مسؤولان محلی و باشندگان ولایت بغلان می‌گویند که طالبان، در مکاتب زیر حاکمیت‌شان دستورهای تازه‌ای را قابل اجرا دانسته و مانع آمدن کارمندان بخش نظارت ریاست معارف، برای بررسی وضعیت درسی به این مکاتب شده‌اند.
مسؤولان ریاست معارف ولایت بغلان، این اقدام طالبان را نگران‌کننده خوانده و می‌گویند که از دو ماه به این طرف، از سرنوشت مکاتب زیر حاکمیت طالبان، آگاهی ندارند.
یافته‌های روزنامه‌ی صبح کابل، نشان می‌دهد این مکاتب که شمارشان به بیش از صد باب می‌رسد، در ولسوالی‌های تاله و برفک، برکه، نهرین، بغلان مرکزی، دهنه‌ی غوری، بخش‌هایی از دوشی و حومه‌های شهر پلخمری موقعیت دارند.
تاج محمد تقوا، ولسوال برکه به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که چندی پیش، طالبان مسلح، کارمندان معارف این ولسوالی را گردهم آورده و به آن‌ها گفته‌اند که پس از این، در مکاتب زیر تسلط این گروه، حق نظارت را ندارد.
به گفته‌ی او، از میان ۳۶ باب مکتب، ۲۶ باب آن در ساحات تحت کنترل طالبان قرار دارد و تمامی آن به روی دانش‌آموزان باز است.
در همین حال، اشرف وطن‌یار مدیر معارف ولسوالی بغلان مرکزی نیز تایید می‌کند که از یک‌ماه بدین‌سو، طالبان مسلح مانع رفتن اعضای نظارت تعلیمی این اداره، به مکاتب زیر حاکمیت‌شان شده‌اند.
آقای وطن‌یار، می‌افزاید که طالبان تلاش دارند به جای چند مضمون درسی در نصاب تعلیمی وزارت معارف، کتاب‌های دینی‌ای را که در مدارس تدریس می‌شود، شامل کنند؛ اما به گفته‌ی او، تا هنوز این کار عملی نشده است.
او افزود: «نصابی که آن‌ها می‌خواهند، نصاب طالبانی و امارت اسلامی است. هر چند تفاوت زیادی دیده نمی‌شود، تمرکز زیاد روی مضامین دینی است، همان مضامینی که در مدرسه‌ها خوانده می‌شود، به مضامین امروز توجه کم‌تری صورت می‌گیرد.»
بر اساس معلومات مدیر معارف ولسوالی بغلان مرکزی، از میان ۸۸ باب مکتب، ۲۵ تا ۳۰ باب آن در کنترل طالبان قرار دارد.
ولسوالی دهنه‌ی غوری که از سال ۱۳۹۵ بدین‌سو به‌گونه‌ی کامل از سوی طالبان اداره می‌شود، دارای ۳۴ باب مکتب می‌باشد و طالبان در این ولسوالی در کنار حاضری دولتی، از حاضری امارات اسلامی استفاده می‌کنند و آموزگاران را مقید می‌دانند تا از آن پیروی کنند.
بسم‌الله عطاش، عضو شورای ولایتی بغلان، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که در قسمت وارد شدن تغییرات در نصاب تعلیمی مکاتب، آگاهی ندارد؛ اما تمامی دستورات طالبان بر معارف ولسوالی دهنه‌ی غوری می‌تواند قابل اجرا باشد.
منابع در ولسوالی نهرین نیز می‌گویند که از بیش از یک‌ماه بدین‌سو، اعضای نظارت معارف نتوانسته‌اند که به ۵ مکتب در ساحه‌ی آب‌خانه‌ی این ولسوالی، به منظور بررسی بروند. به گفته‌ی این منابع، طالبان مانع این کار شده‌اند.
این منابع، می‌گویند که تدبیر منزل و انگلیسی از جمله مضامینی استند که طالبان خواستار بیرون کشیدن آن از نصاب تعلیمی‌اند و به‌جای آن می‌خواهند که چند مضمون دینی را جاگزین کنند. حتا یکی از این منابع تایید می‌کند که در حال حاضر، در شماری از این مکاتب، این خواست طالبان عملی می‌شود؛ اما در اسنادی که به ریاست معارف فرستاده می‌شود، نصاب اصلی وزارت معارف درج می‌گردد.
به دلیل حضور گسترده‌ی طالبان در ساحات دند غوری و دند شهاب‌الدین در مربوطات شهر پلخمری مرکز ولایت بغلان، شماری از مکاتب نیز از سوی طالبان رهبری می‌شوند که رقم آن با تلاش‌های مکرر به دسترس روزنامه‌ی صبح کابل قرار نگرفت؛ اما رییس معارف بغلان تایید می‌کند، مکاتبی که از دروازه‌های شهر پلخمری به بیرون موقعیت دارند، با چنین حالتی روبه‌رواند.
سید اسماعیل مجاهد، رییس معارف ولایت بغلان می‌گوید که از دو ماه بدین‌سو، کارمندان این اداره نتوانسته‌اند هیچ یک از مکاتبی را که در منطقه‌ی تحت تسلط طالبان قرار دارد، بررسی کنند.
به گفته‌ی او، طالبان در ولایت بغلان این محدودیت را به‌دستور رهبران‌شان روی دست گرفته‌اند و به کارمندان معارف هشدار داده‌اند که در صورت سرکشی از این امر، مجازات خواهند شد.
آقای مجاهد می‌افزاید که از دو ماه بدین‌سو، از سیستم تعلیمی این مکاتب آگاهی ندارند و از فعال و غیر فعال بودن آن نیز در جریان نیستند.
بر اساس معلومات این منابع، تمامی مکاتب در ولایت بغلان باز استند.
معارف بغلان، از اداراتی است که بیش از سایر نهادهای حکومتی، بارها از سوی باشندگان این ولایت به علت موجودیت فساد و کارشکنی مورد انتقاد قرار گرفته است.
کمبود آموزگاران مسلکی، نبود امکانات کافی و کتاب در مکاتب، از موانع فراراه رشد تعلیم و تربیه در این ولایت دانسته می‌شود.
در سراسر ولایت بغلان، ۵۹۶ باب مکتب و دارالعلوم دخترانه و پسرانه موجود است که زمینه‌ی درس برای ۳۳۰ هزار دختر و پسر را فراهم کرده است.
