همکار گزارشگر: فرشته فیضی
کودک نوازد تازه از فرط خستگی گریه و گرما، در آغوش مادرش به خواب رفته است که ناگهان با صدای عصای معلولی که به دروازه‌ی موتر می‌زند، از خواب بیدار میشود.
به هر اندازه‌ای که ناآرامی و فریاد کودک بیشتر میشود، تُن صدای معلول عصابه‌دست نیز بلندتر می‌رود و ضربه‌ی عصایش نیز بیشتر میشود. معلول عصابه‌دست، پول می‌خواهد و عذر راننده مبنی بر نداشتن پول خُرد را نمی‌پذیرد.
یکی از مسافران با دادن ۱۵ افغانی، معلول عصابه‌دست را رخصت می‌کند و کودک آرام می‌گیرد. نگاهم به تعقیب معلول به موتر بعدی منتهی میشود که تهدیدگونه به راننده‌ی می‌گوید: «پول بده، وگرنه پنچرت می‌کنم.» موتر به حرکت می افتد و راننده با تشکر از مسافر، سر صحبت را باز می‌کند. از او می‌پرسم که چرا به معلول پول می‌دهد؟ با آه بلندی جواب می‌دهد: «ما راننده‌ها باید به این لنگا برای غریبی کدن ده ای سرک پول بدهیم؛ سرک‌ها ده تسلط این لنگا‌ست. در غیر آن حق ایستادن د اده (ایستگاه شهری) برای مسافر‌گیری را نداریم، اگر گیر کنن حتا ممکن شیشه‌های موترمان ره نیز بشکنن.»
از چند سال به این سو، شماری از معلولین کشور، جهت تنظیم موترها در هر ایستگاه شهری حضور دارند. به گفتهی راننده‌ها، آنان به نام تنظیم موترها و تنظیم ترافیک جاده، از راننده‌ها پول می‌گیرند.
یافته‌های روزنامه‌ی صبح کابل نشان می‌دهد که حضور معلولان نه تنها برای تنظیم ترافیک شهر کابل موثر نبوده است، بل آنان با کرایه دادن جاده‌ها به دست‌فروشان و باج‌گیری از رانندههای موترهای شهری، به بی‌نظمی شهری افزوده و ماهانه از این درک میلیون‌ها افغانی کسب درآمد می‌کنند. مقام‌هایی در اداره‌ی شهرداری کابل تایید می‌کنند که ۳۰ درصد از عواید این اداره به جیب این معلولان می‌رود که از آن، هیچ مبلغی به وزارت مالیه نمی‌رسد.
یافته‌های روزنامه‌ی صبح کابل نشان می‌دهد که تعداد ۳۰۰ تا ۴۰۰ معلول سالانه تنها از درک ساخت اده‌ها (ایستگاه‌های درون‌شهری) خودسر در کابل، بیش از یک‌صدو‌بیست میلیون افغانی اخاذی می‌کنند؛ در صورتی که این درآمد تقسیم شود، می‌تواند زندگی خیلی از معلولان را حتا در تمام افغانستان تغییر دهد.
بر اساس آمار رسمی، ۸۰۰هزار معلول در افغانستان زندگی می‌کنند؛ اما بر اساس سروی نهاد هنیکیپ تعداد معلولان در افغانستان به ۲٫۷ میلیون می‌رسد.
یکی از معلولان در جواب این که چرا از رانندگان پول می‌گیرد، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید :«ما حق خود را می‌گیریم و براساس قانون، این پول حق ماست.» اما این که کدام قانون، علاقه ندارد که بیشتر توضیح بدهد.
او می‌افزاید که ایستگاه‌های درون‌شهری را بر اساس نیاز مردم در ساحه ساخته‌است و برای جلوگیری از بی‌نظمی و ازدحام، آن‌ها را تنظیم می‌کند و بابت این کار حق می‌گیرد.
شهرداری: ساخت ایستگاه وظیفه‌ی ماست!
یکی از اتحادیه‌های معلولین به نام «بازتوانی فعال» است. با آن که نام این اتحادیه در بین اتحادیه‌های ثبت‌شده در وزارت عدلیه نیست؛ اما در سطح شهر ۱۰۴ معلول را برای تنظیم موترهای شهری گماشته و ادعا می‌کند که ثبت و راجستر شده‌است.
کارمندان این اتحادیه در ساحات کلیدی و پر رفتوآمد شهر فعالیت دارند و از هر دور موترها در مسیرهای مشخص روزانه پول حق تنظیم مسیر و ساخت ایستگاه درون‌شهری، دریافت می‌کنند:
این معلولان از موترهای نوع تونس در هر دور ۱۰ تا ۲۰ افغانی، از موترهای نوع مرسدس ۲۰ افغانی و از بس‌های شهری ۱۰ افغانی می‌گیرند.
