بازگشت مهاجران و نگرانی از گسترش کرونا

حدود دو ماه، از شیوع ویروس (کووید-۱۹) یا کرونا، می‌گذرد؛ اما نه تنها که جهان از مهار این ویروس بازمانده؛ بلکه امروز، ویروس کرونا در بیش از ۱۳۰ کشور جهان، شیوع پیدا کرده و بیش از ۱۰۰هزار نفر دیگر را نیز مبتلا ساخته است.
اخیرا، سازمان بهداشت جهانی، اعلام کرده که شیوع ویروس کرونا، به مرحله‌ی همه‌گیر جهانی رسیده است. تدروس آدهانوم، دبیر کل سازمان جهانی بهداشت، عصر روز چهارشنبه‌ (۲۱ حوت)، در یک نشست‌خبری در ژنو سوئیس، گفت که شیوع ویروس کرونا در جهان به سطح پاندمی (Pandemic)، رسیده است.
هم‌زمان با شیوع گسترده‌ی این ویروس در بسیاری از کشورهای جهان، نگرانی‌ها در افغانستان نیز افزایش یافته است؛ این نگرانی‌ها پس از آن بالا گرفته است که مهاجران افغانستانی، در هفته‌ی اخیر به گونه‌ی چشم‌گیری در حال برگشت به کشور شان استند.
روند افزایش بازگشت مهاجران افغان، از ابتدای هفته‌ی گذشته آغاز شد. بر بنیاد آمار وزارت مهاجران و عودت‌کنندگان، روزانه به طور عموم بین هشت تا ده هزار مهاجر، از ایران به کشور باز می‌گردند.
رضا باهیر، معاون سخن‌گوی وزارت مهاجران و عودت کنندگان، روز جمعه (۲۳ حوت)، به روزنامه‌ی صبح کابل گفت که تنها روز پنج‌شنبه، حدود ۹ هزار نفر از ایران به دلیل افزایش خطرات ویروس کرونا، وارد افغانستان شده اند. آقای باهیر افزود، با توجه به تعداد مهاجرانی که در هفته‌ی گذشته به کشور بازگشته اند، روند بازگشت مهاجران شش تا هفت برابر افزایش را نشان می‌دهد؛ این در حالی است که پیش از این، روزانه به طور اوسط حدود یک هزار تا ۱۲۰۰ مهاجر به افغانستان باز می‌گشتند.
با این حال، وزارت مهاجرین و عودت‌کنندگان، می‌گوید که ایران، در جریان دو-سه روز اخیر، روند اخراج مهاجران افغان را به صفر رسانده و هیچ مهاجری از سوی این کشور اخراج نمی‌شود؛ بلکه به طور داوطلبانه و به دلیل شیوع گسترده‌ی ویروس کرونا در ایران، به افغانستان باز می‌گردند.
چگونگی بازرسی مهاجران در مرز اسلام‌قلعه
وزارت امور مهاجران و عودت‌کنندگان می‌گوید که روز سه‌شنبه، بیش از پنج هزار نفر، روز چهارشنبه هفت هزار نفر و روز پنج‌شنبه‌ی هفته‌ی گذشته، نزدیک به ۹ هزار مهاجر از بندر اسلام‌قلعه، وارد افغانستان شده اند؛ اما آنچه نگران‌کننده است، برخورد سطحی داکتران مؤظف در این بندر، با مهاجران بازگشت‌کننده است؛ به گفته‌ی معاون سخن‌گوی وزارت مهاجران، تنها یک بازپرسی ساده صورت می‌گیرد و روند بررسی مهاجران، بسیار سریع پیش می‌رود.
رضا باهیر می‌گوید که در حال حاضر ۱۴ داکتر از وزارت صحت عامه، در بندر اسلام‌قلعه حضور دارند. «معاینات صحی در مرز بسیار سریع است؛ زیرا بسیار سطحی صورت می‌گیرد و این پروسه، بسیار دقیق نیست. تنها چند ماشین برای چِک تب افراد وجود دارد.»
با توجه به افزایش بی‌پیشینه‌ی مهاجرانی که از ایران وارد افغانستان می‌شوند، این تعداد داکتر و دستگاه، کافی نیست و خطر انتقال ویروس کرونا به کشور را افزایش می‌دهد؛ اما وزارت صحت، تأکید می‌کند که آن‌ها، پروسه‌ی «اسکریننگ» و افزایش تیم‌های صحی را تقویت کرده اند و به صورت هم‌زمان در مرزهای کشور، مصروف شناسایی و تشخیص افراد استند.
این وزارت، در مرز اسلام‌قلعه یک مرکز پذیرایی دارد و مهاجرانی را که وارد افغانستان می‌شوند، ثبت و راجستر و توسط تیم صحی وزارت صحت، مورد بررسی قرار می‌گیرند. آقای باهیر گفت: «از میان کسانی که از ایران آمدند، تاکنون شش نفر مشکوک شناخته شده که نتایج شان پس از بررسی در لابراتوار مرکزی وزارت صحت، منفی ثابت شده است؛ ولی با این حال، امکان دارد که با افزایش روند ورود مهاجران، خطر انتقال این ویروس نیز بیشتر شود.»
