نویسنده: ایمان نوری، دانش‌جوی روابط بین‌الملل
هیچ مقام پاکستانی صریح‌تر از بی‌نظیربوتو، نقش اسلام‌آباد را در پشتیبانی از طالبان به گونه واضح ابراز نداشته است. او در مصاحبه‌ای، در زمان تبعیدش با نشریه لوموند دیپلوماتیک در ماه سپتامبر ۲۰۰۱ اظهار داشت: «فکر روی کار آمدن طالبان از انگلیسی‌ها، مدیریت آن با امریکایی‌ها و هزینه آن با سعودی‌ها بود و من اسباب آن را فراهم آورده و طرح آن را به اجرا درآوردم.»
این اظهارنظر از یک فرد عادی نبود، بی‌نظیربوتو کسی بود که در دوره صدارت او، گروه طالبان وارد کابل شدند و امارت اسلامی افغانستان را تأسیس کرد.
مهم‌ترین هدف پاکستان در کابل، افزودن به عمق استراتژیک خود در مقابل هند، خاتمه دادن به منازعه افغانستان در ارتباط با خط دیورند و یافتن راهی مطمین و قابل‌اعتماد برای دسترسی به بازارهای آسیای میانه است. در نگاه ارتش و استخبارات پاکستان، تمام این اهداف توسط طالبان به‌عنوان ابزار محقق خواهد شد.
کجای سیاست خارجی امریکا می‌لنگید؟
در زمان ریاست دونالد ترامپ، گسترش عملیات طالبان و ایجاد بی‌ثباتی و ناامنی در افغانستان به حدی توسعه یافت که امریکایی‌ها برای خروج آبرومندانه از افغانستان دست به دامن همان افرادی شدند که در سال ۲۰۰۱ با بسیج صدها هزار نیرو در صدد نابودی آن‌ها برآمده بودند. پیمان صلحی که مایک پمپئو با طالبان در دوحه امضاء کرد، از نگاه بسیاری از چهره‌های سیاسی، یک شکست آشکار نظامی و یک افتضاح سیاسی برای این کشور تلقی می‌شد.
هدف طالبان از شرط گذاشتن‌شان چیست؟
«اگر اشرف‌غنی از قدرت کنار رود، ما حاضریم با حکومت جدید کار کنیم.» این اظهار نظر طالبان در مسکو، اختلاف در درون دولت و نظام سیاسی حاکم و نیز هیئت جمهوری اسلامی افغانستان در مذاکرات قطر را به گونه‌ی آشکار افشا می‌سازد؛ اما آن‌طرف، رییس‌جمهوری می‌گوید که من مانع صلح نه بلکه قهرمان صلح هستم.
طالبان با این اظهار نظر که تعهد و صداقتی به آن ندارند، ازلحاظ سیاسی و دیپلوماتیک در سطح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی، مثل گذشته در موضع برتر و تهاجمی قرار گرفتند.
حکومت در کجای سیاست خارجی قرار دارد؟
فایل شنیداری نسبت داده شده به امین احمدی-عضو هیئت مذاکره‌کننده دولت- بر تأکید وی به آمدن اداره موقت در افغانستان و مذاکره بی‌قیدوشرط با طالبان، به بمب ساعتی‌ای می‌ماند که در فضای ملتهب و سیاست زده‌ی افغانستان منفجر شده است. این صدا، اذهان عمومی را مخدوش و مسموم ساخته و بر حلقه قدرت در افغانستان تأثیر عمیق روانی گذاشته است. بحث اداره موقت زبانزد خاص و عام شده است. این بحث بیشتر بر امتیاز طالبان و انزوای جمهوریت می‌افزاید تا تقویت ارزش‌های دموکراسی.
اداره جدید امریکا هم گفته که توافق‌نامه امضا شده با طالبان را به بازنگری و بررسی می‌گیرد. این یعنی: باد سیاسی امریکا به نفع غنی می‌وزد و بایدن و بلینکن، بر این باورند که امتیازدهی بیش‌ازحد برای طالبان، امنیت ملی امریکا را تهدید کرده و زیر پرسش قرار می‌دهد.