مسؤول این اتحادیه می‌گوید که از پول‌های جمع‌آوری‌شده، برای معلولان نظر به سابقه وکیفیت کار در نظم‌دهی موترها معاش می‌دهد. بلندترین معاش معلولان تنظیم‌کننده‌ی موترها ۱۵ هزار افغانی و پایین‌ترین آن به ۶ هزار افغانی می‌رسد؛ اما چیزی از این درآمد به وزارت مالیه تعلق نمی‌گیرد. چنانچه ریس اتحادیه‌ی بازتوانی برای فرار از مالیات حتا با طفره رفتن، شمار کامندانش را نیز پنهان می‌کند.
آمنه احمدی، رییس مالیه‌دهند‌گان کوچک، می‌گوید که اتحادیه‌ی معلولان هیچ مالیه‌ا‌ی را نمی‌پردازد: «اتحادیه‌های معلولان با آن که درآمد دارند؛ اما تاهنوز T.I.N نمبر دریافت نکرده ومالیه نمی‌دهند. اگر مالیه تقاضا شود، به اعتراض و اغتشاش دست می‌زنند.»
بااین حال رییس شورای اجتماعی معلولان ناحیه‌ی چهارم شهر کابل می‌گوید که اتحادیه‌های معلولان تنها در صورتی مالیه می‌پردازند که دولت جلو مزاحمت‌های مسؤولین را بگیرد و حق قانونی کار در جاده‌ها را به معلولان بدهد و زمینه‌ی کار را برای همه‌ی آنان فراهم کند.
شماری از راننده‌ها، حضور معلولان را جهت تنظیم موترها در ایستگاه‌ها موثر می‌دانند. تواب، یکی از این راننده‌ها به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید: «بودن نماینده‌ی لنگ‌ها در اده (ایستگاه) خوب است؛ به خاطری که امی موتروانا به هیچ چیز بند نیستند و امی لنگ‌ها استن که اده (ایستگاه) ره ساخته و نوبت رفت و آمد ره کنترل می‌کنن.»
او اضافه می‌کند که اگر نماینده‌ی معلولان نباشد، پولیس ترافیک و دکان‌داران برای توقف موترها در ایستگاه‌ها مشکلات زیادی ایجاد می‌کنند و به آنان اجازه‌ی کار را نمی‌دهند؛ اما همه‌ی راننده‌ها با تواب موافق نیستند. رحمان (نام مستعار) یک راننده‌ی دیگر است. او می‌گوید که اگر راننده‌ها به قوانین ترافیکی و قوانین شهری توجه کنند، نیازی به ناظر و فرد اخاذی مثل این معلولان در سطح شهر نیست. «این لنگ‌ها به نام تنظیم کننده‌ی لین، حتا سرک را در اختیار گرفته‌اند. اگر کسی بخواهد در مسیری به نوبت کار کند، از او حق داخله در لین را به زور می‌گیرند.»
راننده‌ی دیگری می‌گوید که قیمت داخله‌ی مسیرها متفاوت است. یکی از معلولان، گرفتن پول به نام «قمیت مسیر» را رد می‌کند. او به شرط حفظ محرمیت محل کار و نامش به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید: «حق داخله‌ی لین نه، شیرینی حق ماست. ما از صبح تا شام این‌جا استیم و حق داریم از راننده‌‌هایی که از او در مقابل ترافیک، دکان‌دار و حتا دیگر راننده‌ها حمایت می‌کنیم و در مقابل داخل کردن‌شان در لین، شیرینی بگیریم؛ اما مجبور به دادن شیرینی نمی‌کنیم.»
به طور معمول معلولان از۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ افغانی از موترهایی که تازه وارد فعالیت رسمی در مسیر می‌شوند، حق ورود یا شیرینی می‌گیرند.
ریاست ترافیک کابل، این معلولان را عامل بی‌نظمی‌های شهر می‌داند. خان محمد شینواری، مدیر ترافیک شهر کابل، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید: «معلولان در تمام مسیرهای شهری سربه‌خود ایستگاه‌هایی ساخته و به نام تنظیم موترها در آن مکان‌ها، به کار ترافیک مداخله می‌کنند. در کنار آن، زمنیه‌ی فساد را نیز با کرایه دادن مسیرها فراهم کرده‌اند، بهتر بگویم معلولان موازی با ترافیک کار می‌کنند و در تقویه‌ی خلاف‌کاری سهم دارند.»
در ماده‌ی بیست‌و‌یک قانون ترافیک افغانستان آمده است: «جریان ترافیک توسط سارندوی ترافیک، چراغ‌ها، لوحه‌ها و خطوط تنظیم می‌گردد. در هر حال اوامر و رهنمایی سارندوی بر تمام علایم مقدم است.»
آقای شینواری، همچنان اضافه می‌کند که بخشی از جریمه‌های ترافیکی که به دلیل نقص قانون ترافیک صورت می‌گیرد تا پندی برای ناقصان قانون باشد و از سویی جزء عواید دولت است، با پا درمیانی معلولان از بین می‌رود.
