بسمالله وزیری، رییس ستاد ارتش و یکی از عالیرتبهترین مسؤولان نظامی افغانستان، پس از بازپسگیری پیروزمندانهی ولسوالی خواجه عمری از مربوطات ولایت غزنی از دست طالبان، در جریان یک نشست خبری سخنانی را مطرح کرده است که از جهاتی مورد تأمل و تردید قرار دارد. به اساس گزارش رسانهها، رییس ستاد ارتش به مردم افغانستان اطمینان داده است که حتا یک «بِلِست» خاکِ افغانستان، به مرور زمان، مطابق برنامهای از پیش طراحیشده از چنگ طالبان در آورده میشود و پس از این، به اوضاع و احوال امنیتی افغانستان رسیدگی صورت میگیرد.
سخنان آقای وزیری از آن جهت که افغانستان فعلا در مقطع زمانی حساسی قرار گرفته و ضمن این که طالبان از واردشدن به مذاکرات مستقیم با حکومت افغانستان به تکرار سر باز زدهاند، قابل تأمل است. هفتهی گذشته، پس از آخرین دور نشستها با سیاستمداران افغانستان در مسکو، طالبان، برقراری آتشبس را قبل از رسیدن به توافقات صلح که شامل خروج نیروهای خارجی از افغانستان میشود، بیمعنا خوانده بودند. گروه طالبان به طور آشکار، به دستآوردهایشان در میدانهای خشونتبار جنگ بیشتر از رسیدن به یک توافق هرچند منصفانه و قابل پذیرش برای هر دو جانب، اهمیت میدهند. دستآوردهایی که بعدا به مثابهی ابزار تأثیرگزار و مفید در میز مذاکره به شمار میرود.
سخنان رییس ستاد ارتش افغانستان، دو پرسش مهم را در پیوند به موضوع «جنگ و صلح» در افغانستان مطرح میکند؛ آیا ارتش از مداراجویی و نرمخویی در جنگ با لشکر تا به دندان مسلح و ستمکار طالب صرفنظر میکند و/یا این که چنین صحبتهایی صرفا واکنشی است در برابر آخرین اقدامات تهاجمی طالبان؟
در جریان آخرین نشست طالبان با رهبران آپوزیسیون و احزاب سیاسی افغانستان در مسکو، انتظار میرفت که مردم افغانستان شاهد یک آتشبس -هرچند مؤقتی- در جریان روزهای عید سعید فطر باشند؛ اما اعلامیهی رهبر طالبان به مناسبت جشن عید، این انتظارات امیدوارکننده را، نقش بر آب کرد.
هیاهوی هجوم طالبان
همزمان با شدتگرفتن تلاشها در راستای اقامهی صلح پایدار در کشور، اوضاع امنیتی افغانستان، به ویژه در شهر کابل، نابسامانتر و آشفتهتر شده است و انگیزهی طالبان در جنگ قاطعتر به نظر میرسد. در جریان ماه رمضان، میزان ناامنی ناشی از حملات تروریستی و قضایای جنایی در شهر کابل افزایش یافته و بحران مهارناپذیر امنیتی چهرهی خشنتری به خود گرفته است.
رییس ستاد ارتش کشور در حالی از سرکوب شورشیان طالب سخن میگوید که طالبان همواره از وارد شدن به گفتوگوهای مستقیم با حکومت افغانستان خودداری کردهاند و نیز به وسیلهی پیام عیدیشان، بر ادامهی جنگ تأکید ورزیدهاند. مولوی هیبتالله آخندزاده، رهبر ارشد گروه طالبان در اعلامیهی سالانهاش که به مناسبت عید سعید فطر نشر شده، گفته است: «از ما انتظار نداشته باشید که در جبهات گرم «جهاد»، آب سرد بپاشیم.»
در هفتههای اخیر، میزان تلفات سربازان طالب در میدانهای جنگ با دلاوران ارتش به گونهی بیپشینهای افزایش یافته است. طالبان در مورد تهاجمشان بر تأسیسات و مواضع نیروهای دولتی، به لطف دستگاه رسانهای این گروه همیشه با هیاهو اطلاعرسانی میکنند. پس از این دیده شود که از هیاهوی هجوم طالبان به ساحات زیر کنترل دولت کاسته خواهد شد یا خیر.
چکاچاک تسخیر
به نظر میرسد که همزمان با شدت گرفتن حملات تهاجمی طالبان، بیمیلی دوامدار رهبران این گروه به واردشدن به مذاکرات مستقیم با حکومت افغانستان و ادامه یافتن گفتوگوهایی صلح میان امریکا-طالبان و طالبان-رهبران احزاب سیاسی افغانستان، استراتژیِ مداراجویانهای جنگ با طالبان در حال تغییر است.
بسم الله وزیری، رییس ستاد ارتش افغانستان در حالی از بازپسگیری مناطق تحت کنترل طالبان سخن میگوید که به روز پنجشنبهی هفتهی پیش، یکی از زبدهترین فرماندهان ارتش در جریان یک عملیات پاکسازی در ولایت غور جان باخت. فواد اندرابی، یکی از سربازان تعلیمیافتهی ارتش افغانستان، از محبوبیت زیادی در میان مردم برخوردار بود. یک استاتوس که از آدرس فواد اندرابی در فیسبوک منتشر شده، اعتراض این فرماندهی جوان را به خاطر آزادکردن سربازان طالبان از زندانها نشان میدهد. بسیاری از شهروندان افغانستان و کاربران رسانههای اجتماعی در واکنش به مرگ تأسفآور این فرماندهی جوان ارتش حکومت را به رفتار ملایم و مصلحتجویانه با طالبان متهم کردهاند.
پیش از این حکومت وحدت ملی بارها به مداراجویی در قبال طالبان متهم شده بود.
در جریان سالهای اخیر، طالبان فرصت یافتند؛ در ضمن قربانیهایی که از نیروهای امنیتی و غیرنظامیان گرفتهاند، خطوط نخست جنگ را در ولایتهای شمالی افغانستان گسترش بدهند، حملات حسابشدهای را بر مناطق مرکزی سامان بدهند و بر ولایتهای جنوبی، جنوبشرقی و مشرقی کماکان سلطهیشان را بر پا دارند. در گرماگرم این تعقیب و گریزها، خسارات جانی و مالی هنگفتی به بار آوردند و آسیبهای جبرانناپذیری بر بعضی از بزرگشهرها متحمل کردند. بزرگترین آسیبی که عملیات پیشروانهی طالبان به بار آورده بود، ساقط شدن اعتبار نهادهای امنیتی و بیاعتمادی به رهبران نظامی و استراتژی جنگ بود. با بازپسگیری مناطق زیر کنترل طالبان، اعتماد از دسترفتهی مردم به نهادها و رهبران نظامی کشور باز خواهد گشت.
سخنان رییس ستاد ارتش افغانستان، تردیدها و خوشبینیهایی را در پیوند به موضوع جنگ با طالبان به همراه دارد. تردیدهایی که بیانگر تداوم استراتژی مداراجویانهی جنگ در برابر طالبان است و خوشبینیهایی که نشان میدهد موضع ارتش افغانستان پس از این در برابر سپاه خونریز طالبان، تغییر خواهد کرد. دیده شود که عملیات برای بازپسگیری مناطق زیر کنترل طالبان ادامه خواهد یافت یا این راهاندازی و ادامهی این عملیات صرفا در حد «حرف» باقی خواهد ماند.