پس از پنج سال از نفوذ داعش در دانشگاه کابل، امنیت ملی در تلاش بازداشت مبلغین و عناصر این گروه شده که به‌عنوان استاد در دانشگاه‌ها، افراط‌گرایی مذهبی را ترویج و به نفع داعش فعالیت و سربازگیری می‌کنند.
چندی پیش، خبر بازداشت دو تن از استادان این دانشگاه به نشر رسید. دیروز امنیت ملی تصاویر و اعترافات یک استاد ثقافت و دو دانشجو را به نشر رسانده که آن‌ها اعتراف می‌کنند عضویت گروه داعش را داشته‌اند. آن‌ها می‌گویند از دانشگاه کابل جذب این گروه شده‌اند. استادان‌شان با استفاده از محتوای مضمون ثفافت اسلامی، فکر آن‌ها را مسموم کرده و سپس جذب داعش کرده‌اند.
نشر اعترافات این افراد و اقدام نهادهای امنیتی برای مبارزه با مبلغین و عناصر داعش، در روزهای گذشته بازتاب گسترده داشت. کاربران شبکه‌های اجتماعی در مورد خطر داعش، افراط‌گرایی مذهبی و چگونگی مبارزه با این پدیده‌ها تاکید کردند. افکار عمومی از برخورد جدی با کسانی که به نفع گروه‌های تروریستی فعالیت و افراط‌گرایی مذهبی را ترویج می‌کنند، حمایت می‌کند.
جنگ و افراط‌گرایی مذهبی، بزرگترین مشکل افغانستان است. طالبان، داعش و گروه‌های تروریستی دیگر؛ عوامل جنگ بوده، از افراط‌گرایی مذهبی تغذیه می‌کنند و با استفاده از آن، سربازگیری کرده با دولت و مردم می‌جنگند.
نفوذ داعش در دانشگاه‌ها حرف تازه نیست
نفوذ داعش در دانشگاه کابل حرف تازه‌ی نیست. پنج سال پیش در اواخر ماه میزان ۱۳۹۳ شعار «زنده باد داعش» در دیوارهای این دانشگاه نوشته شد. این خطر از جانب مردم و رسانه‌ها در آن زمان جدی گرفته شد و نسبت به پی‌آمد آن، بحث‌های گسترده صورت گرفت.
یک ماه از نوشتن شعار «زنده باد داعش» در دیوار دانشگاه کابل نگذشته بود که در دانشگاه ننگرهار ده‌ها دانشجو پرچم داعش و طالبان را بلند کردند و خواهان این گروه‌ها و حاکمیت‌شان در افغانستان شدند. در همان زمان، داعش در ننگرهای فعالیت‌های خود را شروع کرده بود و از هرگونه جنایت بر مردم دریغ نمی‌کرد. در چندین ولسوالی این ولایت و بعضی از ولایت‌های شرقی نفوذ داشت.
چند ماه از شعارنویسی هواداران داعش بر دیوار دانشگاه کابل گذشت بود که افراد منسبوب به داعش سی‌ویک مسافر هزاره را از جاده‌ی کابل‌ـ‌کندهار گرفتند و اعلام کردند که در بدل افراد مهم آن‌ها که در نزد دولت اسیر بودند، این مسافران را گروگان گرفته‌اند. به دنبال آن، هفت باشنده‌ی ولسوالی جاغوری را نیز از همین مسیر، اسیر گرفتند و پس از هشت ماه آن‌ها را سربریدند. این جنابت اعتراض جنبش تبسم را به‌وجود آورد. هزاران نفر در بیستم عقرب ۱۳۹۴ در کابل تظاهرات کردند و به دنبال آن در شهرهای بزرگ از جمله در ننگرهار نیز مردم برضد داعش تظاهرات کردند. در آن زمان داعش در ننگرهار قدرت گرفته بود و بزرگان قومی و مردم عادی را با بمب‌گذاری و قساوت می‌کشت.
چرا حکومت اقدام نکرد پی‌آمد آن چه بود؟
جنایت افراد تازه جذب شده به داعش، به این هم ختم نشد. در پنج سال گذشته و به‌خصوص در سه سال اخیر، حملات انتحاری فراوان آن‌ها در کابل، هرات، ننگرهار و در شهرها و مناطق دیگر کشور صورت گرفت و هزاران نفر قربانی داشت؛ این حملات که در تمام مناطق، تجمع و گردهم‌آیی مردم را هنگام تظاهرات و اجرای مراسم مذهبی و فرهنگی، هدف گرفتند، اقوام و گروه‌های مختلف قومی و نژادی قربانی آن بوده‌اند.
اسنادی که امینت ملی به نشر رسانده ثابت می‌کند، گروه داعش سال‌ها پیش در دانشگاه کابل نفوذ داشته. کسانی به نام‌های«مولوی ظاهر داعی، محمد معروف راسخ، مبشر مسلم‌یار و ابوعبیدالله متوکل» مسؤول ترویج افکار این گروه و جذب دانشجویان به این گروه بوده‌اند. احمد طارق و احمد فاروق، که دانشجویان دانشگاه کابل بوده‌اند، اعتراف می‌کنند توسط همین استادان در ابتدا به افراط‌گرایی مذهبی کشانده شده و سپس جذب گروه داعش شدند. در این دانشگاه و دانشگاه ننگرهار، دانشجویان زیادی توسط مبلغین داعش که استادان ثفافت بوده، جذب شده‌اند. تعدادی در جنگ شرکت کرده کشته شده‌اند و تعدادی هم حملات انتحاری و انفجاری این گروه را سازمان‌دهی و انجام داده‌اند.