پیش از این در چهارم جوزای سال روان، ریاست ترافیک وزارت ترانسپورت، فساد گسترده در روند صدور برگه‌‌ی جریمه‌ی ترافیکی در سطح شهرها به ویژه پایتخت را تایید کرده و گفته بود که پرداخت جریمه‌های ترافیکی به زودی از طریق بانک صورت خواهد گرفت.
با این حال، شهرداری کابل می‌گوید که ساخت ایستگاه، مسؤولیت این اداره است و پولیس ترافیک رفتوآمد موترها را تنظیم می‌کند. نرگس مومند، سخنگوی شهرداری می‌گوید: «ما برای تنظیم موترها و کاهش ازدحام جاده‌ای، شکل هندسی چهار راهی‌ها را تغییر داده‌ایم و در کنار آن چراغ‌های رهنمای ترافیک را نصب می‌کنیم و با درک مجبوریت مردم در قسمت اشتغال نیز بازارهای سربسته را ایجاد خواهیم کرد.»
خانم مومند، اضافه می‌کند که برای معلولان در جاده‌های کابل اشتغال‌زایی می‌کنند و در هر ناحیه به معلولین هفت درصد حق فعالیت خواهند داد؛ اما یک منبع از شهرداری می‌گوید که این امتیاز نظم شهری را بیشتر برهم می‌زند و به معلولانی که حالا به مافیا تبدیل شده، قدرت بیشتر می‌دهد. به گفتهی او: «با آن که شهرداری کابل بارها از یکی از رییسان نواحی خواسته بود که در مقابل معلولان مدارا کند؛ اما او در مقابل خلاف‌کاری معلولان ایستاد و به همین دلیل مجبور به استعفا از وظیفه‌اش شد. قدرت شماری از معلولان به حدی شده که می‌توانند حتا افراد را طبق میل‌شان عزل و نصب کنند.»
اداره‌ی احصائیه‌ی مرکزی، آماری از جمعیت افراد دارای معلولیت نمی‌دهد؛ اما بر اساس سروی ملی معلولیت که در سال ۲۰۰۵ از سوی مؤسسه‌ی هندیکپ منتشر شد، ۲٫۷ میلیون نفوس افغانستان را اشخاص دارای معلولیت تشکیل می‌دهند و در هر پنج خانواده یک نفر آن دچار معلولیت است که شماری از آنان در اوضاع بدی از زندگی به سر می‌برند. دولت افغانستان برای بهبود امور زندگی معلولان، گفته است که حداقل سه درصد سهمیه‌ی استخدام معلولان واجد شرایط را در صورت تقاضای خود آن‌ها مطابق احکام قانون، در وزارت‌ها و ادارات دولتی در نظر می‌گیرد؛ اما هنوز معلولان از عدم تطبیق حقوق‌شان شکایت دارند.
خرید و فروش مسیرهای شهری
افزون بر این، با سَرزدن به چند مسیر شهر، راننده‌ها تایید می‌کنند که معلولان جاده‌ها را به فروش می‌رسانند. بنا بر گفتهی راننده‌ها، قیمت مسیر پل سرخ-برچی، هشتاد هزار، قیمت مسیر کوته‌ی سنگی- چهارراهی قنبر۸۰۰ صد دالر، قمیت مسیر سینمای پامیر- چهلستون ۸ هزار افغانی است.
یکی از رانندههای مسیر کوته‌ی سنگی- چهارراهی قنبر، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید: «داخل شدن در یک لین سخت است. برادرم فعلا بیکار است. می‌خواهم او را در این مسیر بیاورم؛ اما او را نمی‌گذارند و هشت صد دالر از ما خواسته‌اند.»
مصطفا، یکی از رانندههای دیگر می‌گوید: «یکی از دوستانم موترش را یک لک خریده بوده؛ اما چون در لین بود به یک لگ و هشتاد هزار افغانی فروخت؛ ولی اگر رانندهای خارج از لین موترش را بفروشد، دوباره به لین آمده نمی‌تواند و خارج از لین، کار مسافرکشی اللهتوکلی است؛ چرا که حق ایستادن در اده برای سوار کردن مسافر را ندارد.»
او می‌گوید که نه رانندههای دیگر اجازه می‌دهند و نه معلولان تا او مسافر بگیرد؛ مگر این که در مسیر، مسافر سوار کند
بی‌خبری وزارت ترانسپورت از فعالیت معلولان
بنا بر معلومات وزارت ترانسپورت، در شهر کابل (۴۹۵۲) کاستر، مرسدس به تعداد (۱۳۷۰۰) تکسی، مسافر جابه‌جا می‌کنند که بسنده نیست. مهدی روحانی سخنگوی وزارت ترانسپورت می‌گوید: «مشکلات در قسمت ترانسپورت شهری زیاد است و موترهای داخل شهری کافی نیست و این سبب شده که وسایط شخصی کرولا و تونس نیز مسافرکشی کند؛ اما آمار دقیق و جدید نداریم.»
