By Thomas Gibbons-Neff
نیویورک تایمز – توماس گیبونز-نیف
ده بالا، افغانستان – مقامات پنتاگون دو سال پیش مدعی شدند که تا اواخر سال ۲۰۱۷، نیروهای امریکایی ولایت خراسان داعش را در نقاط دوردست افغانستان متلاشی می‌کنند.
در جریان این ماه؛ اما نیروهای ویژه‌ی امریکا در شرق افغانستان بی‌هیچ انتظار امیدوارکننده‌ای در مورد پایان‌دادن به این کابوس خوف‌ناک همچنان دست به ماشه بودند.
در جریان بازدید گزارش‌گر نیویورک تایمز از پاسگاه دورافتاده‌ی نظامی در ولایت شرقی ننگرهار، تفنگ‌داران امریکایی انگشت‌های اشاره‌ی‌شان را به سمت شانه‌ها و دره‌های خشنِ کوهستاناتِ برف‌گیر سپین‌غر تیر کردند: آنان می‌گویند که نطفه‌ی ولایت خراسان داعش در آن‌جا بسته شده است، در آن حوالیِ به شدت صعب‌العبور افغانستان.
به اساس گفته‌های مقامات نظامی، گروه‌های بنیادگرا در حال گسترش استند و توانایی‌شان در سربازگیری و افزایش خسارات، بیش‌تر از این‌ها است. این مقامات می‌افزایند که به لطف قاچاق غیرقانونی و اقدامات درآمدزا، این گروه سازمان‌مندتر شده‌اند و جنگجویان دولت اسلامی در ولایت‌های مشرقی افغانستان به هدف تصرف قلمرو وسیع‌تر جنگی را به راه انداخته‌اند که ارتش ایالات متحده –برای فعلا- صرفا قادر به حفظ این قلمرو است.
شش مقام نظامی پیشین و فعلی امریکا که به شرط ذکرنشدن اسم‌شان در این مصاحبه شرکت جسته‌اند می‌گویند که در صورت موفقیت گفت‌وگوهای صلح میان امریکا-طالبان، گروه دولت اسلامی در افغانستان فعالیت‌هایش را وسیع‌تر می‌کند. این مقامات بر نگرانیِ تاکید می‌ورزند که آشکار می‌کند این گروه در کنار بی‌ثبات کردن حکومت افغانستان، در تلاش طرح‌ریزی حملات تروریستی فراتر از مرزهای افغانستان استند.
ماه گذشته، نیروهای امنیتی افغانستان زندانیانی را که احتمال می‌رود از جنگجویان وابسته به دولت اسلامی یا طالبان باشند را در جلال‌آباد-ولایت ننگرهار انتقال می‌دهند.
برای معضل افغانستان، نتیجه‌گیریِ آنیِ آوردن فشارها به وسیله‌ی راه‌اندازی عملیات دفاع و یورش توسط واحدهای ویژه‌ی عملیاتی سربازان افغان-امریکایی بوده است. مقامات اما اعتراف می‌کنند که همه‌ی این‌ها بیش‌تر به اقدامات بازدارنده [تحدیدسازی] شباهت دارد تا از بین بردن نیروهای وفادار به دولت اسلامی.
واحد عملیات حمایه‌ای جونز، در حاشیه‌های دهکده‌ی کوچکِ ده بالا، قسمتی از قلعه‌ی کوچکِ پاسگاه دورافتاده‌ی نیروهای ویژه در ننگرهار است.
واحدهای نیروهای ویژه از موضع استراتیژیِ ضدتروریسم که به مدت ۱۸ سال جنگ مورد استفاده قرار گرفته است، در حال عقب‌نشینی استند. به این معنا که این نیروها در میان گزینه‌های حمایت از نیروهای افغان در کار بازپس‌گیری و نگه‌داری از مناطق پاک‌سازی‌شده گیر افتاده‌اند و ساختن نیروهای افغان که بتواند از پس تأمین امنیت –ایضا در وضعیتی که دولت اسلامی در حال قدرت گرفتن است و امریکایی‌ها در نهایت این کشور را ترک می‌کنند- برآیند.
مسؤول گروه یک واحد نیروهای خاص، در جریان آخرین دیدار در پاسگاه دورافتاده‌ای در ولایت ننگرهار، به نقشه‌ی ده بالا که از روبه‌رویش آویخته است، اشاره می‌کند.
