توافق‌های به‌دست‌آمده در گفت‌وگوهای صلح، شکننده است

روح‌الله طاهری
توافق‌های به‌دست‌آمده در گفت‌وگوهای صلح، شکننده است

پس از گذشت دو ماه از گشایش گفت‌وگوهای صلح افغانستان، شنبه (۱ قوس ۱۳۹۹) مایک پمپیو، وزیر خارجه‌ی ایالات متحده‌ی امریکا، با هیئت‌های گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و طالبان در دوحه، دیدار و گفت‌وگو کرد.
شماری از اعضای هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان در دوحه، می‌گویند که موضوعاتی مرتبط با روند صلح افغانستان در این دیدار مطرح شده است.
فوزیه کوفی، عضو هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان، شنبه (۱ قوس) در برگه‌ی تویترش نوشته است: «در این دیدار، همه روی تامین آتش‌بس در جریان گفت‌وگوها پافشاری کردند. همچنان تاکید شد تا در جریان گفت‌وگو روی مسایل حقوق‌بشری توجه صورت گیرد.»
حبیبه سرابی، عضو دیگر هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان، می‌گوید که این دیدار با حضور زلمی خلیل‌زاد، نماینده‌ی ویژه‌ی امریکا در امور صلح افغانستان انجام شده و در آن به حفظ دست‌آوردهای دو دهه‌ی اخیر افغانستان تاکیده شده است.
همین‌طور نعیم وردک، سخن‌گوی هیئت گفت‌وگوکننده‌ی گروه طالبان در برگه‌ی تویترش نوشته است: «در ملاقات نمایندگان طالبان با وزیر خارجه‌ی امریکا، اهمیت توافق بین امریکا و طالبان، حذف نام‌های طالبان از فهرست سیاه و آزادی(زندانیان) باقی‌مانده‌ی این گروه مورد بحث قرار گرفته است.»
با این حال اما شماری دیگر از اعضای هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان می‌گویند که دیدار وزیر خارجه‌ی امریکا با نمایندگان دولت افغانستان و طالبان در دوحه، در ادامه‌ی سفرهایش به هفت کشور اروپایی و شرق میانه بوده است، نه یک نشست تصمیم‌گیری.
عبدالحفیظ منصور، عضو هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان، به روزنامه‌ی صبح کابل گفت: «مایک پمپیو یک سفر دوره‌ا‌ی خداحافظی داشته و نشست اش با نمایندگان دو طرف برای تصمیم‌گیری در باره‌ی گفت‌وگوهای صلح افغانستان، نبوده است.»
گفتنی است که در دیدار هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان با وزیر خارجه‌ی امریکا، معصوم استانکزی –رییس هیئت- حضور نداشته است. گفته می‌شود که او برای مشوره با رییس‌جمهور و سایر مقام‌های دولت افغانستان به کابل آمده بود.