برخی از شهروندان کابل، معلولان را عامل بی‌نظمی موترها می‌دانند که برای کسب درآمد در ایستگاه ظاهر شده از راننده‌ها اخاذی می‌کنند و خودشان را صاحبان سرک و ایستگاه می‌دانند.
اداره‌ی شهرداری می‌گوید که امور موتر در مسیرهای شهری و مدیریت آن به دوش وزارت ترانسپورت است. سخنگوی شهرداری کابل می‌گوید: «تنظیم موترها در مسیرهای شهری به دوش وزارت ترانسپورت است؛ اما سخنگوی وزارت ترانسپورت، از نحوه‌ی فعالیت معلولان برای تنظیم موترها اظهار بی‌اطلاعی می‌کند. سخنگوی این وزارت می‌گوید: «ما به منظور حل مشکل مردم شماری از موترهای داخل شهری و شماری از بس‌های شهری دولتی را افزایش می‌دهیم و امور آن را با همکاری شهرداری پیش می‌بریم؛ اما از معلولان نظارت نداریم.»
وزارت دولت در امور شهدا و معلولین، می‌گوید که هیچ اتحادیه‌ای جواز فعالیت در عرصه‌ی کاریابی برای معلولان را از این وزارت نگرفته است. ضیاؤالحق فضلی، سخنگوی این وزارت علاوه می‌گوید: «کاریابی و انسجام امور معلولان مطابق قانون، از مسؤولیت‌های وزارت دولت در امور رسیدگی به شهدا و معلولین است. تا هنوز معلولان واقعی تشخیص نشده‌اند و ما نظارتی از هیچ اتحادیه‌ی معلولان و نحوه‌ی فعالیت‌های آنان نداریم.»
در همین حال رییس یکی از اتحادیه‌های معلولان می‌گوید که معلولان جواز فعالیت‌شان را از وزارت عدلیه به دست می‌آورند.
درآمد معلولان از کرایه دادن سرک‌ها
افزون بر این، معلولان در برخی از نواحی شهر مثل ساحه‌ی فروشگاه و تهیه‌ی‌مسکن، حتا پارکینگ و گلدان‌های شهری را نیز به کرایه می‌دهند.
چنانچه یکی از اعضای شورای اجتماعی معلولان مقیم ناحیه‌ی چهارم در شهر کابل، به روزنامه‌ی صبح کابل می گوید: «شمار معلولان ما به ۱۵۰ نفر می‌رسد که تعدادشان در پارکینگ ریاست ثبت احوال نفوس در تهیه‌ی مسکن کار می‌کنند و شمار دیگرشان غرفه دارند و موترها را تنظیم می‌کنند.»
به گفتهی او، معلولان از موترها در این مسیر، ده افغانی و از پارکینگ سی افغانی می‌گیرند که ماهانه ۱۵۰۰ افغانی پل مسیر و ۳۰۰۰ افغانی از پارکینگ به شورا می‌دهند.
یک مقام از اداره‌ی شهرداری کابل که نخواست نامی از او گرفته شود، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که از چند سال به این‌سو گروهی از معلولان ۲۰ تا ۳۰ درصد از عواید شهرداری را به تنهایی به خودشان اختصاص داده‌اند. «شماری از معلولین با استفاده از آشفتگی کار در اداره‌ها، به گروهی از مافیای جاده‌ای تبدیل شده‌اند.»
عواید شهرداری کابل سالانه بین ۳٫۵ تا ۴ میلیارد افغانی است. منبع اضافه می‌کند که شماری از معلولان با تشکیل اتحادیه‌ها و ثبت آن در وزارت عدلیه، زیر نام دفاع از حقوق معلولان، در جاده‌ها، به نام ساحه‌ی فعالیت معلولان دست‌فروش و تنظیم‌کنندگان موترهای شهری، جاده‌ها را در کنترل گرفته و حتا به غضب زمین دست زده‌اند.
به گفتهی این منبع، تعداد این معلولان به ۳۰۰ تن می‌رسد که در کنار مزاحمت برای مردم، حقوق صدها معلول دیگر را نیز غصب می‌کنند: «معلولان به طور هم‌دست، در نواحی اول، دو، چهار، هشت و یازده فعالیت می‌کنند. این معلولان در ساحه‌ی فروشگاه ۵۰۰ دکان را گرفته‌اند و همچنان بیش از ۳۰۰۰ کراچی دارند که کمترین درآمد آن در ماه ده هزار است. این معلولان در یک ماه ۵۰ تا ۶۰ میلیون افغانی درآمد دارند.»
این در حالی است که شورای اجتماعی معلولان در ناحیه چهار شهر کابل، ۱۵۰غرفه دارد که از این شمار، ۳۰ غرفه‌ی آن را به مردم عادی به کرایه داده است. رییس این اتحادیه، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که معلولان خود توان کار ندارند؛ اما جای‌داد‌هایی که به آن‌ها تعلق می‌گیرد را به مردم کرایه می‌دهند.
