پس از آمدن جو بایدن به کاخ سفید و جریان دور دوم گفت‌وگوهای صلح افغانستان در دوحه؛ سفر هیئت طالبان به کشورهای مخالف جبهه‌ی ایالات‌متحده‌ی امریکا شروع شده است. چندی پیش، شماری از اعضای هیئت گفت‌وگوکننده‌ی گروه طالبان به ریاست ملا عبدالغنی برادر به ایران سفر کردند و اکنون هم هیئتی از این گروه به ریاست شیرعباس استانکزی، معاون هیئت گفت‌وگوکننده‌ی طالبان، در روسیه به سر می‌برد.
عباس استانکزی، پنج‌شنبه (۹ دلو)، در یک نشست خبری در مسکو، گفته است که حکومت فعلی به رهبری محمد اشرف‌غنی، مانع اصلی برای برقراری صلح در افغانستان است: «اگر رییس‌جمهور غنی همین امروز هم کنار برود، صلح در افغانستان برقرار خواهد شد.»
این عضو طالبان افزوده است: «یگانه علتی یا یگانه بندی که در مقابل صلح است، فعلاً اداره اشرف‌غنی است که آن‌ها صلح نمی‌خواهند. یکی از عدم صداقت آن، این است که تیمی را که آنان انتخاب کرده‌اند، برای‌شان صلاحیت مکمل داده نشده است.»
آقای استانکزی در حالی حکومت اشرف‌غنی را مانع گفت‌وگوهای صلح افغانستان می‌داند که مشخص نیست، پشت حرف‌های او، چه اهدافی نهفته است.
کارشناسان سیاسی افغانستان باور دارند که اهداف خطرناکی پشت حرف‌های عباس استانکزی نهفته است. امید عزیزی، کارشناس سیاسی، می‌گوید که اگر اشرف‌غنی، رییس‌جمهور افغانستان، استعفا بدهد، انقطاع سیاسی رخ می‌دهد. در انقطاع سیاسی، هیچ ضمانتی وجود ندارد که طالبان روش غلبه‌ی نظامی –انحصار قدرت- را در پیش نگیرند. «احتمالش زیاد است که طالبان به بهانه‌ی کنار زدن غنی، به نظام جمهوری آسیب بزند؛ زیرا باورهای این گروه با ارزش‌های دموکراتیک و نوین در تضاد است.»
پناه طالبان به ایران و روسیه
سفر هیئتی از طالبان به کشور ایران و روسیه پس‌ازآن صورت می‌گیرد که دولت جدید امریکا گفته است که توافق‌نامه‌ی ماه فبروری ۲۰۲۰ دوحه را بررسی می‌کند.
پس‌ازآن، پنتاگون و وزارت مالیه‌ی امریکا به‌گونه‌ی جداگانه‌ای گفته‌اند که گروه طالبان به تعهدات‌شان مبنی بر قطع روابط خود با القاعده و کاهش خشونت در افغانستان عمل نکرده است.
جان کِربی، سخنگوی پنتاگون، ناوقت روز پنج‌شنبه (۹ دلو)، در یک نشست خبری گفت که امریکا به آن‌چه که در توافق‌نامه با طالبان امضا کرده، پایند است. «ما هنوز سعی داریم به راه‌حلی مبتنی بر گفت‌وگوها برسیم؛ اما طالبان به تعهدات خود عمل نکرده‌اند.»
آقای کِربی، افزود که دولت جدید امریکا به رهبری جو بایدن، رییس‌جمهور این کشور نیز به مواد توافق‌نامه دوحه متعهد است؛ ولی تا زمانی که طالبان به تعهدات خود مبنی بر کاهش خشونت‌ها و قطع کردن روابط‌شان با القاعده عمل نکنند، ادامه راه برای گفت‌وگوکنندگان در قطر دشوار خواهد بود و حتا در چنین شرایطی «گفتوگو» کار عاقلانه‌ای نیست.
هم‌چنان در گزارشی که از سوی وزارت مالیه‌ی امریکا در لانگ‌وار ژورنال به نشر رسیده، آمده است که طالبان هم‌چنان متحد القاعده است. در این گزارش گفته شده است: «القاعده در افغانستان در حال قوت گرفتن است و این گروه روابطش را با طالبان از طریق شبکه‌ی مربیان و مشاوران که برای ارائه‌ی مشاوره، راهنمایی و حمایت مالی موظف شده‌اند، برجسته می‌سازد.»
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان با رد این ادعا، در برگه‌ی توییترش نوشته است: «ادعای وزارت دفاع امریکا که گویا طالبان بر توافق‌نامه‌ی دوحه عمل نکرده است، حقیقت ندارد. طالبان به همه بندهای توافق‌نامه‌ی دوحه تعهد دارد و از طرف خود، آن را عملی می‌کند.»
