نویسنده: اسنفدیار میر، استاد دانشگاه استنفورد
منبع: نشنل انترست
برگردان: ابوبکر صدیق
در حالی که نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا در جریان بحث‌های انتخاباتی هیچ اشاره‌‌ای به [جنگ – صلح] افغانستان نداشتند، با آن هم انتخابات امریکا زمان حساسی برای دولت افغانستان شمرده می‌شود.
در ماه فبروری امریکا و طالبان برای پایان‌دادن به طولانی‌ترین جنگ این کشور توافق‌نامه‌‌ای را امضا کردند. حملات اخیر طالبان در سراسر کشور فشاروارد‌کردن بر دولت افغانستان و امریکا است. گروه داعش مسوولیت حمله‌ی اخیر بر یک مرکز آموزشی که در آن ۲۴ دانش‌آموز کشته شدند را به عهده گرفت؛ ولی نگاه امریکا پس از انتخابات به افغانستان چگونه خواهد بود؟ بحثی که افغانستان چشم‌به‌راه آن است.
برخی‌ها مانند اشرف غنی، انتظار برنده‌شدن جو بایدن را دارند. احتمال دارد او با برنده‌شدنش توافق‌نامه‌ی ماه فبروری دوحه را کنار بزند و روند دوباره‌ی حمایت از افغانستان را پیش بگیرد. دونالد ترامپ روی تقسیم‌اوقات خروج نیروهای امریکایی از افغانستان تا کریسمس به شدت پافشاری دارد. اعلام این روند در تویت دونالد ترامپ، مسوولان اداره اش را به حیرت انداخت.
چهار نقطه‌ی اصلی جنگ که روی انتخابات تاثیر گذاشته است؛
حالت معلق گفت‌وگوهای صلح
روند مذاکرات دولت افغانستان و طالبان که قرار بود در ماه مارچ آغاز شود، به دلیل ملاحظات دولت افغانستان روی توافق‌نامه‌ی امریکا-طالبان در رابطه به رهایی ۵ هزار زندانی این گروه از زندان‌ها افغانستان، به تاخیر مواجه شد؛ هرچند پافشاری‌ها منجر به عملی‌شدن این روند شد و هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان-طالبان در ماه سپتامبر مذاکرات مستقیم را آغاز کردند؛ اما این روند به دلیل اختلاف روی چارچوب پیش‌برد گفت‌وگوها معلق باقی مانده است.
از طرف دیگر طالبان در نظر دارند تا توافق‌نامه‌ی دوحه (طالبان-امریکا) که دولت افغانستان بخشی از آن نبود، محور اصلی گفت‌وگوها باشد؛ اما نمایندگان افغانستان نمی‌خواهند که این توافق‌نامه پایه‌ی توافق دولت افغانستان و طالبان را شکل بدهد؛ زیرا آنان باور دارند که چنین نگرشی، مشروعیت دولت افغانستان را زیر پرشس قرار می‌دهد. تنش اصلی گفت‌وگوها، روی‌کرد آشتی‌ناپذیر گروه طالبان است که حملات خود را در سراسر کشور گسترش داده اند؛ این پیامی برای جنگیدن در برابر امریکایی‌ها تا زمان خروج شان است که اخیرا حملات شان در شمال افغانستان افزایش یافته است.
در ماه‌های پسین طالبان هشدار دادند؛ کسانی که به نظام فعلی که به حمایت امریکایی‌ها ایجاد شده هم‌کاری کنند، کشته می‌شوند؛ تا زمانی کشته می‌شوند که یک نظام اسلامی را بپذیرند؛ هشداری که متوجه نیروهای امنیتی-دفاعی نیز می‌شود.
روند مذاکرات صلح افغانستان میان دو طیف رقیب قرار دارد. عبدالله عبدالله رقیب غنی، ریاست شورای عالی مصالحه را به دوش دارد، میان آنان رقابت جدی است. گزینه‌‌ی درشت روند گفت‌وگوهای صلح، ایجاد حکومت عبوری-موقت است. این دید‌گاه‌ها با مخالفت جدی غنی مواجه است. اشرف غنی چنین نقشه‌‌‌ای را به معنای ازدست‌دادن قدرت می‌داند.
قربانی غیرنظامی پس از توافق دوحه
توافق طالبان-امریکا منجر به کاهش خشونت‌ها نشد؛ دفتر معاونت سازمان ملل متحد ( یوناما) گفته است که به صورت تخمینی در ۹ ماه نخست سال ۲۰۲۰، ۱ هزار ۱۱۷ تن غیرنظامی کشته شدند. مسوولیت بیش‌تر تلفات غیرنظامیان به طالبان برمی‌گردد. داعش مسوول هدف‌قرار‌دادن گروه‌های خاص به ویژه کودکان شناخته شده است. نیروهای امنیتی نیز متهم به تلفات غیرنظامیان استند.