این مسؤول تیمی به شرط فاش نشدن اسمش به دلیل پافشاری پنتاگون مبنی بر محرمانه بودن اسامیِ اعضای واحدهای عملیات ویژه، در مورد دولت اسلامی می‌گوید: «آنان (گروه داعش) همواره در تلاش تصرف آن کوهستانات استند.»
تاریخ، دیدگاه او را تصدیق می‌کند: این گوشه‌ا‌ی از شرق افغانستان به مدت سال‌ها شورشیان را پناه داده است.
تلاش‌ها به منظور ریشه‌کن کردن ملیشه‌ها در این منطقه به دلیل دگرگونیِ اقلیمی که از حمایت هوایی ممانعت می‌کند و به دلیل تغییرات ترس‌ناک فضا-هوا –به مقیاس هزاران فوت- به مشکل مواجه می‌شود که از انتقال اطمینان‌بخش نیرو و تجهیزات جلوگیری می‌کند.
جماعتی که در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان یک گروه کوچک قبیله‌ای متشکل از جنگجویان پیشین پاکستانی که به ابوبکرالبغدادی رییس گروه دولت اسلامی بیعت کردند، به شبکه‌ی پیوسته‌ای از جنگجویان و فرماندهان مبدل شدند که به سرعت در سراسر کشور ریشه دواندند.
به اساس گفته‌های مقامات نظامی امریکا، این جماعت در هیأت جنگجویان باتجربه به تدریج از سایر مناطق، به شمول قزاقستان و تاجیکستان سر در آوردند.
در اوایل ماه‌های سر برآوردن شاخه‌ی خراسان داعش، هیأت رهبری دولت اسلامی در خاورمیانه به حمایت از این جماعت پول فرستادند. مقامات اما می‌گویند که این گروه به واسطه‌ی اخاذی از مردم محلی و قاچاق الوار، مواد مخدر و منابع طبیعیِ خام همچون سنگ لاجورد و معادن موجود در ولایت‌های شرقی، به خودکفایی رسیدند.
جنگجویان دولت اسلامی در افغانستان، در تناسب به همتایان طالب‌شان –در بعضی از مناطق با تفاوت صدها دالر- ماهانه معاش بیش‌تری دریافت می‌کنند و برای آنان امکان رشد بیش‌تر وجود دارد.
به اساس گفته‌های مقامات، تعداد جنگجویان دولت اسلامی در افغانستان ۳۰۰۰ نفر برآورد شده است. با وجود متحدان و توانایی‌شان در عبور و مرور آزادانه از مرز افغانستان-پاکستان، در مورد تعداد نسبتا کم اعضای شبکه‌ی حمایت‌گرِ در حال افزایشِ تسهیل‌کننده‌ی این گروه غلو می‌شود. در ماه‌های اخیر، شاخه‌ی خراسان داعش، از ولایت شمالی کندز و ولایت غربی هرات سر کشیده است.
هیچ شاخه‌ی داعش، اما به اندازه‌ی واحد نظامی این گروه در کابل برای ثبات فعلی افغانستان خطرساز نیست.
مقامات می‌گویند که گروه دولت اسلامی در کار پنهان ماندن مهارت زیادی کسب کرده‌اند و حملات وسیعی را پس از سال ۲۰۱۶ به تکرار راه‌اندازی کرده‌اند. مقامات می‌گویند که سال گذشته، داعش در راه‌اندازی ۲۴ حمله بر کابل دست داشت که در پی‌آمد آن، صدها کشته و زخمی بر جا ماند و شبکه‌ی حقانی را به‌عنوان یکی از خون‌خوارترین گروه‌ها در کابل عقب زد.
مقامات امریکایی می‌گویند که کارمندان دولت اسلامی در کابل و سایر بزرگ‌شهرها، جوانان محروم و تحصیل‌کرده را از دانشگاهها فلتر می‌کنند؛ همچنان این گروه از مدت‌ها به این سو، به مناطق دوردست تمرکز کرده‌اند. نگرانی‌هایی وجود دارد که انگیزه‌ی این گروه را برای راه‌اندازی حملات در بیرون از افغانستان نشان می‌دهد.
