگونگی مذاکره با طالبان وجود ندارد.

 امریکایی‌ها تا حالا هفت بار با طالبان در مورد خروج نیروهای‌ شان از افغانستان و این ‌که طالبان تعهد بدهند که از افغانستان برضد امریکا و متحدانش استفاده نمی‌کنند گفت‌وکرده است.

این درحالی است که یک ماه پیش در چهارم سرطان، مایک پمپیو، در سفری از قبل اعلام نشده به کابل آمد و گفت که  امریکا تا دو ماه دیگر می‌خواهد با طالبان به توافق برسد. محور مذاکرات امریکا با طالبان خروج نیروهای این کشور و ناتو از افغانستان، تعهد گرفتن از طالبان، آغاز مذاکرات بین‌الافغانی و آتش‌بس می‌باشند. آخرین نشست امریکایی‌ها با طالبان در چهارم سرطان در قطر برگزار شد و در هجدهم آن پایان یافت.

خلیل‌زاد و طالبان، پس از این نشست از توافق جدول خروج نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان و تعهد دادن طالبان به امریکایی‌ها گفتند و حتا گفته شده بود که دو طرف در باره‌ی جدول خروج نیروهای یاد شده، به توافق نهایی رسیده اند و تنها اعلامیه‌ی آن باقی مانده که در آینده منتشر می‌شود.

وزیرخارجه‌ی امریکا، به اشرف غنی، تلفونی گفته است که خروج نیروهای امریکایی از افغانستان نظر به شرایط این کشور صورت خواهد گرفت. این اظهارات، گفته‌های خلیل‌زاد و طالبان را که آن‌ها در مورد جدول خروج نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان توافق کرده باشند را زیر سوال می‌برد که هنوز امریکا با طالبان در مورد خروج نیروهایش به توافق نرسیده یا اظهارات مایک پمپیو هدف دیگری دارد. اگر توافق صورت‌ گرفته باشد، نباید  بگوید که خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، بستگی به شرایط این کشور دارد.

 اگر در نشست هفتم میان طالبان و امریکایی‌ها در مورد جدول خروج نیروهای امریکایی و تعهد سپردن طالبان به امریکایی‌ها توافق صورت گرفته باشد، در این صورت اظهارات تلفونی وزیرخارجه‌ی امریکا با اشرف غنی می‌تواند یک نوع بازی باشد که می‌خواهد با آن افکار عمومی و دولت افغانستان را فریب بدهد.

چند روز پیش، محمد اشرف غنی بدون آن که نام بگیرد گفته بود: «می‌خواهد یک گروه مرموز و نقاب‌پوش را در افغانستان سر قدرت بیاورد.»  این اظهارات، بیانگر این واقعیت بوده می‌تواند که حتا دولت افغانستان از جزئیات برنامه‌ی امریکا و مذاکرات آن‌ها با طالبان نمی‌داند. با آن‌که از تلاش‌های صلح با طالبان استقبال می‌کند؛ اما نگرانی جدی دارد.

 در همین حال، تردیدها و نگرانی در امریکا نیز از پیامد مذاکرات حکومت امریکا با طالبان وجود دارد. مایک مورل، معاون پیشین سی آی ای، مذاکرات حکومت ترامپ را با طالبان یک نوع بازی می‌داند و به باور او حکومت امریکا می‌خواهد از آن برای خروج هرچه زودتر نیروهایش از افغانستان استفاده کند. آقای مورل گفته که حکومت امریکا می‌خواهد از طالبان تعهد بگیرد؛ اما طالبان پس از خروج نیروهای امریکایی به این تعهد پایبند نمی‌مانند، القاعده را به افغانستان خواهند آورد.

این نگرانی از این جهت قابل تأمل است که در نشست بین‌الافغانی‌ای که به میزبانی آلمان و دولت قطر در دوحه برگزار شد، طالبان تعهد کرده بودند که غیر نظامیان، نهادهای آموزشی، صحی و تأسیسات اجتماعی را هدف حملات شان قرار نمی‌دهند و تلفات غیر نظامیان را نیز کاهش می‌دهند؛ اما پس از این نشست حملات انتحاری و انفجاری‌ای که در آن غیر نظامیان آسیب دیده و مراکز آموزشی و اجتماعی هدف قرار گرفته در کابل، ننگرهار، کندهار و مناطق دیگر بیشتر از گذشته تکرار شده است.

یکی از این حملات، انفجار موتر بمب‌گذاری شده در جمعه‌ی گذشته (۲۸ سرطان)  مقابل دروازه‌ی دانشگاه کابل بود که امتحان‌دهندگان را هدف قرار داد و باعث مرگ هشت غیر نظامی و زخمی شدن ۳۴ غیر نظامی شد. همچنان پنج‌شنبه‌ی گذشته سه حمله‌ی انتحاری و انفجاری در کابل صورت گرفت که قربانیان این حملات بیشتر غیر نظامیان، کودکان و زنان بودند. پیش از این نیز طالبان در کندهار، ننگرهار و مناطق دیگر حملات مشابه را انجام داده بودند.

 طالبان مسؤولیت بعضی از حملات را گرفته اند و حملاتی که غیر نظامیان را بیشتر قربانی گرفته، مبهم مانده است. حکومت افغانستان می‌گوید، طالبان این حملات را انجام داده اند.

همچنان اعضای هیأت کابل که در دوحه با طالبان بر روی یک میز در باره‌ی صلح با نمایندگان طالبان گفت‌وگو کردند، اکثر آن‌ها می‌گویند که در دیدگاه طالبان تغییر نیامده است.

 تکرار حملات انفجاری و انتحاری پس از نشست بین‌الافغانی دوحه که طالبان تعهد داده بودند تلفات غیر نظامیان کاهش یابد؛ اما در عمل نقض کردند، نگرانی از روند صلح را به‌وجود آورده و به ویژه که اگر امریکا از صلح با طالبان تنها به منظور خروج نیروهایش استفاده کند یا نتیجه‌ی مذاکره طوری شود که طالبان را قدرت‌مند بسازند.

ریاست جمهوری افغانستان، روز گذشته اعلام کرد که در گفت‌وگوی تلفونی اشرف غنی با وزیرخارجه‌ی امریکا، تأکید شده که تلاش‌های صلح سرعت داده شود. این حرف نیز بیانگر این واقعیت است که دولت امریکا بیشتر از آن‌ که به نتیجه‌ی مثبت تلاش‌های صلح اهمیت بدهد به پایان یافتن آن می‌اندیشد. همچنان زلمی خلیل‌زاد به کابل آمده و قرار است برای تسریع تلاش صلح  تا مدتی این‌ جا بماند. با آن‌ که حکومت افغانستان می‌گوید؛ یک هیأت متفاوت مذاکره‌کننده را تعیین می‌کند؛ اما معلوم نیست طالبان با هیأت دولت افغانستان مذاکره می‌کنند یا نه و مهم‌ترین مسأله اختلاف در جبهه‌ی مقابل طالبان میان حکومت با مخالفانش و حلقات سیاسی‌ای است که از آغازِ روند مذاکرات امریکا با طالبان به‌وجود آمد و تا هنوز حل نشد است.

 دولت امریکا می‌خواهد روند صلح سرعت پیدا کند و سردرگمی در کابل وجود دارد. طالبان نیز با حملات انتحاری و کشتن غیر نظامیان قدرت‌نمایی می‌کنند. با توجه به این واقعیت‌ها، نتیجه‌‎ی تلاش‌های صلح روشن نیست و نگرانی‌های جدی از نتایج آن وجود دارد.