از سوی هم علی شمخانی، دبیر شورای امنیت ملی ایران، گفته است که در دیدار با هیئت سیاسی طالبان، آن‌ها را در مبارزه با امریکا مصمم دیده است.
آقای شمخانی، روز چهارشنبه (۸ دلو)، در برگه‌ی توییترش نوشته است: «در ملاقات امروز با هیئت سیاسی طالبان، رهبران این گروه را در مبارزه با امریکا مصمم دیدم. کسی که ۱۳ سال در گوانتانامو زیر شکنجه‌های امریکا بوده، مبارزه با امریکا در منطقه را کنار نگذاشته است.»
این مقام ایرانی افزوده است که امریکا به‌دنبال صلح و امنیت در افغانستان نیست؛ بلکه راهبرد امریکا تداوم جنگ و خون‌ریزی میان طیف‌های مختلف افغانستانی است.
با این‌حال، شماری از کارشناسان سیاسی افغانستان می‌گویند که طالبان از بررسی توافق‌نامه دوحه، هراس دارند و به همین دلیل به جبهه‌ی مخالف امریکا پناه برده‌اند.
علی‌سجاد مولایی، استاد دانشگاه و کارشناس سیاسی می‌گوید که در صورت ارزیابی توافق‌نامه‌ی دوحه، احتمال می‌رود که تغییراتی در رویکرد امریکا بیاید؛ اما طالبان دوست ندارند که از امتیازات‌شان در توافق‌نامه‌ی دوحه، کاسته شود، بناءً برای فشار آوردن به امریکا به جبهه‌ی مخالف آن، پناه برده است. «هم‌چنان طالبان در پی موازینه‌سازی است. این گروه به امریکا نشان می‌دهد که توانایی برقراری روابط دیپلوماتیک با کشورهای دیگر را هم دارد. اگر امریکا با طالبان پشت کند، کشورهای دیگر هستند که از این گروه در گفت‌وگوهای صلح، حمایت کند.»
حکومت قربانی گفت‌وگوهای صلح است
هم‌زمان با سفرهای طالبان به کشور ایران و روسیه، نوار صوتی‌ای از دکتر امین احمدی، عضو هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان در رسانه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود که در آن از آمدن حکومت موقت می‌گوید.
در این نوار صوتی که نشان می‌دهد، آقای احمدی در جمعی دوستانه حرف می‌زند، گفته شده است: «شرط جهان برای کمک به افغانستان این است که با طالبان صلح شود. راه صلح این است که یک حکومت مشترک تشکیل شود و در این حکومت مشترک دکتر غنی نیست. نهایت کوشش این است که نظام حفظ شود، نه حکومت. حکومت قربانی می‌شود. غنی قربانی اول است.»
پس از دست‌به‌دست شدن این نوار صوتی، آقای احمدی در برگه‌ی فیس‌بوکش، نشر گفته‌هایش را نادرست و غیرقانونی خوانده است: «هر شخصی مالک حرف خود در فضای خصوصی با دوستانش است. کسی حق ندارد به شکل غیرقانونی وارد فضای خصوصی افراد شود و سپس با استفاده از نام و عنوان وی کلیپ ساخته وارد فضای عمومی کند.»
ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان درباره‌ی گفته‌های آقای احمدی واکنش نشان نداده است؛ اما هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان در برگه‌ی توییترش نوشته است: «به‌تازگی نظر شخصی منسوب به یکی از اعضای هیئت گفت‌وگوکننده‌ی جمهوری اسلامی افغانستان که مورد تأیید خودش قرار نداشته و رد شده است، دست‌به‌دست می‌شود.» هم‌چنان در صفحه‌ی متعلق به هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان افزوده شده است که این هیئت به جمهوری و اصل مشروعیت رأی مردم در قدرت باور دارد و پروسه‌هایی که باعث انقطاع در این عرصه شود را، خلاف صلح و ثبات در کشور می‌داند.
این در حالی است که بیش از ۲۰ روز از شروع دور دوم گفت‌وگوهای صلح افغانستان می‌‌گذرد؛ اما جز یک نشست تشریفاتی هیچ نشست رسمی و اساسی‌ای میان هیئت دو طرف انجام نشده است.
نادر نادری، عضو هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان، سه‌شنبه (۷ دلو)، در برگه‌ی توییترش نوشت: «هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان، با خلوص نیت برای تأمین صلح، در دوحه حضور دارد؛ اما ۹ روز است که هیئت طالبان آماده‌ی برگزاری نشست رسمی و بحث برای پایان جنگ نشده است.»
این‌همه در حالی است که هنوز مشخص نیست، طالبان چه زمانی از سفرها به دوحه بازگشته و حاضر به ادامه‌ی گفت‌وگوهای صلح افغانستان خواهند شد.