انتقاد وزارت صحت عامه از وزارت امور مهاجران و عودت‌کنندگان
در تماس تلفونی‌ای که با وزارت مهاجران داشتیم، آن‌ها می‌گویند که تیم صحی وزارت صحت، به گونه‌ی سطحی با افرادی که از ایران می‌آیند، برخورد می‌کند و تنها تب این افراد معاینه می‌شود؛ اما برعکس مسؤولان وزارت صحت از این که وزارت مهاجران نتوانسته، جلو اخراج و بازگشت انبوه مهاجران را بگیرد، انتقاد می‌کند.
وحیدالله مایار، سخن‌گوی این وزارت، به روزنامه‌ی صبح کابل گفت: «خوب است که وزارت امور مهاجران هم تلاش‌های خود را بکند و از ایران خواهش کند تا پروسه‌ی رد مرزکردن مهاجران را متوقف کند. اگر مرز بسته نمی‌شود، وزارت صحت عامه را مسؤول می‌دانند؛ اگر مهاجران برگشت می‌کنند، وزارت صحت را مسؤول می‌دانند. وزارت صحت عامه، تمام منابع خود را به کار گرفته است. ویروس کرونا در مرحله‌ی همه‌گیری قرار دارد. وقت انتقاد نه؛ بلکه وقت هم‌کاری و بسیج ملی است. در کدام جای دنیا مشاهده شده که سه میلیون نفر اتباع شان در بیرون کشور باشد؛ اما وزیر مهاجران آن چهار هفته بعد به یکی از بنادر سفر کند؟»
بستن مرز دردی را درمان نمی‌کند
پس از فراگیر شدن ویروس کرونا در ایران، شورای امنیت ملی افغانستان، یک‌شنبه‌شب (۴ حوت)، به منظور جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، هر نوع رفت‌‌و‌آمد هوایی و زمینی با کشور ایران را به گونه‌ی موقتی متوقف کرد؛ اما یک روز از تصمیم نگذشته بود که این نهاد دوباره مرز افغانستان با ایران را باز کرد. اخیرا اما محمداشرف غنی، در نشستی با مسؤولان وزارت‌خانه‌ها، گفته است که به منظور جلوگیری از افزایش موارد مثبت ویروس کرونا در افغانستان، با کشورهای منطقه گفت‌وگو خواهد شد تا روی مرزها، کنترل وضع شود.
با این حال؛ اما وزارت صحت می‌گوید که باز و یا بسته‌بودن‌ مرزهای افغانستان هیچ دردی را درمان نمی‌کند و نمی‌تواند ورود مهاجران به افغانستان و بر عکس به بیرون از کشور را بگیرد. وحیدالله مایار گفت: «در جریان دو روز گذشته حدود ۱۵هزار مهاجر، از بندر اسلا‌م‌قلعه و پل ابریشم وارد افغانستان شده اند. برخی‌ها می‌پرسند که چرا مرزها بسته نمی‌شود؟ ایران هر روز مهاجران را اخراج می‌کند. برفرض اگر مرزها بسته شود، راه‌های زیادی وجود دارد که مهاجران به طور غیر قانونی برگردند. وزارت صحت عامه‌ی کندهار، می‌گوید که روزانه بین ۳۰ تا ۳۵هزار نفر از مرز افغانستان و پاکستان به غیر قانونی داخل و خارج می‌شوند. وزارت صحت هرچند یک نهاد مسؤول است؛ اما نمی‌شود که هم‌زمان هم «اسکریننگ» و هم مرزها را بسته کند.»
لغو میله‌ی نوروز و جشن دهقان
قرار بود تا کمتر از یک هفته‌ی ‌دیگر، میله‌ی نوروز و جشن دهقان، به پیشواز از آغاز سال جدید خورشیدی در افغانستان برگزار شود؛ اما حکومت گفته است که این دو جشن، به دلیل خطر شیوع ویروس کرونا، لغو شده است. محمداشرف غنی، روز چهارشنبه (۲۲ حوت) در نخستین نشست شورای امنیت ملی پس از برگزاری مراسم تحلیف، گفت که جشن نوروز باید به دلیل شیوع ویروس کرونا در افغانستان، لغو شود.
هم‌زمان با این، وزارت زراعت، آبیاری و مالداری کشور نیز برگزاری جشن دهقان و نمایش‌گاه بهاری محصولات زراعتی را لغو کرده است. دلیل این اقدام، «تطبیق بهتر رهنمودهای وزارت صحت عامه و پیش‌گیری از شیوع احتمالی ویروس کرونا» گفته شده است.
بر بنیاد معلومات وزارت صحت، تا کنون نزدیک به ۱۷۰ مورد مشکوک به ویروس کرونا در لابراتوارهای مرکزی این وزارت ثبت شده که از این میان، تنها هفت مورد آن مثبت است که پنج مورد در ولایت هرات و دو مورد در ولایت سمنگان است. گفتنی است که افراد مبتلا به این ویروس، اخیرا به ایران رفت‌وآمد داشته اند.