با رسیدن فصل سرما، آلودگی هوا بیشتر می‌شود؛ به گونه‌ای که نمی‌توان چندمتری خود را به درستی دید؛ اما قرار نیست تنها انسان‌ها از این آلودگی آسیب ببینند، بلکه حیواناتی که در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند نیز در معرض خطرهای این آلودگی‌ها قرار دارند. هرچند حیوانات قابلیت این را دارند که با محیط سازگار شوند؛ اما با این حال هم آلودگی هوا تأثیر مخرب خود را بر آن‌ها می‌گذارد.
در تحقیقات اخیری که در دانشگاه‌های معتبر جهان انجام شده، مغز سگ‌ها را در معرض آلودگی هوا قرار دادند و در نتیجه نشان داد که در هوای آلوده مغز سگ‌ها عمل‌کرد پایین‌تری دارد.
افغانستان نیز از این قاعده به دور نیست. ممکن در میان حیواناتی که در افغانستان زندگی می‌کنند، به دلیل عدم امکانات تحقیقی، آلودگی‌ها جدی گرفته نشود و این آلودگی‌ها مرگ بی‌صدا برای حیوانات بی‌دفاع باشد؛ اما با این حال مرگ حیوانات به دلیل آلودگی هوا از سوی مسؤولان باغ وحش کابل به کلی رد شده است.
باغ وحش‌داری در افغانستان سابقه‌ی طولانی دارد که برای نخستن بار باغ وحش کابل در زمان ظاهرشاه ایجاد شد و نادرخان رییس افتخاری آن بود. آن‌چه برایم جذاب جلوه کرد، این بود که زمانی باغ وحش کابل از بزرگ‌ترین باغ وحش‌ها در آسیا بود و بازدیدکنندگان داخلی و خارجی بی‌شماری داشت؛ اما بدبختانه این باغ وحش در دوره‌ی جنگ‌های داخلی تخریب شد و شماری از حیوانات موجود در این باغ بی‌رحمانه کشته شده و به صورت خوراکی استفاده شده اند. بعد از ختم چند دهه جنگ در کشور این باغ وحش دوباره احیا شده و نزدیک به ۶۰۰ حیوان و پرنده از ولایت‌ها و دیگر کشورهای جهان به این باغ وحش آورده شد.
عزیزگل ثاقب، آمر عمومی باغ وحش کابل، از تأثیر آلودگی هوا بر حیوانات باغ وحش کابل یاد کرده و گفت که آلودگی هوا می‌تواند بر همه‌ی زنده‌جان‌ها تأثیر داشته باشد؛ اما تا اکنون در باغ وحش کابل کدام مورد که حیوان تلف شده باشد یا کدام مشکل صحی داشته باشد، وجود ندارد.
اما کاظم همایون، رییس محیط زیست کابل، می‌گوید: «در ساحاتی که آلودگی هوا بیشتر است، بر حیوانات تأثیر سوء داشته و باعث کاهش طول عمر حیوانات شده و در ضمن التهاب‌های ششی را نیز در پی دارد. از دلایل عمده‌ی دیگر مو رفتگی در حیوان‌ها نیز ذرات آلوده‌ی موجود در هوا است.»
اما این آلودگی‌ها به مرور زمان شامل زنجیره‌ی غذایی می‌شود؛ به نحوی که وقتی حیوان گیاه آلوده را می‌خورد، به شکل سایکل دوباره انسان‌ها از گوشت و شیر آن استفاده می‌کنند که انسان‌ها را نیز متأثر می‌کند.
در میان پرندگان، آسیبی که آلودگی بر آن‌ها دارد، در بیشتر موارد سبب کوری پرندگان می‌شود و میانگین عمر آن‌ها را نصف می‌کند. موسیچه که میانگین عمرش هفت سال است؛ به دلیل قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا ۳ تا ۴ سال عمرش کوتاه می‌شود.
اما چرا هیچ آمار و تحقیقی در رابطه به تأثیر آلودگی‌ها بر حیات وحش به صورت دقیق انجام نشده؟ آیا حیات آن‌ها اهمیتی ندارد و یا زندگی وحش برای نهاد‌های مسؤول اهمیتی ندارد؟
در حالی که سرمایه‌گذاری روی این بخش و توجه به حیات وحش می‌تواند در خودکفایی جوامع مؤثر باشد.