به همین ترتیب معلولین در ساحه‌ی چوک و سرک چهل‌متره نیز سرک را به مردم به کرایه داده‌اند. این در حالی‌ست که وزارت عدلیه‌ی افغانستان آمار نهادهای معلولان را نمی‌دهد. سخنگوی این وزارت، می‌گوید که از جمع ۳۹۰ نهاد اجتماعی، برخی از نهاد‌ها از معلولان است که ثبت شده و حق فعالیت گروهی دریافت کرده‌اند.
با بررسی لیست نهادهایی که وزارت عدلیه آن را ثبت کرده، تنها در شهر کابل ۱۳ اتحادیه‌ی معلولان برای کاریابی و حمایت از آنان ثبت شده است.
مردم جنجالی
در چنین سردرگمی و تعریف نشدن حیطه‌ی وظایف معلولانِ تنظیم‌کننده‌ی موترها، شهروندان، معلولان را به نام امپراتوران جاده‌ها می‌شناسند که تمام امور بازار را در کنترل دارند.
اما سوال این است که معلولان چگونه به این جا رسیده‌اند؟
منابعی از شهرداری و وزارت کار و امور اجتماعی می‌گویند که این معلولان بعد از سقوط طالبان و روی کار شدن نظام جدید، به اخلال‌گری نظم شهری و زورگیری دست برده‌اند. این در حالی است که معلولان در طول چند سال گذشته برای افزایش حقوق ماهوار، توزیع سرپناه، دادن سهم در چوکی شورای ملی، مهیا ساختن زمینه‌ی تحصیل و تخصیص بودجه‌ی مشخص در بخش پروژه‌های انکشافی به آنان، تا کنون چهار بار تظاهرات کرده‌اند. اولین تظارهرات شان به سال ۱۳۹۱ بر می‌گردد و آخرین آن به سال گذشته.
منبعی از وزارت کار می‌گوید: «شماری از معلولان به معنای واقعی باج‌گیرند. در زمان خانم نظری در وزارت کار، شماری از آنان بارها دست به تظاهرات زده و حتا بالای‌شان پترول ریخته و وزیر را به خودسوزی و به آتش کشیدن وزارت تهدید کرده و از آن طریق خواسته‌های‌شان را عملی کردند. به همین ترتیب بارها چهارراهی‌ها و نقاط مهم شهر را بسته و حتا باری شفاخانه‌ی رابعه‌ی بلخی را نیز بستند.»
منبع دیگری از اداره‌ی شهرداری می‌گوید که معلولان برای پذیرش خواست‌های به طریق‌های مختلف بر حکومت فشار آورده‌اند. به گفتهی این منبع، جواز فعالیت معلولان بر می‌گردد به حکمی که حامدکرزی رییس جمهور پیشین افغانستان و یونس قانونی رییس ولسی جرگه، برای اشتغال‌زایی به آنان در زمان خاص داده بودند؛ اما تا کنون از آن کارگرفته و حیطه‌ی فعالیت‌شان را گسترش داده و به نهادی‌های دولتی دردسرساز شده‌اند.
ارقام میلیونی درآمد‌های معلولان از ۱۲ ایستگاه شهری
۱- در مسیر شاه دوشمشیره-دارالامان، دوغ‌آباد و ده‌دانا، به گفتهی راننده‌ها و نماینده‌ی معلولان ۷۰۰ موتر نوع مرسدیس مسافر کشی می‌کند و نمایند‌ی معلولان روزانه از هر موتر ۱۰۰ افغانی دریافت می‌کند. افزون بر این نماینده از هر موتر تازه‌وارد در این مسیرها ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰افغانی شیرینی یا حق داخله‌ی لین نیز دریافت می‌کند تا در مسیر حق فعالیت را داشته‌باشد.
درآمد نماینده‌ی معلولان در این مسیر، تنها از رهگذر موترهای نوع مرسدیس، روزانه۷۰۰۰۰ (هفتاد هزار)، ماهانه، ۲۱۰۰۰۰۰ (دوملیون و یک‌صدهزار) و سالانه ۲۵۵۵۰۰۰۰ (بیست و پنج ملیون وپنج‌صد و پنجاه هزار افغانی) درآمد دارند.
