آینده‌ی سیاسی افغانستان به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

پس از امضای توافق‌نامه میان نمایندگان ایالات متحده‌ی امریکا و گروه طالبان، دونالدترامپ در یک نشست خبری اعلام کرد که در آینده‌ی نزدیک، با رهبران گروه طالبان ملاقات می‌کند. ترامپ، در حالی‌که امضای این توافق‌نامه را به رییس‌جمهور و مردم افغانستان تبریک گفت، تأکید کرد که همه‌ی طرف‌های درگیر از جنگ خسته شده‌اند و مردم امریکا نیز در این جنگ، خون و پول زیادی قربانی داده‌اند.
رییس‌جمهور امریکا ابراز کرد، طالبان آن‌چه را در متن توافق‌نامه‌ی صلح وعده داده‌اند، باید انجام دهند. درحین‌حال ترامپ نیز هشدار داد، در صورتی‌که به وعده‌های‌شان عمل‌ نکنند، نیروهای امریکایی با سرعت و قدرتی‌که هنوز دیده نشده، به افغانستان بر می‌گردند. ترامپ، از فراخواندن سربازان خود به خانه‌های‌شان سخن گفت، اکنون زمان آن رسیده است تا نیروهای‌ امریکا به خانه‌های خود برگردند، زیرا جنگ در افغانستان طولانی شده است. از این به بعد، طالبان تروریست ها را خواهند کُشت و به جنگ علیه دهشت‌افگنان ادامه خواهند داد.
روابط امریکا و افغانستان، طی بیست سال گذشته دولت‌محور بود، در واقع امریکا بزرگ‌ترین متحد استراتژیک حکومت افغانستان محسوب می‌شد که در دو دهه‌ی اخیر، تعدادی از توافق‌نامه استراتژیک و توافق‌نامه‌ی امنیتی را امضا کردند. به بیان دیگر، افغانستان به عنوان حکومت مشروع در سازمان ملل‌متحد به رسمیت شناخته شده است؛ اما دیدار ترامپ با رهبران گروه طالبان، روابط بیست ساله‌ی دولت‌محور را زیر سؤال می‌برد.
آگاهان نظامی براین باورند که آینده‌ی افغانستان از آن طالبان خواهد بود. جاوید کوهستانی می‌گوید: «به باور من، آینده‌ی افغانستان از آن طالبان است. طالبانی که توافق‌نامه را به عنوان گروه شورشی با امریکا امضا می‌کنند، در حالی‌که یک حکومت مشروع وجود دارد و با آمدن خارجی‌ها، پیمان امنیتی را رسما امضا کردند و امروز خروج آن را با یک گروه جنگ‌جو امضا می‌کنند، معنایش این است که آینده به طالبان تعلق می‌گیرد.»
امضای توافق‌نامه و احتمال دیدار رهبران طالبان با رییس‌جمهور امریکا، از منافع امریکایی‌ها بیشتر پرده برمی‌دارد، به گفته‌ی آگاهان نظامی، واشنگتن منافع خود را در وجود کسانی‌که فعلا در ارگ و حاکمیت افغانستان استند، نمی‌بینند و وضعیت به سمتی سوق داده می‌شود که مردم افغانستان آرزومندی‌اش را نداشتند. جاوید کوهستانی معتقد است که دیر یا زود تا چهار ده ماه دیگر یا قبل‌تر از آن، مناطق بیشتری تحت کنترل طالبان قرار خواهد گرفت، زیرا طالبان ادعای پیروزی دارند و آینده به آن‌ها نیز تعلق دارد که با چه کسانی کنار بیایند، چه کسانی را حذف و چه کسانی را در ساختار آینده‌ی سیاسی افغانستان با خود داشته باشند. «وضعیت را خوب نمی‌بینم، احتمالا جنگ ختم نشود، افغانستان تجربه‌ی سوریه و عراق را پیدا کند. متأسفانه، بنابرساختارهای کثیرالقومی و ساختارهای سیاسی شکل گرفته‌ی موجود، ممکن نوع رفتارهای طالبان طوری شود که دوباره گروه‌هایی زیر عنوان مقاومت، جنگ‌ها و مخالفت‌های سیاسی و قومی بالا بگیرد. طالبان از همه می‌خواهند که بیعت کنند. افغانستان به یک سمتی جدید جنگ و یک مرحله‌ای جدیدی از جنگ و بحران در سال‌های آینده، پیش خواهد رفت.»