مقامات امریکایی اکنون می‌گویند که حداقل یکی از رهبران دولت اسلامی در ولایت ننگرهار در ۷ اپریل سال ۲۰۱۷ حمله‌ی تروریستیِ را در استاکهلم –پس از این که رحمت اکی‌لوی، ازبیک‌تباری که کامیون نوشیدنیِ الکولی را دزدید و در وسط جمعیت برد- که منجر به کشته شدن پنج نفر و زخمی شدن ۱۲ نفر شد، انگیزه و سامان داد. یک مسؤول پیشین اطلاعاتی می‌گوید که هشت نفر در ایالات متحده به اتهام همکاری با شاخه‌ی خراسان دولت اسلامی دستگیر شده‌اند.
گسترش یافتن فعالیت‌های این گروه به خصوص در کابل، جنرال آستین اس. میلر را واداشت که سال گذشته پس از قرارگرفتن در مقام فرمانده‌ی نیروهای امریکایی در افغانستان، برنامه‌ی عملیاتی ویژه‌ای را روی دست بگیرد. این برنامه به رهبری امریکا در همراهی با واحدهای ویژه‌ی پولیس افغانستان به دلیل هدف قراردادن اعضای دولت اسلامی طرح‌ریزی شده است.
به اساس گفته‌های مقامات وزارت دفاع امریکا، این برنامه بنیاد یک نیروهای ضدتروریسم را پس از ترک امریکا و توافق با طالبان، خواهد ریخت.
این دیدگاه، اما همزمان با ادامه یافتن گفت‌وگوهای صلح در قطر یکی از نکته‌های حیاتی خواهد بود. مقامات نظامی امریکا می‌گویند که طالبان این پیشنهاد را رد کرده‌اند، با این پافشاری که جنگجویان طالبان از پس آن بر می‌آیند و نیروهای وفادار به دولت اسلامی را شکست خواهند داد.
اخیرا طالبان در منازعه با دولت اسلامی قرار دارد. مقامات امریکایی مثال ولایت کنر را پیش می‌کشند؛ جایی که گروه بنیادگرا به مدت ماه‌ها در سکوت به قلمرو طالبان نفوذ کردند و ضدحمله‌ی طالبان کمی عقب نشستند. مقامات می‌گویند که جنگجویان طالبان برای تصرف قلمرو به جنگ با نیروهای دولتی افغانستان درگیر بودند تا با ملیشه‌های رقیب به نزاع بروند.
طالبان نه تنها در بیش‌تر موارد از جنگیدن با دولت اسلامی سر باز می‌زنند که امتیازاتش را بیش‌تر می‌کنند. به اساس گفته‌های مقامات، شورشیان طالب به پل ابتدایی سربازگیری برای دولت اسلامی می‌مانند و بعضا با خودشان تجربه‌های هنگفت جنگ نیز می‌آورند.
مسؤله‌ی گرویدن گروه‌های بزرگ‌تر جنگجویان طالبان به گروه داعش، در صورت توافق با طالبان، رهبری ارتش امریکا را نگران کرده است. دولت اسلامی در افغانستان با نشر پروپاگندا برای راه‌اندازی یک کمپین موفقانه‌ی سربازگیری پس از توافق امریکا-طالبان، آمادگی می‌گیرند.
با وجود تحولات سیاسیی، با خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در آینده و حضور بالقوه‌ی جنگجویان دولت اسلامی در ده بالا، جنگ نرم در آن‌جا ادامه خواهد یافت.
گروه نیروهای ویژه در سایت ماموریت حمایه‌ای جونز که پس از فرمانده بنیامین جونز، کلاه سبزی که در سال ۲۰۱۴ در ولایت ننگرهار کشته شد به این اسم مسما شده، در حال ساختن پاسگاه‌های دوردست‌شان استند و اکنون سالی از ماموریت آنان می‌گذرد. این گروه در هفته‌ی یک‌بار با متنفذین قریه ملاقات می‌کنند؛ جایی که آنان در مورد امنیت دهکده و نتایج عملیات مشترک افغان-امریکایی‌ها گفت‌وگو می‌کنند.
در چندماه آینده، گروه نیروهای ویژه ساکن در این‌جا، به ایالات متحده بر می‌گردند و جای آنان را گروه دیگری پر می‌کند؛ اما زمان باقی‌مانده به همین منوال سپری خواهد شد. درگیری با بهترکردن وضع اجتماعی و فعالیت‌های آموزشی به همراه راه‌اندازی حملات دهشت‌ناک در کوه‌های صعب‌العبوری که به دولت اسلامی پناه داده، به این امید که پای این گروه از این مناطق کوتاه شود.