۲- در مسیر شاه دوشمیره- شهر نو، قلعه‌ی فتح‌الله و چهار قلعه‌ی وزیرآباد حدود ۵۸ موتر نوع کورلا و ۶۵ مرسدیس فعالیت دارد. معلولان از هر موتر روزانه ۱۰۰ افغانی دریافت می‌کنند. درآمد نماینده‌ی معلولان از موترهایی که به نوبت در این مسیر کار می‌کنند. روزانه۱۲۳۰۰ (دوازده هزار و هشت‌صد)، ماهانه ۳۶۹۰۰۰ (سه‌صد و شصت و نه هزار) و سالانه ۴۴۸۹۵۰۰ (چهار میلیون و چهارصد و هشتاد و نه هزار افغانی) می‌شوند به همین ترتیب از موترهایی که بدون نوبت در این مسیر کار می‌کنند، روزانه ۱۵۰ افغانی پول می‌گیرند. با آن که تعداد دقیق این موترها معلوم نیست؛ اما بنا برگفته‌ی راننده‌ها، ترافیک و معلولان، تعداد این موترها به گونه‌ی تخمینی به ۲۰ تا ۳۰ موتر در روز می‌رسد که اگر حد متوسط ۲۵ موتر در روز را فرض بگیریم، روزانه ۳۷۵۰(سه هزار هفت‌صد و پنجاه) ماهانه، ۱۱۲۵۰۰ (یک‌صد و دوازده هزار پنج‌صد) و سالانه، ۱۳۵۰۰۰۰ (یک میلیون سه صد و پنجاه هزار افغانی) میشود.
۳- در مسیر کوته‌سنگی- کمپنی، بدون موترهای شخصی، ۶۰ موتر نوع مرسدس . ۲۰ موتر نوع کاستر در روز مسافرکشی می‌کند که معلولان از موترهای مرسدیس در هر دور ۱۰ افغانی و از موترهای کاستر روزانه ۳۰ افغانی دریافت می‌کنند. بنا برگفته‌ی راننده‌ها، آنان روزانه این مسیر را پنج تا شش بار دور می‌زنند.
درآمد نماینده‌ی معلولان روزانه از موترهای مرسدس ۳۰۰۰ (سه هزار) و از کاسترها ۶۰۰ افغانی است که مجموعا در یک روز۳۶۰۰ (سه‌هزار و شش صد)، در یک ماه ۱۰۸۰۰۰ (یک صد و هشت هزار) و در یک سال۱۳۱۴۰۰۰ (یک میلیون و سه صد و چهارده هزار افغانی) درآمد دارند.
افزون براین نماینده‌ی معلولانی که از سوی اتحادیه‌ی صبر بس در این مسیر گماشته شده است، از سایر موترهای شخصی‌ای که در این مسیر مسافرکشی می‌کنند، در هر دور، ده افغانی می‌گیرد. تعداد این موترها نیز مشخص نیست. به گفتهی نمایند‌ی معلولان، تعداد این موترها به حداکثر به ۱۵ موتر در روز می‌رسد.
به همین ترتیب، اتحادیه‌ی بازتوانی معلولان ۲۷ مسیر داخل شهری را در اختیار دارد که از آن جمع، مسیرهای پل‌سرخ- برچی، کوته‌ی سنگی- برچی، پل سوخته- پل خشک، پل سوخته- قلعه‌ی نو، پل سوخته_ دارلامان و… شامل است.
۴- بنابرگفته‌ی راننده‌ها و نماینده‌ی معلولان، در مسیر برچی بیش از۹۰۰ موتر نوع تونس مسافرکشی می‌کند و در مسیر کوته‌ی‌سنگی- پل خشک ۸۴۵ موتر نوع تونس است.
این موترها حداقل روزانه سه بار این مسیر را طی می‌کنند و در هر بار رفت و آمد ۱۰ افغانی به نماینده‌ی معلولان می‌دهند و افزون بر آن مجبورند که به صورت هفته‌وار ۳۰ افغانی دیگر نیز به معلولان بپردازند. درآمد معلولان از این مسیر، در یک ماه۱۰۱۰۴۰۰(یک میلیون و ده هزار و چهارصد افغانی) و در یک سال ۱۲۱۲۴۸۰۰ (دوازده میلیون و یک صد و بیست و چهار هزار و هشت‌صد افغانی) میشود.
۵- در مسیر پل سرخ-برچی ۵۴ موتر نوع تونس مسافرکشی می‌کند و به گفتهی راننده‌ها، آنان روزانه چهار تا پنج بار، این مسیر را دور می‌زنند و مجبورند که در مقابل هر بار رفت و آمد، در ایستگاه پل سرخ به نماینده‌ی معلولان در این ایستگاه ۱۵ افغانی بپردازند و در ایستگاه گولایی دواخانه- پل سرخ ۱۰ افغانی، تا اجازه‌ی فعالیت و ایستادن در مسیر برای کار را داشته باشند.
در یک محاسبه‌ی ساده، تنظیم‌کننده‌ی موترهای تونس در مسیر پل سرخ- برچی، روزانه ۵۴۰۰ (پنج هزار چهارصدافغانی) ماهانه ۱۶۲۰۰۰(یک‌صدو شصت و دو هزار) و سالانه ۱۹۷۱۰۰۰(یک میلیون و نه‌صد و هفتاد و یک هزار) درآمد دارد.