در همین حال، آگاهان سیاسی بیان می‌کنند که رییس‌جمهور امریکا برای جلب افکار عمومی مردم امریکا، توافق‌نامه را با طالبان امضا کرد و از این طریق وانمود می‌نماید که او به جنگ بیست ساله‌ی افغانستان پایان داده. سید علی‌رضا محمودی می‌افزاید، واشنگتن در مسایل کوریای شمالی، مسأله‌ی ایران و مسایل دیگر منطقه‌ای با شکست روبه‌رو شد و حالا در گفتمان صلح با طالبان می‌خواهد به مردم امریکا پیام دهد که ما این جنگ را پایان دادیم که این موضوع با توجه به شرایط منطقه‌ای، مسأله‌ی صلح افغانستان را پیچیده‌تر ساخته است. «ما بارها گفته‌ایم، بازی‌های دوگانه‌ی امریکایی‌ها در پروسه‌ی صلح افغانستان، در یک‌ونیم سال گذشته، خلیل‌زاد با طالبان داشت، برای مردم افغانستان مبهم بود، حتا به حکومت افغانستان و رهبران سیاسی کشور وضاحت داده نشد و آخر سر یک توافق‌نامه را امضا کردند، در حالی‌که گفته می‌شود ضمایم پنهانی در این توافق‌نامه با طالبان وجود دارد و علنی نشده است.»
نفس امضای توافق‌نامه میان طالبان و امریکا، با استقبال شماری از سیاسیون افغانستان مواجه شد و در عین حال، مانور سیاسی و قدرت‌نمایی طالبان در قطر، نگرانی‌هایی را نیز در افکار عمومی مردم افغانستان به وجود آورد که ممکن است، دولت آینده در حاشیه قرار بگیرد و این گروه، بر کرسی قدرت تکیه کند و افغانستان را در جهتی سوق دهد که ظلم و استبداد از آدرس امارت اسلامی بر مردم تحمیل شود. به همین خاطر، اقدامات امریکایی‌ها مبنی بر امضای توافق‌نامه و دیدار آینده‌ی ترامپ با رهبران طالبان، مردم و سیاسیون را نسبت به اقدامات امریکا بدبین‌تر سازد و ممکن است باعث شود که با توجه به فضای پیش آمده، اوضاع کشور پیچیده‌تر شود.
هرچند، هم‌زمان با امضای توافق‌نامه‌ی صلح امریکا و طالبان در قطر، حکومت افغانستان و حکومت امریکا به گونه‌ی مشترک، اعلامیه‌ی شان را صادر کرده و دوام همکاری‌های آینده میان دو دولت را مشخص ساختند؛ اما توافق امریکا با طالبان، بر روابط کابل-واشنگتن تأثیر گذار خواهد بود؛ تأثیری‌که ممکن است جنبه‌ی مثبت داشته باشد و یا هم جنبه‌ی منفی؛ رهایی زندانیان طالبان از بازداشتگاه‌های افغانستان یکی از خواسته‌های طالبان است. اعضای این گروه گفته‌اند که با امریکا توافق کرده و پنج هزار زندانی را نیز امریکا از زندان رها سازد؛ اما آقای غنی، دیروز یک‌شنبه (۱۱ حوت) در یک نشست خبری به صراحت گفت: رهایی زندانیان از صلاحیت‌های امریکا نیست؛ بلکه به اراده‌ی حکومت و مردم افغانستان تعلق دارد. آقای غنی، روشن کرد که در مورد رهایی زندانیان، هیچ‌گونه توافقی با امریکا صورت نگرفته است. از جانب دیگر، طالبان، حکومت موجود را به رسمیت نمی‌شناسد؛ اما آقای غنی، صراحت داد که هیأت مذاکره‌کننده از آدرس مشروع حکومت جمهوری‌اسلامی افغانستان، به مذاکرات بین‌الافغانی خواهد رفت. مذاکرات بین‌الافغانی که گفته می‌شود تا چند هفته‌ی دیگر آغاز خواهد شد، دیده شود که جانب افغانستان با طرف طالبان با چه میکانیزم و با چه تفاهمی، به میز گفت‌وگو با طالبان حاضر خواهند شد.