سفره‌ی پهن عید در جاده‌ها؛ فروشنده‌هایی که مرگ می‌فروشند

سفره‌های عیدی در افغانستان، پیشتر از آن که در خانه‌ها پهن شود، در جاده‌ها پهن می‌شود. به طور معمول دراین کشور به پیشواز هر عید، خوراکی‌های معمول عیدی که _­­روی سفره‌های عیدی گذاشته می‌شود، ابتدا دست فروشان آن را به جاده‌ها می‌آورند؛ از میوه‌های خشک تا خوراکی‌های روغنی چون کلچه و سیمیان، بدون حتا ابتدا‌ی‌ترین بسته بندی.

بازار، آن هم پیش از عید در افغانستان گرم می‌شود؛ به دلیل این که افغان‌ها روزهای عید ( عید قربان، عید رمضان و نوروز) را ضیافت بزرگ می‌دانند و آن را جشن می‌گیرند. چیزی که بیشتر در این ایام، معمول و مورد توجه همه است، سفره‌های عیدی رنگین برای پذیرایی از مهمانان است که در جریان سه روز تعطیلات عیدی، در خانه‌ی هر افغان‌ها باید پهن شود.

هر چند سفره‌های عیدی تا حدودی متفاوت به نظر می‌رسند؛ اما تمام این سفره‌ها، با انواع کیک، کلچه، چاکلیت، شیرینی‌های گوناگون و میوه‌های خشک نظیر پسته، بادام، کشمش، سنجد، کشته، نخود و سیمیان آراسته می‌شود.

برای چینش چنین سفره‌ای، آمادگی چندین روز پیش از عید آغاز ‌شود. فروشندگان انواع خوراکی عید را برای فروش و در هوای آزاد در جاده‌ها می‌آورند و در گوشه کنار جاده، زیر نور خورشید می‌گذراند تا توجه عابران بیشتر جلب شوند و خرید کنند.

بازتولید مواد خوارکی گندیده

 با آن که داکتران می‌گویند که بادام و چهارمغز بدون پوست سمی می‌شود و برای صحت مضر است، وجود میوه‌های خشک در افغانستان، بدون بسته بندی و پوست برای فروش گذاشته می‌شود.  افزون براین، در بسیاری از موارد فروشنده‌ها برای جلوگیری از میده شدن این خسته‌ها آن را درآب و به دور از توجه به حفظ‌الصحه، خیس کرده و سپس از پوست جدا می‌کنند.

تنها بادام و چهارمغز پیشتاز خوراکی غیر صحی سفره‌ی عیدی نیست، کلچه و سیمیان مواد دیگری است.

خلاف نام نقل؛ اما نقل سفره‌ی عیدی در بیشتر خانه‌های افغان‌ها، سیمیان و کلچه است که طرف‌داران زیادی هم دارد و خانواده‌ها تلاش می‌کنند که سفره‌ی عیدی بدون این دو خوراکی نباشد.

 سیمیان، شورنخود و انواع میوه‌های خشک، از خوراکی عیدی در افغانستان به حساب می‌آید و پیش از هر عیدی، بازار تولید، فروش و خرید آن گرم می شود؛ اما در این میان برای تولید و فروش آن شرایط بهداشت مد نظر نیست.

برای دریافت این پاسخ، به دنبال دست‌فروشی‌ها رفته و سر از کارخانه‌های تولیدی سیمیان می‌آورم. محلی که نه تنها هیچ شباهتی به کارخانه‌ی تولیدی مواد غذایی ندارد؛ بلکه بیشتر به محل تجمع زباله می‌ماند.

 مسؤول کارخانه، مرا مامور حکومتی و مزاحم کاروبارش قلمداد می‌کند و حاضر به گفت‌گوی نمی‌شود؛ اما مردم محل می‌گویند که همه‌ساله‌ به پیشواز عید، کلپ ورزشی، برای تهیه‌ی انواع خوراکی‌های عیدی، به کارخانه‌ی تولید مواد‌ غذایی چون سیمیان و شورنخود تغییر می‌کند. محلی که در به دیوار حمام است و منتهی به جاده‌ی خامه.

