پارلمان در هر کشور دموکراتیکی، مهم‌ترین مرجع قانون‌گذاری و تقویت‌کننده‌ی دموکراسی در جامعه است. هم‌زمان با شکل‌گیری نظام نو سیاسی در افغانستان و تفکیک قوای سه‌گانه، پارلمان که متشل از دو اتاق –مجلس سنا و مجلس نمایندگان- است نیز به عنوان قوای قانون‌گذار و نظارتی از عمل‌کرد حکومت، ایجاد شد. با این حال، در چند دور فعالیت این پارلمان، کارکرد اعضای آن هم‌واره مورد انتقاد حکومت و شهروندان کشور بوده است.
در این میان، به دلیل داشتن صلاحیت بیش‌تر، بیش‌تر انتقادها نیز متوجه مجلس نمایندگان است. غیرحاضری اعضای این مجلس در نشست‌های عمومی و نشست کمیسیون‌ها، یکی از ده‌ها انتقادی است که از آدرس حکومت و مردم بر اعضای مجلس وارد می‌شود.
رییسان و هیئت اداری مجلس نمایندگان نه تنها که راه حلی برای پایان‌دادن به این معضل پیدا نکرده اند؛ بلکه با گذشت هر روز این مشکل افزایش پیدا می‌کند و نمایندگان دیگر اشتیاقی برای حضور در نشست‌های عمومی مجلس را ندارند. در بسیاری موارد، به دلیل عدم حضور نمایندگان و پره‌نشدن نصاب، تصویب بسیاری از قوانین مهم به تعویق می‌افتد؛ به گونه‌ی نمونه: در نشست عمومی روز دوشنبه (۲۷ ثور)، از میان ۲۴۸ نماینده، تنها ۴۷ نماینده در این نشست مجلس نمایندگان حضور داشت. میررحمان رحمانی، رییس این مجلس، گفت که نشست عمومی با حضور ۱۲ عضو مجلس آغاز و تا حوالی ساعت ۱۰:۰۰ به ۴۷ نفر رسیده است.
آقای رحمانی افزود که از میان ۱۷ کمیسیون که در تشکیلات مجلس نمایندگان وجود دارد، رییسان ۱۱ کمیسیون در این نشست حضور ندارند.
او غیرحاضری همیشگی اعضای مجلس نمایندگان را تأسف‌بار خواند و از هم‌کارانش خواست که نشست‌های این مجلس را جدی بگیرند.
این در حالی است که در ماده‌ی صدوشانزدهم اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان، آمده است که هر عضو مجلس مکلف است با حضور منظم در نشست‌های عمومی و نشست کمیسیون‌ها، از مردم و مؤکلین خود نمایندگی کند.
در ماده‌ی بعدی آمده است که هرگاه یک عضو به دلیل موجهی در نشست عمومی یا نشست کمیسیون حاضر شده نتواند، باید هیئت اداری مجلس و یا کمیسیون مربوطه‌ی خویش را از پیش در جریان بگذارد.
هم‌چنان در تعدیل ماده‌ی ۱۲۱ اصول و وظایف داخلی مجلس، آمده است که هرگاه غیرحاضری نماینده، بدون عذر موجه بیش‌تر از۵ روز کاری در نشست‌های عمومی وکمیسیون‌ها ادامه یابد، معاش ایام غیابتش وضع و نامش در پایان هر هفته از طریق رسانه‌ها به نشر می‌رسد و از سفرهای خارجی همان نشست‌ها محروم می‌شود. در صورتی که نماینده به دلیل مصروفیت شخصی رخصتی کند و در نشست‌ها شرکت نکند، معاشش پرداخت نمی‌شود.
در جای دیگری از اصول وظایف داخلی مجلس، آمده است؛ نمایندگانی که بیش‌تر از ۲۰ روز غیرحاضری دوام‌دار داشته باشند، حتا عضویت‌شان برای یک دوره به تعلیق در می‌آید.
این در حالی است که پیش از این نیز شماری از نهادهای ناظر بر عمل‌کرد اعضای مجلس، گزارش داده اند که بسیاری از نمایندگان در نشست‌های عمومی شرکت نمی‌کنند و عمل‌کردشان متبی بر وظایف‌شان نیست.
