نویسنده: فرزاد فرنود
هیچ شخصی نمیتواند میان تمدنها و فرهنگهای بزرگ جهان و منطقه دیوارِ جدایی ایجاد کند، فرهنگها و تمدنهای بزرگ همواره با هم ارتباطات ناگسستنی و عمیقی داشته اند؛ اگر امروز از سوی شخص و یا افرادی از یک قومِ بزرگ بر افتخارات تاریخی و فرهنگی یک قوم بزرگ و فرهنگ بزرگ دیگری توهین شده است، به این معنا نیست که او به نمایندگی از یک فرهنگ و قوم دیگری حرف زده است. به قول معروف فرهنگیان همه یک قوم اند و خواهی نخواهی با هم ارتباطات عمیق و انسانی دارند، دیدگاههای شخصی را هیچگاهی از آدرس و نشان یک قوم بر قومِ دیگری تحلیل نکنید.
اگر امروز آقای رییسجمهور، در یکی از سخنرانیهایش سهواً یا عمداً بر حقِ امیر تیمور که جمیعت زیادی از یک تمدنِ بزرگ و قوم بزرگی از تورکها به آن به دیدهی احترام مینگرند و بخش بزرگی از تاریخ شان را تشکیل میدهد بیاحترامی شده، به این معنا نیست که از آدرس قوم شریف پشتون به آن بیاحترامی شده است و یا هم عدهای آنرا کورکورانه نتیجهای مطالعات رییسجمهوری از منابعِ تاریخی خارجی میدانند که من فکر نکنم چنین باشد. در قدم نخست رییسجمهور در مطالعاتش شاید هیچ نیازی به منابع تاریخی ایرانی نداشته باشد، او زبان انگلیسی میداند و ساحهی مطالعات اکادمیکش هم زبان بینالمللی است و ایران هم آنقدر منابعِ نژاد پرستانهای در ساحات اکادمی و علمی ندارد؛ چون بخش بزرگی از فرهنگیان ایران از نویسنده گرفته تا شاعر و سیاستگر و پژوهشگر اش را اغلب تُرکها تشکیل میدهد.
اگر اشارهای عدهای از نویسندهگان تُرک در افغانستان به کتاب معروف «منم تیمور جهانگشا» باشد که گویا در آن کتاب به شخصیت تاریخی امیر تیمور توهین شده و بعداً این کتاب به زبان فارسی در دسترس فرهنگیان ایران و افغانستان قرار گرفته که توهین به تیمور ازین منبع سرچشمه میگیرد، اشتباه محض است. کتاب معروف «منم تیمور جهانگُشا»، در بردارندهای خاطرات امیر تیمور گورکانی به قلم خودش است که این کتاب را امیر تیمور در سن هفتاد سالگی نوشته است و نسخهای از این کتاب به زبان فارسی، نُخست در تصرف جعفر پاشا در یمن قرار گرفته و بعد از وفاتِ جعفر پاشا، کاتبی، نسخهای از روی آن برداشته به هند میبرد و مدتی بعد از انتقال این کتاب توسط یک افسر انگلیسی به انگلستان، این کتاب در آنجا توسط مردی به اسم «دیوی» و به کمک پروفیسور «وایت» استاد دانشگاه آکسفورد به زبان انگلیسی برگردان میشود و بعدها پس از آنکه این کتاب به دسترس «مارسل بریون» پژوهشگر و بیوگرافی نویس معروف فرانسه میافتد، او پس از خواندن این کتاب و مطالعات منابع متعددِ تاریخی دیگر، اطلاعاتی به این کتاب معروف افزوده آنرا به نشر میسپارد که مخاطبان زیادی در سطح جهان پیدا میکند تا آنکه این کتاب توسط ذبیحالله منصوری مترجم تاریخ مطبوعات ایران به زبان فارسی برگردان و بار نخست توسط انتشارات مستوفی به نشر میرسد.
بناً دیدگاهِ شخصی رییسجمهور را با ارتباطات عمیق فرهنگی میان تمدنهای بزرگ منطقه قاطی نکرده و میان اقوام بزرگ تُرک و دیگر اقوام که همه باهم برادرانه زندهگی میکنند، تنش و شکر رنجی ایجاد نکنید. بگذارید این مشکل از طریق بحث و احترام به همدیگر حل شود تنشهای لفظی میتواند راه تنشهای دیگری را نیز دراین بحث وارد سازد و اقوام فرهنگی را صدمه بزند.