تنها این نیست. علی از کلچه، انواع بیسکویت و سیمیان متنفراست. او می‌گوید که بارها به یکی ازکارخانه‌‌های تولیدی کلچه رفته است و شرایط بد تهیه‌ی انواع آن را دیده‌است. «کار من، نزدیک کارخانه‌ی تولید کلچه در دهبوری است. هیچ چیزی بهداشتی نیست. در آن کارخانه کلچه‌های قدیمی که گنده می‌شوند را می‌کوبند و مجددا از آن کلچه می‌سازند.»

مریم یکی دیگر از افرادی است که در سفره‌ی عیدی امسال کلچه و کیک نمی‌گذارد. او می‌گوید: «برای تولد پسرم کیک سفارش دادم؛ اما وقتی آوردم و کیک را برش زدم، وسطکیک پوپنک زده بود.»

او از خاظره‌ی دیگرش می‌گوید که پسرش به دلیل خوردن کلچه مسموم شده است: «سال گذشته در عید، پسرم با خوردن کلچه مسموم شد. آن زمان نمی‌دانستم که چرا؛ اما حالا فهیمده‌ام که آن کلچه مانند کیک تولدش بوده است.»

 با این وجود، هستند خانواده‌هایی که برای پرکردن سفره‌ی عیدی به دنبال راه‌های کم‌هزینه‌ از نظر اقتصادی‌اند و مواد غذایی‌ای که داری قیمت پایین باشد را، ترجیح می‌دهند.

سفره‌ی خالی بهتر از سفره‌ی «سمی»

خرید کلچه‌، نخود، سیمیان و خوارکی‌هایی از این دست به دلیل ارزانی آن از روی جاده؛ خطرهای صحی را به دنبال دارد؛ اما داکتران به اضرار فراوان خوراکی‌ها هشدار می‌دهند. داکتر مرسل مناتی رییس تغذی عامه می‌گوید: «مواد غذایی چرب و سرخ شده مانند انواع سیمیان کلچه و… از جمله موادی‌اند که در مدت زمان اندک قابلیت بالایی برای فاسد شدن دارد و با جذب گرد و خاک میکروبی می‌شوند.»

داکتر مناتی توضیح می‌دهد: «زمانی که مواد غذایی در معرض تابش نور خورشید قرار داده می‌گیرد، تجزیه شده، میکروب‌ها آن را تخریب و سمی می‌کند.»

او، اضافه می‌کند که مصرف این مواد غذایی در ابتدا سبب ایجاد مسمومیت شده و در صورت استمرار مصرف، منجر به امراض سیستم گوارشی می‌شود. به گفته‌ی او، عامل بسیاری بیماری‌ها و سرطان‌ها، مصرف مواد خوراکی چون سیمیان و کلچه‌هایی است که به دور از شرایط حفظ‌الصحه و با ترکیب رنگ‌های غیرخوراکی تهیه و تولید می‌شوند.

با این وجود، بازار فروش انواع مواد غذایی بدون بسته بندی، این روزها در جاده‌های کابل گرم است و مشتریانی بسیاری دارد.

ریاست صحت محیطی وزارت صحت می‌گوید که این ریاست به دلیل ندانستن تاریخ مصرف مواد غذایی، آن‌ها را جمع آوری نمی‌تواند.

داکتر ذاکر نسیمی رییس مصؤونیت غذایی در ریاست صحت محیطی وزارت صحت به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید: «ما اضرار مواد غذایی روی جاده‌‌ای را می‌دانیم؛ اما مشکل لیبل‌گذاری داریم و نمی‌دانیم که مواد موجود تا چه زمانی تاریخ مصرف دارد؛ به این دلیل نمی‌توانیم که همه مواد غذایی دست‌فروش‌ها را جمع آوری کنیم.»

با این حال داکتران اکیدا از مردم می‌خواهند که از خرید و مصرف مواد غذایی جاده‌ای، به ویژه انواع کلچه، سیمیان نخودشور که این روزها روی جاده‌ها و در برابر نور خورشید به فروش گذاشته شده، حتا اگر بسته‌بندی هم داشته باشد، خوداری کرده و از آن‌ مصرف نکنند.