همزمان با چانه‌زنی هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و گروه طالبان برای صلح، شماری از خبرنگاران پیشنهادها و طرح‌های شان را پیرامون تشکیل یک شبکه/کمیتهی رسانه‌ای که از آزادی رسانه‌ها در گفت‌وگوهای صلح افغانستان حراست و پاس‌داری کند، ارایه کردند.
این نشست که در روز بین‌المللی ختم معافیت از جرایم علیه خبرنگاران (پنج‌شنبه، ۱۵ عقرب) در هوتل کابل‌استار برگزار شده بود، در دو بخش ادامه یافت؛ در نخست، سخن‌رانان برنامه به موضوعاتی چون رسیدگی به جرایم علیه خبرنگاران پرداختند و در بخش دوم، نظرها و پیشنهادهای خبرنگاران از سوی کمیتهی مصونیت خبرنگاران افغان، گرفته شد.
محمد طاهر زهیر، نامزدوزیر وزارت اطلاعات فرهنگ که یکی از سخن‌ران این برنامه بود، گفت که خوش‌بختانه، محدودیت چشم‌گیری در برابر آزادی بیان در این کشور وجود ندارد و خبرنگاران بدون دلهره به خبررسانی‌های شان می‌پردازند. از آن‌جایی که جرایم سازمان‌یافته، هنوز خبرنگاران را تهدید می‌کند، دولت افغانستان از جامعه‌ی رسانه‌ای به‌طور همه‌جانبه حمایت می‌کند. او با خطاب به خبرنگاران، افزود: «هرگونه طرحی که از آزادی‌های شما حراست و نگه‌بانی کند، حمایتش می‌کنیم و از هر نوع برنامه‌‌ای که در روشنایی قانون از جانب شما صورت بگیرد، قابل تایید ماست.»
شماری دیگر از سخن‌رانان با تاکید بر حمایت از طرح حراست آزادی بیان، گفتند که دولت جمهوری اسلامی افغانستان استوار به ارزش‌های نوین و به ویژه آزادی بیان و حامی رسانه‌های مستقل و آزاد، است.
فرید حمیدی، دادستان کل
فرید حمیدی، دادستان کل که در این برنامه سخن می‌زد، گفت که دادستانی کل، نه‌تنها از طرح حراست از آزادی بیان رسانه‌ها، پشتیبانی می‌کند؛ بلکه جرایم جنایی علیه خبرنگاران را به دقت وارسی و مورد پیگرد قانونی قرار می‌دهد.
آقای حمیدی افزود: «پیش از کمیتهی مصونیت خبرنگاران، در حدود ۳۳ قضیه به سارنوالی رسیده بود که خوش‌بختانه همه‌ی قضیه‌ها بررسی شد؛ پس از ایجاد این کمیته، ۲۹ قضیه در اختیار سارنوالی قرار گرفتند که اکثریت شان بررسی شده است.»
شهزاد اکبر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نیز، یکی از سخن‌رانان این نشست، ضمن بیان نگرانی‌هایش در باره‌ی سرنوشت آزادی بیان در گفت‌وگوهای صلح و به تهدید مواجه‌بودن خبرنگاران در ولایات‌های ناامن کشور، گفت که روبه‌روشدن خبرنگاران با خشونت، میان مردم افغانستان مقبولیت ندارد. به گفته‌ی او، مردم افغانستان به این فهم مشترک رسیده اند، که خبرنگاران در جایگاه ویژه‌ای در کشورهای دموکراتیک و با ارزش‌های نوین قرار دارد.
شهزاد اکبر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان
خانم اکبر، با اشاره به ولایت‌هایی که در آن گروه‌های مسلح و تروریستان فعالیت دارند، گفت که در این ولایات دادخواهی ما در حمایت از خبرنگاران تا زمانی که شرایط برای خبررسانی مهیا نشود، ادامه خواهد داشت.
