مجلسمحوری، نظام پارلمانی یا نظام مجلسی، نوعی حکمرانی مردم سالارانه است که در آن قوهی مجریه، مشروعیت مردم سالارانهی خود را از قوهی مقننه اقتباس کرده و در برابر آن پاسخگو است. نظام پارلمانی، نوعی نظام حکومتی است که از تفکیک نسبی قوا ایجاد میشود. در رژیمهای پارلمانی، قوهی مجریه و قوهی مقننه، از ابزارهایی برای تأثیرگزاری و نفوذ بر یکدیگر برخوردارند. (دانشنامهی آزاد ویکیپدیا).
پارلمان به عنوان مجلسی که اعضای آن از سوی مردم انتخاب میشود، زمینهی اصلی مردمسالاری در کشوری است که با نظام پارلمانی به ادارهی جامعه خود میپردازد. در واقع، پارلمان دریچهی نظارت مردم بر فعالیتهای دولت است. هر وکیلی که در مجلس نمایندگان حضور پیدا میکند، صلاحیتهایی را به دست میآورد که در نتیجهی اعمال آن، بسیاری از تخلفات کارمندان و دستگاههای دولتی را، محدود میکند.
وکیل پارلمان، به این دلیل که در برابر دولت پاسخگو نیست ولی ناظر بر دولت قرار میگیرد، قدرت بسیار زیادی به دست دارد. این قدرت در حقیقت، به شهروندان و موکلین بر میگردد. زیرا نمایندگانی که در پارلمان حضور پیدا میکنند، از طرف مردم به آنجا فرستاده شدهاند و از متن تودهی مردم باید سخن بگویند.
اما آیا این سیستم، اجرا میشود و آیا میتوانیم پارلمان را بهعنوان مکان تجمع نمایندگان مردم، قابل اعتماد بدانیم؟
در کشورهایی که فساد اداری در آن دیده شده، زمینهی فساد، بیشتر از هر ارگانی در مجلسهای ناظر بر فعالیتهای دولتی بوده. یعنی، از آن جایی که صلاحیتهای داده شده به وکیل، وظیفهی نظارت و پرسشگری را به او میدهد، زمینهی معامله اعمال کردن و نکردن این صلاحیت را نیز فراهم میآورد.
در کشوری که مدعی مردمسالاری است، راه نخست دستداشتن مردم به تصمیمهای حیاتی کشور، انتخابات ریاست جمهوری است که در نتیجهی آن، مردم برای اجرای برنامههای مفید، شخصی را بهعنوان نمایندهی همهی کشور برمیگزینند. راه دومی که در واقع برای جلوگیری از تخلف رییس جمهور و افراد زیر دستش، مد نظر گرفته شده، ایجاد مجلسی از نمایندگان مردم است. نمایندگانی که هیچ پاسخگوییای به دولت ندارند.
اما این که مجلس، دست به تخلف بزند، در هیچ جایی غیر ممکن نیست و موضوعی است که به راه حل دیگری نیاز دارد. راه حلی که بتواند نزدیکی بیشتر با مردم داشته باشد و این راه، جز وجود رسانههای آزاد، ممکن نیست.
رسانهها، در صورت داشتن تعهد کامل نسبت به مردم، ارگانهای نزدیکتری به مردم محسوب میشوند. این ارگانها به مثل یک ناظر بر همه سازوکارهای دولتی و غیر دولتی قرار خواهند داشت و خواهند توانست دست به حاشیههایی ببرند که همیشه از مردم پنهان میشده است.
ستون اختصاصی پارلمان، به عنوان چشمی ریزبین به حواشی مجلس نمایندگان کشور خواهد پرداخت و موضوعات پنهان شدهای را که در این مجلس و مجلس سنا میگذرد، به انظار عموم خواهد کشاند.
پارلمان، در هر کشوری، زمینهساز بحثها و چالشهاست. چالشهایی که سیاست کشور را در قبال موضعها و کشمکشهای داخلی و خارجی، شکل میدهد. بسیاری از سیاستمداران، محبوبیت شان را از پارلمانها به دست آوردهاند و در نهایت به یک رهبر سیاسی تبدیل شدهاند. برای داشتن مجلس واقعن ناظر، نیاز اساسی ما داشتن ناظران دیگری است. ناظرانی که بتوانند تخلفات و معاملههایی را که در حاشیهی پارلمان شکل میگیرد، افشا کند.
افغانستان که از جمله فاسدترین کشورهای جهان به حساب میآید، در دو دور آخر پارلمان مشکلات زیادی داشته است. طوری که در پارلمان دور شانزدهم، بسیاری شاکی بودند که اعضای آن در قاچاق مواد مخدر، غصب زمین و… دست دارند. در اکثریت احضاراتی که در قبال کابینهی ریاست جمهوری صورت میگرفته است، معاملههایی دخیل بوده که نشان از تنظیم پیشازپیشِ جلسات و نتیجهی آن دارد.
مجلس جدید نیز با عمر کوتاهی که دارد خبرهای زیادی را خلق کرده است. ستون پارلمان، به عنوان بخش اختصاصی روزنامهی صبح کابل در نسبت به ماجراهای مجلس نمایندگان، برای برسی موضوعاتی که پشت این جدلها در جریان است و سازماندهی میشوند، آماده شده است.