پنج سال پیش، که شعار «زنده باد داعش» در دیوار دانشگاه کابل نوشته شد و صدها دانشجو در ننگرهار پرچم این گروه را بلند کردند، حکومت برای جلوگیری از نفوذ این گروه در آن زمان برخورد جدی نکرد؛ با آن که نشانه و ثبوت کافی وجود داشت. این کوتاهی عملیاتی حکومت، سبب تقویت این گروه در افغانستان شد. از دانشگاه کابل و نهادهای دیگر آموزشی در این سال‌ها، صدها نفر جذب این گروه شدند که حملاتی مرگ‌بار فراوانی را در کابل و شهرهای دیگر انجام دادند. این که چرا پنج سال پیش حکومت خطر داعش را جدی نگرفت و در پی شناساسی و بازداشت مبلغین و عاملان این گروه نشد؟ پرسشی است که در ذهن مردم مانده است و باید حکومت به آن پاسخ بدهد.
چه باید کرد؟
حالا که برای حکومت ثابت شده، افراط‌گرایی مذهبی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی ترویج می‌شود و کسانی به نام استادان دانشگاه در ترویج آن و جذب دانشجویان به گروه‌های داعش و طالبان نقش دارند، حکومت باید دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی ـ فرهنگی را از عناصر طالبانی، داعش و حزب‌التحریر پاک‌سازی کند.
جامعه ضمن حمایت از حکومت و نهادهای امنیتی، انتظار دارد که مبارزه با افراط‌گرایی با بازداشت عناصر داعش که صورت گرفته، به طور گسترده ادامه پیدا کند. کسانی که افراط‌گرایی مذهبی را در دانشگاه‌ها، مراکز فرهنگی و مساجد ترویج می‌کنند، شناسایی شده و با آن‌ها جدی برخورد شود.
افرادی که توسط امنیت ملی بازداشت شده‌اند، می‌گویند که آن‌ها با استفاده از آموزه‌های مضمون ثقافت اسلامی، به سلفیت‌گرایی رسیده و بعد جذب داعش شده‌اند. همچنان تحقیقات و گزارش‌هایی نشر شده نیز این واقعیت را بیان می‌کنند که استادان ثقافت اسلامی، در گسترش افراط‌گرایی در میان دانشجویان نقش دارند. مواد درسی این مضمون نیز مشکل دارد. این دریافت‌ها باید جدی گرفته شود. باید محتوای درسی از آموزه‌های افراط‌گرایی مذهبی پاک شود.
افراط‌گرایی مذهبی که حالا در جامعه‌ی افغانستان خطر بزرگ شناخته می‌شود؛ در چهل سال گذشته، به‌خصوص در زمان جنگ مجاهدین تقویت شد. گروه‌هایی سلفی این تفکر را با استفاده از آموزه‌های جهاد و نهادهای دینی و آموزشی، توسط سازمان‌هایی که ایجاد کرده‌اند به طور گسترده تقویت و پرورش داده‌اند.
سنت‌گرایی و قدرت‌مند بودند گروه‌های جهادی، عامل دیگر بوده که در چهل سال گذشته سبب تقویت افراط‌گرایی شده و گروهای افراطی‌ای مانند طالبان و داعش از بستر این گروه‌ها برخواسته‌اند.
عامل مهم دیگر، نادیده گرفتن خطر افراط‌گرایی و نبود سیاست روشن از جانب حاکمیت بوده است. گاهی حتا حکومت رویکردی را اتخاذ کرده و برنامه‌هایی را تایید کرده که در نتیجه‌ی آن، بستر پرورش افراط‌گرایی در نهادهای آموزشی، دولتی، مذهبی ـ فرهنگی شده و از این بسترها افراط‌گرایی مذهبی تولید و بازتولید می‌شود. مثال مشخص آن، پذیرفتن تدریس مضمون ثقافت اسلامی در تمامی دانشکده و رشته‌های مختلف است که باید تا پایان دوره‌ی لیسانس تدریس شود که زمینه‌ی نفوذ افراط‌گرایان مذهبی در دانشگاه‌ها را بیشتر کرده و آن‌ها در تمام دانشگاه‌های کشور به نام استاد فعالیت می‌کنند. از طرف دیگر، هیچ معیار مشخصی وجود ندارد که محتوای درسی این مضمون را تعیین کند. افراط‌گرایان مذهبی دست باز دارند و هرچه بخواهند می‌توانند به نام آموزه‌های اسلامی، به دانشجویان آموزش دهند.
در سطح پایین‌تر از دانشگاه، در مکتب‌ها، مدارس مذهبی و نهادهای مذهبی این زمینه وجود دارد. در هجده سال گذشته ارزیابی‌ای نشده که این زمینه‌ها چگونه افراط‌گرایی مذهبی را پرورش می‌دهد و چگونه به کانون سربازگیری گروه طالبان، داعش و سایر گروه‌های تروریستی در می‌آید.
بنابراین، با توجه به خطر رو به گسترش افراط‌گرایی و گروه‌های تروریستی، باید دولت سیاست و برنامه‌های روشنی را برای مبارزه با افراط‌گرایی و جلوگیری از گسترش آن داشته باشد و آگاهانه با آگاهی‌دهی و برنامه‌های سنجیده شده و با همکاری جامعه عمل کند. در غیر آن، اقدام‌های موردی و زودگذر، نمی‌تواند خطر افراط‌گرایی را کاهش دهد و جلو قدرت‌گیری نظامی و ایدیولوژیکی داعش و طالبان را در جامعه و نهادهای آموزشی ـ فرهنگی بگیرد.