چند ماه پیش، دیدبان پارلمان افغانستان، گزارشی را به نشر رساند که نشان می‌دهد در ماه سپتمبر سال ۲۰۲۰ میلادی، تنها ۷ نشست عمومی برگزار شده که از آن جمله، ۲ نشست آن به دلیل غیرحاضری نمایندگان، نصاب آن تکمیل نبوده است. بر اساس این گزارش، ۵۲ درصد نمایندگان در این ماه، غیرحاضر بودند و تنها ۴۸ درصد دیگر در نشست‌های عمومی شرکت کرده اند.
در این گزارش هم‌چنان آمده است که پس از رخصتی‌های ۹۰روزه‌ی تابستانی مجلس، در ماه اگست، تنها نمایندگان چهار ولایت گزارش ولایتی‌شان را به مجلس ارایه کرده اند که شامل عبدالظاهر سالنگی، نماینده‌ی پروان، محبوبه رحمت، نماینده‌ی سمنگان، مولوی ذبیح‌الله عتیق، نماینده‌ی بدخشان و رمضان بشردوست، نماینده‌ی کابل می‌شود.
شماری از اعضای مجلس نیز می‌پذیرند که مجلس نمایندگان آن‌گونه که باید مسؤولیت‌هایش را در قبال مردم انجام می‌داد، نداده است. بلقیس روشن، عضو مجلس نمایندگان، می‌گوید: «بارها در مورد پارلمان گفتم. اگر این مجلس جدیت می‌داشت، روزگار مردم افغانستان به این شکل نبود؛ برعکس می‌توانستند در تصمیم‌گیری‌ها نقش داشته باشند. راه و چاه را تعیین می‌کردند.»
با این همه، شماری از نهادهای ناظر بر عمل‌کرد حکومت و مجلس نمایندگان، می‌گویند که نمایندگی که در حال حاضر در پارلمان حضور دارند، بیش‌تر از این که به منافع علیای کشور فکر کنند، منافع شخصی خودشان را در نظر می‌گیرند.
ناصر تیموری، مسؤول دادخواهی و ارتباطات دیدبان شفافیت افغانستان، به روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید: «شمار زیادی از اعضای مجلس که در پارلمان به عنوان عضو حضور دارند، از طریق یک انتخابات آلوده با فساد و زیرپرسش به این‌جا رسیده اند و این اشخاص برای تأمین منافع فردی و کوچک‌شان در پارلمان حضور دارند، نه برای قانون‌گذاری، نمایندگی از مردم و نظارت از کارکرد حکومت.»
آقای تیموری، می‌افزاید: «تعداد محدودی از وکلای پارلمان حمایت مردم را با خود دارند و ما امیدواریم که صدای تغییر در درون پارلمان از سوی آن‌ها بلند و ادامه داده شود.»
کارشکنی اعضای مجلس نمایندگان و اشتراک‌نکردن شمار زیادی از اعضای مجلس در نشست‌های عمومی و رخصتی‌های دل‌بخواه این نمایندگان، باعث شده است که در شرایط حساس امروزی افغانستان، پارلمان نقشی را که باید، نتواند در راستای منافع ملی کشور بازی کند. بی‌توجهی اعضای پارلمان و غرق‌بودن‌شان در سود و زیان شخصی‌شان، باعث شده است که این قوای کشور، در راستای منافع ملی کشور عمل نکرده و از جریان تصمیم‌ها برای گفت‌وگوهای صلح و نوعیت صلح با طالبان دور بماند و نتواند از خواست‌ها و آرزوهای شهروندان کشور نمایندگی کند.
در نشست روز دوشنبه (۲۷ ثور)، قرار بود که مجلس نمایندگان روی موضوع خروج سربازان خارجی از افغانستان بحث کنند؛ اما به دلیل نبودن شمار زیاد نمایندگان، تنها دو سه عضو مجلس در این مورد سخن گفتند.
در پایان نشست، نمایندگان با صدور اعلامیه‌ای مجلس را پایان دادند. در اعلامیه آمده است که هم‌زمان با خروج نظامیان خارجی از افغانستان، امریکا و کشورهای عضو ناتو باید به اساس پیمان امنیتی واشنگتن و پیمانی امنیتی با ناتو، قبل از تکمیل‌شدن روند خروج، وضعیت امنیتی کشور را ارزیابی دقیق کنند.