بازی پاکستان با کارت طالبان
پاکستان نقش مهمی در بازی با کارت طالبان دارد و در این بازی بسیار با مهارت عمل می‌کند. این کشور، با استفاده از طالبان، از قدرت‌های بزرگ باج می‌گیرد و در چتر کلان سیاست‌های امریکا، برنامه‌ها و اهداف خود را نیز دنبال می‌کند.
سفرهای منطقه‌ای طالبان و پیام آن به امریکا
طالبان سفرهای منطقه‌ای‌شان را پس از آغاز به کار دولت جدید امریکا آغاز کردند. دقیقاً در همان زمانی که دولت امریکا گفت باید توافق‌نامه امریکا-طالبان بررسی مجدد شود. سفر نخست این گروه که سرخط رسانه‌ها شد به ایران بود. هیئت دیگر این گروه به روسیه رفته است. هم‌چنان سفر این گروه به چین نیز دور از تصور نیست و با درصد بسیار بالایی ممکن است.
سفر هیئت طالبان به کشورهای مخالف امریکا در حالی انجام می‌شود که دولت جو بایدن گفته تا سه هفته دیگر توافق دولت ترامپ با طالبان را بررسی می‌کند و سپس تصمیم خواهد گرفت که با این توافق چه کند.
سفر مقام‌های طالبان به کشورهای مخالف امریکا، پیام واضحی به دولت جو بایدن دارد و آن این است که اگر در توافقی که دولت دونالد ترامپ با طالبان امضا کرده، مشکلی ایجاد کند، طالبان می‌تواند با رقیبان قدیمی و سنتی امریکا در منطقه وارد گفت‌وگو شود و آغوش آن‌ها برای طالبان باز خواهد بود.
طالبان در سال‌های اخیر، بر علاوه آن‌که در میدان جنگ مهارت پیدا کرده‌اند، با توجه به تعاملات و بازی‌هایی که انجام می‌دهند، در میدان دیپلوماسی هم با زبان منطقه و جهان بلد شده‌اند.
ایران، مثل سایه برنامه‌های امریکا را دنبال می‌کند
ایران کشور همسایه افغانستان که گفته می‌شد با توجه به توافق صلح امریکا با طالبان، با دولت اشرف‌غنی رابطه نزدیک ایجاد کرده است، نشان داد که طالبان برایش مهم‌تر است. علی شمخانی مشاور شورای امنیت ملی ایران پس از دیدار با هیئت طالبان در توییتی به نحوی طالبان را دوست خود دانست و از مبارزه این گروه با امریکا نیز تمجید کرده است.
قطر هلال مذاکره را ترسیم کرده است
قطر با میزبانی از مذاکرات صلح افغانستان، توانست خود را از محاصره شدن از سوی عربستان سعودی بیرون بکشد. این کشور به همراه پاکستان در قسمت تعریف سیاست خارجی خود از طریق افغانستان تقریباً یک پالیسی را دنبال می‌کند.
از این‌رو، کشور ما در موقعیتی قرار دارد که بسیار حساس و سرنوشت‌ساز است. بسیاری‌ها ناامید شده‌اند؛ اما اگر هر چیزی از دل این بحران بیرون شود ضمانتی نیست که آیا در آن حداقل آرامش مردم خواهد بود یا نه.
با آن‌که موقعیت حساسیت‌برانگیز جغرافیایی افغانستان پای قدرت‌های بزرگی؛ مانند بریتانیای کبیر، شوروی سابق و حالا ایالات‌متحده امریکا را به افغانستان کشانده اما با این‌همه با آمدن دوباره طالبان به قدرت آینده افغانستان، صفحه جدید باز شده و افغانستان وارد یک دنیای سیاسی جدید خواهد شد.