۶- به همین ترتیب، در مسیر پل سوخته- قلعه‌ی‌نو و پل سوخته_برچی، ۵۵ موتر نوع تونس مسافرکشی می‌کند. این موترها به طور اوسط هر روز سه بار این مسیرها را طی می‌کنند که موترهای پل سوخته-برچی در هر دور۱۰ افغانی و موترهای پل سوخته- قلعه‌ی‌نو در هر دور ۲۰ افغانی به نماینده‌ی معلولان می‌پردازند.
اگر حد وسط عدد ۱۰ و ۲۰ را در نظر بگیریم. نماینده‌ی معلولین در این ایستگاه حداقل روزانه ۲۴۷۵(دو هزار و چهار صد و هفتاد و پنج افغانی)، سالانه ۷۴۲۵۰ (هفتاد و چهار هزار و دوصد و پنجاه افغانی) و سالانه ۹۰۳۳۷۵ (نه صد و سه هزار و سه صد و هفتاد و پنج افغانی) دریافت می‌کند.
۷-از دو طرف پل هوایی کوته‌ی سنگی – دارالامان و دوغ‌آباد ۷۰۰ موتر مسافرکشی می‌کند. این موترها روزانه حداقل ۱۰ دور این مسیر را دور می‌زنند و هر دور ۱۰ افغانی به نماینده‌ی معلولان می‌پردازند. با این حساب، روزانه ۷۰۰۰ (هفت هزار افغانی)، ماهانه۲۱۰۰۰۰ (دوصد و ده هزار افغانی) و سالانه۲۵۵۵۰۰۰ (دو میلیون و پنج‌صد و پنجاه و پنج هزار افغانی) نماینده‌ی معلولان حق مسیر دریافت می‌کند.
۸- در مسیر و چوک شهید مزاری – دارالامان ۲۵ موتر مسافرکشی می‌کند و روزانه ۳۰ افغانی به نماینده‌ی معلولان پول می‌پردازد. درآمد نماینده‌ی معلولان از این مسیر، روزانه ۷۵۰(هفت و صد و پنجاه افغانی)، ماهانه۲۲۵۰۰ (بیست و دو هزار و پنج‌صد افغانی) و سالانه۲۷۳۷۵۰ (دوصد و هفتاد و سه هزار و هفت‌صد و پنجاه افغانی) میشود.
افزون بر این به گفتهی نماینده‌ی معلولان، از موترهای بیگانه در این مسیر نیز ده افغانی می‌گیرد که تعداد این موترها نیز اندک است و روزانه شمارشان به ۵ تا ۶ موتر می‌رسد که از محاسبه‌ی مجموعی آن می‌گذریم.
۹- در مسیرگولایی دواخانه(سمت غرب پل‌هوایی) ۴۲ موتر و سمت شرق پل ۱۰۰ موتر تا چهارراهی قنبر مسافر کشی می‌کنند و روزانه حداقل ۱۰ بار این مسیر را دور می‌زنند و هر بار به نماینده‌ی معلولان در این مسیر ۲۰ افغانی می‌پردازند.
درآمد معلولان روزانه از این مسیر ۲۸۴۰۰ (بیست و هشت هزار و چهارصد افغانی)، ماهانه ۸۵۲۰۰۰ (هشت‌صد و پنجاه و دوهزار افغانی) و سالانه ۱۰۳۶۶۰۰۰ (ده میلیون و سه‌صد و شصت و شش هزار افغانی) میشود.
۱۰-به گفتهی نماینده‌ی معلولان و راننده‌ها، در مسیر گوته‌ی سنگی- شهر، پل‌باغ عمومی، سرای شمالی، چوک و کمپنی ۱۵۰۰ موتر به نوبت مسافرکشی می‌کنند و روزانه ۲۰ افغانی به نماینده‌ی معلولان در این ناحیه پول می‌پردازند. درآمده نماینده‌ی معلولان از این مسیرها، روزانه ۲۳۰۰۰ (بیست و سه هزار افغانی)، ماهانه ۶۹۰۰۰۰ (شش‌صد و نود هزار افغانی) و سالانه ۸۳۹۵۰۰۰ (هشت میلیون و سه صد و نود و پنج هزار افغانی) میشود.
افزون بر این، بنا برگفته‌ی نماینده‌ی معلولین در این ساحه در صورتی که موتری بدون نوبت و دادن پول در این مسیر مسافرکشی کند، پولیس ترافیک آن را از جاده خارج می‌کند. «اگر رانندهای با ما همکاری نکند(پول ندهد) ما به ترافیک می‌گیم؛ باز ترافیک او ر خارج می‌سازه»
۱۱-در مسیر چهارراهی قنبر-قرغه، سرتخت، سرای‌شمالی، پغمان و کمپنی، بنا برگفته‌ی نمانده‌ی معلولان ۱۳۵ موتر به نوبت مسافرکشی می‌کند که هر موتر روزانه در این مسیرها به نماینده‌‌های معلولان ۵۰ افغانی می‌پردازد.
