روند صلح افغانستان طی ۱۳ سال گذشته با فراز و نشیب‌های بسیار همراه بوده و این روند از مجراهای مختلف ملی، منطقه‌ای و جهانی دنبال شده است. در سطح ملی، برای نخستین‌بار شورای عالی صلح در سال ۲۰۱۰ تشکیل و از یک آدرس رسمی از جانب دولت افغانستان، کارهای مربوط به روند صلح تعقیب شد. با این که سیر پیشرفتها در راستای صلح‌سازی تدریجی بود؛ اما تلاش‌ها برای تحقق گفت‌وگوهای صلح از مرزهای افغانستان فراتر رفت و توجه کشورهای همسایه، منطقه و جهان را به خود جلب کرد؛ اما آنچه روشن به نظر می‌رسد، این است که این تلاش‌ها هیچ‌گاه چشم‌گیر نبود و امیدی برای ختم جنگ و برقراری صلح سراسری در افغانستان خلق نکرد. علت اساسی عدم تحولات مثبت و فراگیر در روند صلح، یا که کشورهای جهان آماده‌ی یک طرح صلح در افغانستان نبودند و یا هم بازی‌گران خارجی، مذاکرات صلح این کشور را جدی نگرفتند. امیدها برای صلح‌سازی زمانی زنده شد که ایالات متحده‌ی امریکا و گروه طالبان، مذاکرات رسمی را در دوحه پایتخت قطر آغاز کردند و دو طرف، یازده بار به میز مذاکره نشستند. سلسله‌ی این مذاکرات با پیشرفتها و بن‌بست‌هایی نیز مواجه شد که در این میان، مهم‌ترین مذاکره، مذاکرات دور یازدهم بود که درگیر اختلافات شدیدی شد. محور اساسی این اختلافات، بحث آتش‌بس و کاهش خشونت‌ها است که ظاهرا از سوی ایالات متحده‌ی امریکا مورد پذیرش قرار نگرفت.
زلمی خلیلزاد، فرستاده‌ی ویژه‌ی امریکا، پس از توقف مذاکرات اخیر، به پاکستان رفت و از آن‌جا به کابل آمد. آقای خلیلزاد در دیدار با محمداشرف غنی، رییس‌جمهوری افغانستان، با ارائه‌ی معلومات از مذاکرات قطر، گفت که نمایندگان امریکا و طالبان به پیش‌رفت‌های قابل ملاحظه‌ا‌ی دست نیافته اند.
ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان اعلام کرد، در دیدار فرستاده‌ی ویژه‌ی امریکا برای صلح افغانستان و رییس‌جمهور غنی، آقای خلیلزاد گفته است که منتظر پاسخ روشن گروه طالبان است. آقای خلیلزاد هم‌چنان گفته است، منتظر پاسخی است که بر طبق یک مکانیزم عملی برای آتش‌بس و یا کاهش قابل ملاحظه و پایدار خشونت‌ها که مورد قبول مردم افغانستان و حکومت امریکا باشد.
در پیوند به این موضوع، شماری از آگاهان سیاسی معتقدند که روند صلح یک موضوع دشوار است؛ زیرا فکتورهای داخلی و خارجی در این روند دخیل است. جعفر مهدوی عضو پیشین مجلس نمایندگان، می‌گوید که زلمی خلیلزاد فقط با طالبان نمی‌تواند با پیشبرد این مذاکرات به نتیجه برسد، بلکه در این مذاکرات، سیاسیون افغانستان، کشورهای همسایه و قدرت‌های جهانی در روند صلح افغانستان تأثیرگذار است.
این عضو پیشین مجلس نمایندگان هم‌چنان خطاب به گروه طالبان گفت که این گروه نمی‌تواند به صورت یک‌جانبه پیش برود؛ زیرا، حکومت افغانستان موضوع شفافی در قبال روند صلح ندارد و در حال حاضر، آجندای انتخابات بیشتر مهم است. «حکومت افغانستان هر از گاهی سر یک اصطلاح یا یک فکتور تمرکز می‌کند و این موضوع به هر حال، روند مذاکرات را متأثر می‌سازد. همان طوری که فعلا حکومت روی بحث آتش‌بس متمرکز شده و به عنوان پیش‌شرط ادامه‌ی مذاکرات یا نشست با طالبان را جدی گرفته است.»
به گفته‌ی جعفر مهدوی، حکومت افغانستان به عنوان یک حکومت برحال، مواضعش برای امریکایی‌ها در روند مذاکرات صلح مهم است و این مذاکرات زمانی موفق می‌شود که واشنگتن بتواند همراه با حکومت افغانستان بالای اصول و کلیات روند صلح به یک هماهنگی نسبی دست پیدا کند. این که تا هنوز امریکا و جانب طالبان در مذاکرات موفق نشد اند، همین است.
او با بیان این که میان امریکا و طالبان، نکته‌ی لاینحل باقی نمانده و حرف شان تمام است، افزود: «مشکل اساسی این است که مواضع حکومت تغییر می‌کند و آتش‌بس را جدی گرفته و خلیلزاد نمی‌تواند یک‌جانبه با طالبان به توافق برسد. طالبان سر آتش‌بس نه تنها هیچ آمادگی ندارند، بلکه بحث آتش‌بس را نمی‌پذیرد؛ بنا بر این، این وضعیت به وجود آمده است.»
وی معتقد است که اگر دولت افغانستان جدا دنبال صلح است و می‌خواهد که هرچه زودتر جنگ در افغانستان ختم شود، از پیش‌شرط آتش‌بس با طالبان بگذرد؛ زیرا این پیش‌شرط، افغانستان را از صلح عاجل و پایدار دور می‌کند.
در همین حال، وزارت دولت در امور صلح می‌گوید که هدف دولت افغانستان پیش از آغاز مذاکرات صلح، ایجاد فضای اعتماد میان دو طرف می‌باشد.
ناجیه انوری، سخن‌گوی وزارت دولت در امور صلح، به روزنامه‌ی صبح کابل گفت: «هدف حکومت افغانستان پیش از آغاز مذاکرات ایجاد یک فضای اعتماد بین طرفین مذاکره و جلوگیری از تداوم قربانی شدن مردم ملکی و نیروهای هر دو طرف در جنگ می‌باشد.»
سخن‌گوی این وزارت هم‌چنان تأکید کرد، هر طرحی که مورد توافق قرار می‌گیرد، باید بتواند مکانیزم عملی برای این خواسته‌ی مردم افغانستان با خود داشته باشد.
با این همه، برآیند مذاکرات امریکا و گروه طالبان به چگونگی تصمیم دولت افغانستان تعلق گرفته است. هرگونه توافق نمایندگان امریکا و طالبان مشروط بر رضایت و توافق دولت افغانستان است و در صورتی که کابل به سازش‌های دو طرف مشروعیت ندهد، توافقات انجام‌شده، جنبه‌ی عملی پیدا نخواهد کرد. رییس‌جمهوری افغانستان همواره در نشست‌های خود با مقام‌های داخلی و خارجی تأکید کرده که برای ختم جنگ در افغانستان، آتش‌بس دایمی و سراسری یک نیاز اساسی است.