توافق‌های شکننده‌ی گفت‌وگوهای صلح افغانستان
گفت‌وگوهای صلح افغانستان که دو ماه می‌شد، به‌ بن‌بست‌خورده بود، روز جمعه (۳۰ عقرب) شکسته شد و هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و گروه طالبان، روی کارشیوه‌ی گفت‌وگوهای اصلی به توافق رسیدند و احتمال دارد که گفت‌وگوهای اصلی در هفته‌ی روان شروع شود.
دکتر امین احمدی، عضو هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان به روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید که در کارشیوه و دستورجلسه‌ی گفت‌وگوها پیشرفت‌هایی شده است؛ اما برای نیتجه‌دادن آن، صبر لازم است. به گفته‌ی او، توافقات به‌دست‌آمده اگر رسانه‌ای شود، شکننده است. «ممکن است برخی باشد که توافق‌های به‌دست‌آمده را خراب کند. باید یک توافق عمومی و اجماع کلان حاصل شود.»
شماری از کارشناسان سیاسی می‌گویند که هم در داخل کشور و هم بیرون از کشور، جریان‌های استند که منافع شان در ناامنی و بی‌ثباتی افغانستان نهفته است.
دکتر عوض‌علی سعادت، استاد دانشگاه و کارشناس سیاسی، می‌گوید که اگر افغانستان به اساس ارزش‌های نوین و دموکراتیک پیش برود و ثبات و دموکراسی حاکم شود؛ منافع افراد و جریان‌های زیادی چه در داخل افغانستان و چه بیرون از افغانستان آسیب می‌بیند. از این‌ رو، این جریان‌ها تلاش می‌کنند که گفت‌وگوهای صلح افغانستان به نتیجه‌ای نرسد.
مبنابودن فقه‌ی حنفی و توافق‌نامه‌ی امریکا با طالبان؛ گره‌هایی بود که از سوی طالبان به گفت‌وگوها صلح زده شده بود. طالبان می‌خواستند که گفت‌وگوهای اصلی باید بر اساس مبناهای یادشده به پیش برود؛ چیزی که هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان آن را نپذیرفته بود.
آقای سعادت با استناد به گفته‌های یکی از اعضای هیئت گفت‌وگوکننده، می‌گوید که این‌بار، مبناقرارگرفتن فقه حنفی و توافق‌نامه‌ی دوحه به صفت چارجوب و اصول کاری مطرح نشده است؛ زیرا این بحث کلانی است که باید در گفت‌وگوهای اصلی در باره‌ی آن تصمیم گرفته شود.
آقای سعادت با اشاره به گفته‌های فوزیه کوفی -هیئت‌ها در مبنابودن فقه حنفی و موافقت‌نامه‌ی امریکا هم دست‌آوردهایی داشته اند-، تصریح می‌کند که اگر هم موافقت‌هایی در مبنابودن فقه‌ی حنفی و موافقت‌نامه‌ی دوحه به صفت کارشیوه به دست‌آمده باشد، رسانه‌ای نخواهد شد؛ زیرا اگر رسانه‌ای شود، جریان‌هایی که مخالف روند صلح افغانستان استند، از موافقت‌ها برای پریشان‌کردن اذهان مردم استفاده کرده و بحث‌ها را به بی‌راهه می‌کشانند.
این همه در حالی است که پس از گشایش گفت‌وگوهای صلح افغانستان، سفرهای مقام‌های بلند‌رتبه‌ی دولت افغانستان و مقام‌های امریکایی در کشورهای منطقه و تاثیرگذار در گفت‌وگوهای صلح نیز شروع شد.
هیمن‌طور اخیرا عمران‌خان نخست‌وزیر پاکستان نیز در ۲۹ عقرب همین‌سال به افغانستان آمد و با رییس‌جمهور غنی در باره‌ی گفت‌وگوهای صلح افغانستان، دیدار و گفت‌وگو کرد.
آگاهان، سفرهای مقام‌های امریکایی و پاکستانی را در روند گفت‌وگوهای صلح اثرگذار می‌دانند و می‌گویند که این دو کشور تاثیر مستقیم روی صلح افغانستان دارند.
آقای سعادت می‌گوید که امریکایی‌ها تلاش می‌کنند که صلح افغانستان به نتیجه‌ برسد؛ زیرا آنان نوزده سال در افغانستان جنگیده و سرمایه‌گذاری کرده اند؛ اما روسیه و چین دوست دارند که امریکا هم‌چنان در باطلاق جنگ افغانستان باقی بمانند. «سفر پمپیو هم در این راستا بوده است که هر دو طرف گفت‌وگوهای صلح، باید انعطاف‌پذیر باشند.»
همین‌طور محمد حیدری، در مورد سفر عمران‌خان به افغانستان می‌گوید؛ در صورتی که پاکستان بخواهد، می‌تواند طالبان را متقاعد کند تا خشونت‌ها و حمله‌های شان را کاهش بدهند. «رابطه‌ی پاکستان و طالبان، رابطه‌ی پدر و پسر است. اگر پاکستان از طالبان بخواهد که در رفتار شان نرمشی بیاورند، قطعا چنین خواهد شد.»
آگاهان در مورد سفر آقای عبدالله دیدگاه متفاوتی دارند. آقای سعادت می‌گوید که هماهنگی در میان کشورها توسط ریاست‌جمهوری تا اندازه‌ا‌ی صورت گرفته است. «فکر نکنم که آقای عبدالله بیش‌تر از آن، هماهنگی و اجماع منطقه‌ای را شکل داده بتواند.»
تاکید آقای سعادت بر این است که ما به یک اجماع داخلی نیاز داریم؛ نبود اجماع داخلی گفت‌وگوهای صلح افغانستان را آسیب‌پذیر و شکننده می‌کند. به گفته‌ی او، اگر اجماع داخلی صورت بگیرد، کشورهایی که مخالف روند صلح افغانستان است، نمی‌توانند خللی در گفت‌وگوهای صلح وارد کنند.