افزایش خشونت‌ها منجر به ناامیدی کسانی شد که انتظار داشتند تا این گفت‌وگو به مصبیت‌ها پایان بدهد. پس از تصمیم خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، برخی از افغانستانی‌ها سلامت گفت‌وگوها را پرسش‌برانگیز می‌دانند؛ چگونه توافق با طالبان پیش خواهد رفت؟
زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه‌ی وزارت خارجه‌ی امریکا برای صلح افغانستان، اخیر در تویتی نگاشته است که طالبان میزان خشونت‌ها را در داخل افغانستان افزایش داده اند؛ در حالی که تهعد به کاهش خشونت در جریان گفت‌وگوهای صلح داشتند. برخی از آگاهان هشدار داده اند که طالبان بدون درنظرداشت منابع و چالش‌های آینده، برای خروج نظامیان امریکایی لحظه‌شماری دارند.
روابط القاعده-طالبان بخش دیگری از توافق‌نامه
در یک بند توافق‌نامه‌ی دوحه؛ طالبان تعهد کردند که روابط خویش را با شبکه‌ی القاعده قطع کنند و اجازه ندهند تا این شبکه، از خاک افغانستان دوباره تهدیدی در برابر امریکا باشد. برخی از گزارش‌های سری می‌رساند که طالبان این بند توافق‌نامه را با شبکه‌ی القاعده انکار کرده اند؛ اما پس از توافق دوحه، طالبان هیچ موضع عملی در برابر القاعده نگرفته اند. یگ گزارش انستیتیوت خاورمیانه افشا کرده است که هنوز رابطه‌های تنگاتنگی میان دو طرف (طالبان و القاعده) وجود دارد؛ هر دو گروه، بحث‌های ایدیولو‌ژیک و پروژه‌ی سیاسی دارند. در این امر متاسفانه طالبان نسبت به القاعده سخت‌گیرتر اند.
در وسط ماه اکتبر، نیروهای امنیتی افغانستان یک فرمانده مشهور شبکه‌ی القاعده را در ساحه‌ی زیر کنترول طالبان هدف قردادند. اگر او زیر حمایت طالبان بوده باشد، چنان‌چه که برخی از گزارش‌ها اشاره دارند، این به معنای شکستن توافق‌نامه‌ی طالبان-امریکا است؛ اما مایک پمپیو، وزیر خارجه و مقامات نظامی امریکا از این پرسشها کنار رفته اند.
بازی‌گران منطقه و روند صلح
در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا، زلمی خلیل‌زاد تلاش دارد قناعت کشورهای منطقه را برای حمایت از روند صلح با درنظرداشت نفوذ شان حاصل کند و این روند را موفق گرداند؛ در حالی که هنوز موقف پاکستان در این روند روشن نیست. زلمی خلیل‌زاد در پانزدهمین دیدار از اسلام‌آباد از جنرال قمر باجوه، رییس ستاد مشترک ارتش پاکستان خواست تا به طالبان بقبولاند که در گفت‌وگوهای صلح، آتش‌بس و نرمی نشان بدهند. باجوه نماینده‌ی خود را به قطر فرستاد تا از طالبان بخواهد که به آتش‌بس تن بدهند؛ اما پاکستان واضح اعلام کرد که روند حملات طالبان به زودی پایان خواهد یافت؛ در حالی که از نفوذ و قدرت هند در افغانستان نگرانی جدی خود را ابراز کرد.
از طرف دیگر هند خوش‌دار توافق‌نامه‌ی دوحه و قرارگرفتن طالبان در راس قدرت به عنوان متحدان پاکستان نیست. در برابر مبارزه با این دیدگاه پاکستان، دهلی به آموزش نیروهای امنیتی-دفاعی افغانستان اقدام کرده است که پس از خروج نظامیان امریکایی، در برابر طالبان بهتر مبارزه کنند.
سایر بازی‌گران منطقه‌ای؛ مانند روسیه، ایران و چین نیز ملاحظات خود را در رابطه به روند صلح افغانستان و خروج نیروهای امریکایی در شرایط فعلی دارند. زلمی خلیل‌زاد هشدار داده است که کشورهای خلیج و جنوب آسیا تلاش دارند تا دور تازه‌‌ای از جنگ در افغانستان برافروخته شود، تا منافع آنان تامین شود. برخی از مقامات افغانستان گفته اند: «ما طرف‌دار بر قراری صلح استیم؛ اما شرایط طوری نمودار شده است که انگار جنگ داخلی را پیش‌بینی می‌کند.» در حال حاضر برای مردم در داخل و بیرون از فغانستان، روند صلح (طالبان-دولت افغانستان) در اولویت قرار ندارد. مردم در انتظار راهبردی استند که در ماه جنوری [پس از انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا] در دفتر قصر سپید در مورد گفت‌وگوهای صلح افغانستان گرفته می‌شود.
