آزادی بیان در افغانستان نهادینه می‌شود؟

سید مهدی حسینی
آزادی بیان در افغانستان نهادینه می‌شود؟

دولت افغانستان، سند مهم «ایتلاف حمایت از آزادی رسانه‌ها» را امضا کرد. با امضای این سند، افغانستان سی‌وپنجمین کشوری است که عضویت این ایتلاف جهانی را به دست آورد.
سرور دانش، معاون دوم ریاست‌جمهوری، دیروز دوشنبه (۷ دلو) با حضورداشت فعالان رسانه‌ها، مقام‌های بلندپایه‌ی دولت و سفرای کشورهای بریتانیا و کانادا به پای سند تعهد جهانی آزادی رسانه‌ها امضا کرد.
ایتلاف جهانی حمایت از آزادی رسانه‌ها، در تابستان سال ۲۰۱۹ میلادی در شهر لندن پایتخت بریتانیا به وجود آمد که طی یک سال گذشته، ۳۴ کشور جهان عضویت این ایتلاف را به دست آوردند.
سرور دانش در مراسم امضای این سند به نمایندگی از دولت افغانستان تعهد سپرد که در راستای تطبیق مفاد سند ایتلاف جهانی حمایت از آزادی رسانه‌ها، از هیچ تلاشی دریغ نخواهد کرد. به باور معاون دوم ریاست‌جمهوری، جنگ، ناامنی، تروریزم، قضایای خشونت علیه خبرنگاران و رسانه‌ها، موانع بر سر راه دست‌رسی به اطلاعات، مشکلات اقتصادی و مالی رسانه‌ها، مشکلات خاص خبرنگاران زن در افغانستان، عدم رعایت حقوق و امتیازات کارکنان رسانه‌ها، نگرانی‌ها از مذاکرات و توافق‌نامه‌ی صلح با طالبان، از چالش‌های عمده فراراه آزادی بیان در افغانستان شمرده می‌شود.
آقای دانش گفت که حفظ آزادی بیان در روند مذاکرات صلح با طالبان، خط سرخ دولت افغانستان تعریف شده است و مردم به هیچ صورت حاضر نیستند که این دست‌آورد را مورد معامله قرار دهند. او هم‌چنان اضافه کرد: «آزادی بیانی ‌که امروز در افغانستان وجود دارد، در حقیقت محصول کار مشترک و همکاری دوام‌دار و متقابل بین دولت افغانستان و جامعه‌ی بین‌المللی است. ما از هم‌کاران بین‌المللی سپاس‌گذاریم که در طول ۱۸ سال در امر تأمین دموکراسی، حاکمیت قانون و به طور خاص در مورد آزادی بیان، تقویت و توسعه‌ی رسانه‌های آزاد، با مردم افغانستان همکاری کردند و انتظار داریم که این همکاری هم‌چنان ادامه یابد.»
معاون دوم ریاست‌جمهوری گفت که امضای سند ایتلاف جهانی حمایت از آزادی رسانه‌ها، نشان‌دهنده‌ی تعهد دولت افغانستان در حمایت از آزادی بیان است؛ امضای این سند، مسؤولیت دولت افغانستان را بیشتر کرده و در دفاع از آزادی بیان، حمایت از خبرنگاران و رسانه‌ها، دولت را بیشتر دل‌گرم می‌کند.
در همین حال، سفارت بریتانیا در کابل، از امضای سند تعهد ایتلاف جهانی حمایت از آزادی رسانه‌ها استقبال کرده و تأکید کرد که دولت بریتانیا در تقویت و توسعه‌ی آزادی بیان در افغانستان به همکاری‌های خود ادامه می‌دهد.
شارژدافیر سفارت بریتانیا در کابل گفت که پیوستن دولت افغانستان به این ایتلاف جهانی، نشان داد که افغانستان در جریان مذاکرات صلح با طالبان، موقف قوی را اختیار کرده و هر پروسه‌ی صلحی که منجر به ختم منازعه می‌شود، باید ارزش آزادی بیان را حفاظت کند.

چالش‌های آزادی بیان در افغانستان
شماری از نهادهای حامی رسانه‌ها، در حالی ‌که الحاق دولت افغانستان را به عضویت ایتلاف جهانی حمایت از آزادی رسانه‌ها یک گام مهم می‌دانند؛ اما تأکید دارند، اهدافی که در طول ۱۸ سال گذشته در حمایت از آزادی بیان تعریف شده بود، هنوز هم به دست نیامده است.
ضیا بومیا، نماینده‌ی فدراسیون رسانه‌ها و ژورنالیستان، گفت که رسانه‌ها و خبرنگاران در عرصه‌ی کاری خود با انواع چالش‌ها و برخوردهای مافیایی ملی و منطقه‌ای مواجه می‌شوند که برای مهار این چالش‌ها نیاز است تا جامعه‌ی جهانی به صورت اساسی حمایت کند. او با اشاره به قانون حق دست‌رسی به اطلاعات گفت، با این‌ که این قانون در سطح منطقه بی‌نظیر است و در ردیف اسناد تقنینی ملی و بین‌المللی قرار دارد؛ اما در تطبیق این قانون، مشکلات زیادی وجود دارد.
به گفته‌ی آقای بومیا، مسؤولانی ‌که در رأس اداره‌های دولتی قرار دارند، نه تنها اطلاعات را همگانی نمی‌کنند بلکه با گیرندگان اطلاعات برخورد پولیسی و نادرست می‌کنند. او، از ادامه‌ی همکاری‌های جامعه‌ی جهانی ابراز امیدواری کرد و از ایتلاف جهانی حمایت از آزادی رسانه‌ها خواست که نیروی فشار سالم را بر دولت افغانستان وارد کند تا گردش اطلاعات به شکل اساسی انجام شود.
از سویی هم، کمیته‌ی مصؤونیت خبرنگاران از عضویت افغانستان در ایتلاف جهانی حمایت از آزادی رسانه‌ها استقبال کرده و آن را گام مهمی در کشور می‌داند. صدیق‌الله توحیدی، رییس اجرایی کمیته‌ی مصؤونیت خبرنگاران، می‌گوید، در شرایطی‌ که افغانستان درگیر جنگ است و از جانب دیگر، روند مذاکرات صلح در حال پیشرفت می‌باشد، حفظ ارزش‌های حقوق بشری، ارزش‌های مندرج در قانون اساسی که یکی از این ارزش‌ها، آزادی بیان است، از موارد مهمی پنداشته می‌شود که باید مورد حمایت جامعه‌ی جهانی قرار گیرد. آقای توحیدی بر این باور است، الحاق افغانستان به این ایتلاف جهانی، کمک خواهد کرد تا دست طرفین مذاکره‌کننده به ویژه طالبان را، بر ایجاد محدودیت در روند کار آزاد و مستقل رسانه‌ها، ببندد.