نماینده‌ی معلولان دراین چهار راه، روزانه ۶۷۵۰ (شش‌هزار و هفت و پنجا افغانی)، ماهانه۲۰۲۵۰۰ (دوصد و دو هزار و پنج صد افغانی) و سالانه ۲۴۶۳۷۵۰(دو میلیون و چهارصد و شصت و سه هزار و هفت و پنجاه افغانی) درآمد دارد.
۱۲-در مسیر سینمای پامیر- کارته‌ی نو، بگرامی، بینی‌حصار، قلاچه(قلعه چه) و شاه شهید، بنا برگفته‌ی معلولان و راننده‌ها در حدود سه‌هزار موتر در رفت‌آمد است.
با آن که وزارت ترانسپورت و ریاست ترافیک آمار این موترها را نمی‌دهد؛ اما اگر تعداد نوع موتر مرسدس در تمام مسیرها را یک هزار در نظر بگیریم که بنا برگفته‌ی راننده‌ها، آنان روزانه کم از کم ۷ دور می‌زنند و در هر دور ۲۰ افغانی به معلولان می‌پردازند؛ نماینده‌ی معلولان تنها از درک تنظیم موترها در یک روز۱۴۰۰۰۰(یک‌صد و چهل هزار افغانی)، در یک ماه(۴۲۰۰۰۰۰(چهار میلیون و دو صدهزار افغانی) و در یک سال۵۱۱۰۰۰۰۰ (پنجاه و یک میلیون و یک‌صد هزار افغانی) درآمد دارند.
طبق آمار به دست‌آمده، بدون در نظرداشت اخاذی از موترهای شخصی‌ای که مسافرکشی می‌کنند و حق ورودی که از هر موتر ۲۰۰۰ – ۲۵۰۰ افغانی می‌گیرند؛ درآمد معلولان تنها از درک تنظیم موترها در ایستگاه‌های شهری، به ۱۲۳۹۷۰۱۷۵ (یک‌صد و بیت و سه میلیون و نه‌صد و هفتاد هزار و یک‌صد و هفتاد و پنج افغانی می‌رسد؛ مبلغی که بدون مالیه به جیب معلولان یا افرادی که معلولان را در خیابان‌ها برای اخاذی گماشته‌اند واریز میشود.
یافته‌های روزنامه‌ی صبح کابل، نشان می‌دهد که شماری از سران جهادی و نمایندگان سابق پارلمان برای کسب درآمد از معلولان حمایت می‌کنند. در واقع، معلولانی که از جمله اقشار تهی‌دست کشور به شمار می‌روند، برای کسب درآمد، از سوی این افراد وارد اخاذی‌ها شده و مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند.
راننده‌ها می‌گویند که شماری از سران جهادی و نمایندگان سابق پارلمان، از معلولان حمایت کرده و درآمد روی جاده بین‌شان تقسیم میشود. راننده‌ها همچنان می‌گویند، معلولانی که در مسیرهای سمت کمپنی مشغول اخاذی‌اند از سوی برادر زاده‌ی سیاف، یکی از شخصیت‌های جهادی شناخته شده، معلولان ساحه‌ی فروشگاه-سینمای پامیر، از سوی ملا تره‌خیل، معلولان ساحه‌ی چهارراهی قنبر، از سوی سلمان کوچی و… حمایت می‌شوند.
چیزی که منبع ما از شهرداری کابل نیز آن را تایید می‌کند: «درآمده‌ها پنجاه پنجاه تقسیم میشود.»
اما نمایندگان معلولان در این ساحات می‌گویند که این افراد از آنان زورگیری می‌کنند. چنانچه یک افسر معلول و متقاعد از وزارت داخله که در یکی از مسیرهای منتهی به ساحه‌ی کمپنی کار می‌کند، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید: «۱۸ نفر عیال استم. ده اینجه موترا ره تنظیم می‌کنم و از طریق آن یک مقدار پیسه که به دستم میایه، سر ماه، یک مقدارشه به برادرزاده‌ی سیاف، پولیسای ترافیک و اتحادیه می‌تیم. کمیش برایم می‌مانه شاید روزانه ۳۵۰ تا ۴۵۰»
یکی دیگر از معلولان با تأیید این گفته‌ها اضافه می‌کند: «اگر امی نفرا ر پیسه نتیم، آمده شیشه‌ی موترا ر شکسته تایرا ر پنچر می‌کنه که در او صورت موتروانا به ما پول نمیتن.»
این همه پول، فقط از تنظیم موترها در ایستگاه‌های شهری، به صورت غیر قانونی از چرخش قانونی سرمایه راهش را بیرون می‌کند و وارد بازاری میشود که در آن خبری از مالیه نیست. طبق یافته‌های این گزارش، فعالیت معلولان در سرک‌های کابل غیر قانونی است و نهادهای مسؤول از جمع‌آوری این معلولان که برای منابع مشخص مافیایی کار می‌کنند، ناتوانند.