عواید حاصل‌شده از باغ وحش کابل به خزانه‌ی شهرداری منتقل می‌شود که به گفته‌ی مسؤولان، عواید باغ وحش بیشتر از مصارف آن است. در این باغ وحش یک مرکز تحقیقاتی و جانورشناسی نیر وجود دارد، که از آن برای پژوهش‌های دانشجویان و نوشتن پایان‌نامه‌های تحصیلی با همکاری کارشناسان و وترنرها استفاده می‌شود.
اما آن چه در میان مردم، هنگام بازدید از باغ وحش به فرهنگی زشت مبدل شده است؛ دادن غذاهای غیر معیاری به حیوانات داخل قفس است.
مسوولان باغ وحش، این کار را عملی زشت عنوان کرده و خواستار توجه در پاکی و رویه‌ی نیک مردم در مقابل حیوانات اند.
از برنامه‌های نو برای باغ وحش کابل، گسترش ۱۰۵ جریب زمین در عقب این باغ بوده است؛ همین طور برنامه‌ریزی‌ها برای ساخت یک تشناب مدرن توسط اتحادیه‌ی اروپا در چوکات شهرداری. مسؤولان در این باغ می‌گویند که پارک شهر نیز مربوط به این باغ بوده و شریک فیصدی در عواید این پارک می‌باشد.
در همه‌ی کشورهای جهان حیواناتی وجود دارند که نسل آن‌ها رو به انقراض بوده و در شماری از مراکز پرورش حیوانات از آن‌ها نسل‌گیری می‌شود. آقای ثاقب می‌گوید، از چند حیوانی که نسل آن رو به انقراض بود، نسل‌گیری شده و دوباره رها شده اند.
اما سوال این جا است، حیواناتی که از مناطق کوهستانی با آب و هوای پاک برای دیده شدن به شهرها آورده می‌شوند، با این همه آلودگی چگونه تاب می‌آورند و چه اندازه متحمل پیامدهای ناگوار آلودگی هوا در کابل می‌شوند؛ هوایی که سالانه جان بیشتر از ۳۵۰۰ باشنده‌ی کابل را می‌گیرد.
در کشوری که انسان‌ها در آن به این اندازه در معرض آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا قرار داشته باشند؛ روشن است که حیوانات بی‌دفاع نیز در امان نخواهند بود و به دلیل نداشتن آگاهی از آسیب‌های آلودگی هوا در خطر بیشتری قرار دارند.
اما با این همه در کنار محیط انسانی، نیاز است که به آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا به محیط زندگی حیوان‌ها نیز توجه صورت گیرد.
پس از کالبدشکافی پلنگی که در سال روان در ایران مرده بود؛ پزشکان از معده‌ی آن آلاینده‌های زیستی را یافته اند که توسط انسان‌ها در طبیعت پراگنده شده است مانند: پلاستیک و لباس‌های کهنه. همین طور انداختن زباله‌ها به دریا و دریاها نیز خالی از خطر نبوده و سبب تلف شدن حیوانات دریایی می‌شود.
از اهداف عمومی باغ وحش‌ها آشنایی مردم با انواع حیوانات موجود در آن‌جا می باشد. برای ورود به این باغ وحش‌ها باید مردم اندکی هزینه کنند که پس از گِردآوری آن را خرج تغذیه، پرورش و برنامه‌های انکشافی در این باغ‌ها می‌شود.
جنگ‌های خانمان‌سوز چند دهه‌ی اخیر، در کنار این که هزاران کشته‌ی انسانی از افغانستان گرفته است، حیات وحش را نیز با مشکلاتی جدی‌ای روبه‌رو کرده است. شکار بی‌رویه‌ی حیات وحش توسط مردمی که همه مسلح با انواع سلاح‌های کشنده استند، آن‌قدر در جنگلات و کوه‌های این کشور بی‌رویه ادامه دارد که اگر دولت راه‌کاری برای حفظ این حیوانات بی‌پناه نداشته باشد، شاید تا چند سال بعد، به مشکل بتوان حیوانی وحشی‌ای را در کوه‌ها و جنگل‌های افغانستان پیدا کرد؛ این بی‌رحمی به حیات حیوانات، تنها شامل حیواناتی نمی‌شود که در کوه‌ها و جنگل‌ها فراری اند؛ دریاها نیز با حیاتی که در خود جا داده اند، در معرض خطر جدی قرار دارند و شکار بی‌رویه و بی‌رحمانه‌ی ماهیان که توسط مرگ ماهی، برقی‌کردن آب یا روش‌های کشنده‌ی دیگر انجام می‌شود، در حقیقت نسل‌کشی ماهیان است که خرد و بزرگ آن را نابود می‌کند.
