کمیتهی مصونیت خبرنگاران افغان، دیروز دوشنبه (۱۳ ثور) به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات، اعلام کرد که در شش ماه گذشته نزدیک به یک هزار کارمند رسانهای که ۳۰۰ نفر آنها زنان استند به دلیل نگرانی امنیتی، ترک وظیفه کرده اند.
این کمیته مدعی است که خودسانسوری در میان خبرنگاران افغانستانی به اوج خود رسیده است.
نجیب شریفی، رییس «کمیتهی مصونیت خبرنگاران افغان» تأکید دارد که حکومت و به ویژه نهادهای امنیتی در زمینهی رسیدگی به قضایای خشونتهای اخیر علیه خبرنگاران توجه بیشتر داشته باشند.
از سویی هم، نمایندگیهای شماری از کشورهای خارجی و معاونت سازمان ملل متحد در کابل، در بیانیهای به مناسبت سوم می یا روز جهانی آزادی مطبوعات، تأکید کرده اند که از خبرنگاران باید محافظت شود و کسانی که مرتکب اعمال خشونت و قتل علیه کارمندان عرصهی رسانهای میشوند، باید به میز عدالت کشانده شوند.
این کشورها گفته اند که عرصهی رسانهای پرجنبوجوش و از بزرگترین دستآوردهای افغانستان طی دو دههی گذشته است.
در این بیانیه آمده است که رسانههای آزاد و مستقل و عرصهی قوی رسانهای، معیار اساسی افغانستانی همهشمول به عنوان کشوری که از تمام قشرها نمایندگی کند، است.
در اعلامیهی این سفارتخانهها، آمده است: «به عنوان دوستان و شرکای بینالمللی افغانستان، ما بر تعهد خود برای پشتیبانی از خبرنگاران و عرصهی رسانهای افغانستان تأکید میکنیم. ما همچنان از خبرنگاران افغانستانی حمایت، برای حقوق آنها ایستادگی و با اعمال محدودیتهای بیجا و غیرمؤجه در کار آنها، مخالفت میکنیم.»
با این حال، سازمان عفو بینالملل نیز از مقامهای حکومت افغانستان خواسته که باید از روزنامهنگاران و روزنامهنگاری در مقابل خشونتهای گسترده در این کشور محافظت کنند.
این نهاد با نشر اعلامیهای به مناسبت سوم می -روز جهانی آزادی مطبوعات- نوشته که پس از یک سال تهدیدهای گسترده، ترس، آزار و اذیت و حملههای خشونتآمیز بر کارمندان رسانهها در این کشور، باید مسئولان افغانستان، اقدامهای فوری برای محافظت بیشتر از روزنامهنگاران را انجام دهند.
در سال ۲۰۲۰، دستکم ۱۱ خبرنگار در افغانستان در حملات هدفمند کشته شد. در سال روان میلادی نیز چهار خبرنگار افغانستانی به قتل رسید. عفو بینالملل گفته که تمام این قتلها توسط افراد مسلح ناشناس انجام شده و تحقیق لازم نیز در بارهی این قتلها نشده است.
به گفتهی عفو بینالملل با ادامهی این روند، پروندهی شماری از خبرنگاران در گردش و شمار زیادی از خبرنگاران مجبور به ترک این کشور شده اند. این نهاد از کمیتهی مشترک حمایت از خبرنگاران که در سال ۲۰۱۶ ایجاد شده، انتقاد کرده و گفته که برای کاهش خشونت علیه خبرنگاران، این نهاد کاری انجام نداده است.
سمیرا حمیدی، عضو عفو بینالملل در جنوب آسیا، میگوید: «روزنامهنگاران افغانستان برای انجام کار ساده، خود را هر روز در معرض خطر جدی قرار میدهند. چرخهی خشونتآمیز کشتار، آزار و اذیت و ارعاب در حال افزایش است؛ اما پاسخ قدرتمند متقابل از طرف مقامها دیده نشده است، میزان حمایتی که برای خبرنگاران فراهم میشود ناخوشایند و ناکافی است.»
بدون تضمین آزادی بیان، صلح معنایی ندارد
همزمان با روز جهانی آزادی مطبوعات، گزارشگران بدون مرز، اعلام کرده است که بدون تضمین آزادی رسانهها، برقراری صلح عادلانه و پایدار در افغانستان ناممکن است.
در اعلامیهای که روز دوشنبه (۱۳ ثور)، از سوی سازمان گزارشگران بدون مرز به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات نشر شده، آمده است که وضعیت دشوار رسانهها و آیندهی خبرنگاران در افغانستان، نگرانکننده است.
بر اساس اعلامیه، بیش از یک سال از امضای توافقنامهی قطر و هشت ماه از آغاز گفتوگوهای صلح افغانستان میگذرد و بیلان صلح برای آزادی رسانهها فاجعهبار است.
در اعلامیه آمده است که در شش ماه گذشته، دستکم ۲۰ خبرنگار و کارمند رسانهای، قربانی حملات هدفمند در افغانستان شده است که از این میان، هشت تن به شمول چهار زن کشته شده است. در این مدت، نزدیک به ۳۰ خبرنگار و کارمند رسانهای به خاطر انجام کارشان، تهدید شده است.
سازمان گزارشگران بدون مرز، گفته است که فضای وحشت و ترور برای خبرنگاران به ویژه برای خبرنگاران زن، که پیش از این در وضعیت ناامنی شغلی و پرمخاطره به سر میبردند، بدتر شده است.
بر اساس اعلامیه، خبرنگاران در رابطه با موضوعات مختلف از جمله روند صلح، از سوی نیروهای خارجی، گروههای گوناگون در داخل حکومت و طالبان تحت فشار قرار میگیرند و وادار به خودسانسوری میشوند.
رضا معینی، مدیر بخش ایران و افغانستان گزارشگران بدون مرز، میگوید: «صلح و همزیستی مسالمتآمیز که افغانستانیها خواهان آن استند، بدون مشارکت تمام جامعه و بدون تضمین آزادی رسانههای مستقل، ناممکن است.»
در ماههای اخیر فعالان حقوق بشر و کارمندان رسانهها با حملههای هدفمند زیادی مواجه شده اند. خونینترین حملهها در ماههای اخیر در ننگرهار انجام شده که باعث کشتهشدن چهار کارمند زن تلویزیون خصوصی انعکاس در این ولایت شده و پخش برنامههای این تلویزیون متوقف شده است.
راس ویلسون، سرپرست سفارت امریکا در افغانستان، در برگهی تویترش، از کاری که خبرنگاران افغانستانی انجام داده، تقدیر کرده و گفته که این کشور از سال ۲۰۰۱ میلادی تا اکنون ۱۵۰ میلیون دلار را برای رسانه ها و آموزش خبرنگاران هزینه کرده است.
با این حال سرور دانش، معاون دوم ریاستجمهوری افغانستان، میگوید که حکومت به دموکراسی، آزادی بیان، تأمین امنیت و مصونیت خبرنگاران و رسانهها، متعهد است.
او که به مناسبت روز جهانی مطبوعات در کابل سخنرانی میکرد، گفت: «تمامی قضایای خشونت علیه خبرنگاران که ازسال ۱۳۸۱به این سو به وقوع پیوسته، مورد بررسی قرار گرفته و هیچ قضیهای بدون رسیدگی باقی نمانده است.»