همین‌طور، نجیب‌الله مقصودی، عضو کمیتهی وزارت امور داخله در حل قضایای خبرنگاران، گزارشی را از فعالیت‌های این کمیته، در راستای حل قضایای خبرنگاران ارایه کرد.
او گفت: «از ۱۳۸۰ تا اکنون ۱۳۱ قضیه‌ی قتل خبرنگاران به وقوع پیوسته است؛ ما توانسته ایم عاملین ۳۳ قضیه‌ی قتل را گرفتار کنیم. ۳۶ مورد قتل خبرنگاران در حمله‌های ترویستی صورت گرفته است، ۲ قضیه‌ی قتل خبرنگاران در خارج کشور به وقوع پیوسته و ۸ قضیه قتل خبرنگاران تحت پیگرد قرار دارند.»
او ادامه داد: «از شروع ۲۰۲۰ تا حالا، ۷۲ قضیه‌ی خشونت علیه خبرنگاران ثبت شده است؛ ۴ قضیه‌ی قتل، ۱۵ مورد در حمله‌های انتحاری، ۲۵ مورد، تهدیدات امنیتی اند که ما با هماهنگی ریاست امنیت ملی، روی آن‌ها کار می‌کنیم. ۱۲ مورد از سوی خبرنگارانی که ثبت کرده اند، تعقیب نمی‌شود.»
در بخش دوم برنامه، خبرنگاران روی تشکیل کمیته و طرح حراست از آزادی بیان، پیشنهادهای شان را مطرح کردند.
صدیق‌الله توحیدی گفت: ما با گروهی طرف استیم که با افکار متحجرانه به آزادی رسانه‌ها نگاه می‌کند؛ بنا بر این، برای حفظ آزادی بیان، نیاز است که یک شبکه‌ی سراسری خبرنگاران ایجاد شود و از ارزش‌های رسانه‌ای پاس‌داری و حراست کند.
در طرح حراست از آزادی بیان، آمده است که این طرح به منظور حمایت از آزادی رسانه‌ها در روند صلح افغانستان نگاشته شده است. یگانه هدف این طرح، حمایت و پاس‌داری از آزادی رسانه‌ها به مثابه‌ی یک ارزش غیر سیاسی و یکی از عمده‌ترین دست‌آورد‌های دو دهه‌ی گذشته می‌باشد.
شماری از خبرنگاران با اعتراض به این که نقش خبرنگاران در گفت‌وگوهای صلح کم‌رنگ است، می‌گویند که نگران زیرپاشدن دست‌آوردهایی اند که در قسمت آزادی بیان وجود دارد. این خبرنگاران دولت افغانستان را متهم می‌کنند که نماینده‌‌ای از رسانه‌ها را در گفت‌وگوهای صلح افغانستان نفرستاده است.
شیوای شرق، معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ در پاسخ به این ادعا گفت که آن‌ها فهرست ۳۱ خبرنگار را در وزارت خارجه، وزارت صلح و شورای عالی مصالحهی ملی، فرستاده اند؛ این خبرنگاران، زمانی که گفت‌وگوها به صورت مستقیم شروع شود، به محل گفت‌وگوها اشتراک می‌کنند؛ اما این امکان ندارد که یکی از خبرنگاران را شامل هیئت گفت‌وگوکننده کنند. «هیئت‌های هر دو طرف، ۲۱ عضو ثابت دارند.»
خبرنگاران اشتراک‌کننده در این برنامه، از ایجاد کمیتهی حراست از آزادی بیان حمایت کردند و گفتند که آزادی بیان، ارزشی است که تمام شهروندان افغانستان آن را به مثابه‌ی یک واقعیت در دنیای جدید پذیرفته اند؛ بنا بر این، طالبان نیر باید این واقعیت را بپذیرند.
با این همه، دیدگاه‌های همه‌ی خبرنگاران در رابطه به تشکیل کمیتهی حراست از آزادی بیان، از سوی کمیتهی مصونیت خبرنگاران افغان گرفته شد و قرار است که کمیتهی حراست از آزادی بیان در روند صلح، به زودی تشکیل شود.
