گفت‌وگوهای صلح افغانستان؛ از احساس قهرمانی تا گریز از میز صلح به میدان جنگ

عبدالرازق اختیاربیگ
گفت‌وگوهای صلح افغانستان؛ از احساس قهرمانی تا گریز از میز صلح به میدان جنگ

هم‌زمان با بی‌میلی طالبان به گفت‌وگوهای صلح، تنش‌های لفظی میان سران دولت افغانستان و طالبان نیز افزایش یافته است. در حالی که هیئت‌های دو طرف، حدود چهار هفته پیش به هدف آغاز دور دوم گفت‌وگوها به قطر رفتند؛ اما به گفته‌ی شماری از اعضای هیئت دولت، دو هفته می‌شود که هیچ نشستی میان دو طرف برگزار نشده است.
مهمان‌خانه‌های طالبان در قطر، این روزها خالی است. هیئت طالبان به گروه‌های خرد و بزرگ تقسیم شده و سرگرم سفر به کشورهای منطقه و جهان است. در جریان چند روز گذشته، دو هیئت جداگانه به رهبری ملا برادر -معاون سیاسی طالبان- و شیرعباس استانکزی -معاون هیئت طالبان- به کشورهای ایران و روسیه رفته‌اند.
ملا برادر ابتدای هفته‌ی پیش به ایران رفت و پس‌ازآن، عباس استانکزی همراه با هیئتی به مسکو رفت. هرچند بحث نظام آینده و آمدن حکومت موقت از ماه‌ها به این‌طرف، مطرح بود؛ اما پس از آن‌که هیئت طالبان به مسکو رفت، این بحث‌ دوباره داغ شده است.
با آن‌که طالبان از زمان گفت‌وگو با ایالات‌متحده‌ی امریکا، تمایل زیادی به موجودیت حکومت فعلی به رهبری محمد اشرف‌غنی نداشتند؛ ولی این روزها که گفت‌وگوها بیشتر متمرکز به آینده‌ی سیاسی کشور است، طالبان می‌گویند که آقای غنی مانع صلح است و اگر او از قدرت کنار برود، صلح و آتش‌بس تأمین خواهد شد.
این مسئله را دو روز قبل، شیرعباس استانکزی در قطر مطرح کرد و گفت: «یگانه علتی یا یگانه بندی که در مقابل صلح است، فعلاً اداره اشرف‌غنی است که آن‌ها صلح نمی‌خواهند. یکی از عدم صداقت آن، این است که تیمی را که آنان انتخاب کرده‌اند، برای‌شان صلاحیت مکمل داده نشده است.»
چند ساعت پس از نشر حرف‌های این عضو طالبان در مسکو، رییس‌جمهور غنی واکنش تند نشان داد و گفت که او مانع صلح نه؛ بلکه قهرمان روند صلح است. آقای غنی که جمعه‌شب (۱۰ دلو)، به گونه‌ی آنلاین در مجمع امنیتی اسپین، صحبت می‌کرد، گفت که اگر حکومت موقت؛ آن‌چه که خواست طالبان است، برقرار شود، سرانجام آن، ادامه‌ی خشونت و خون‌ریزی خواهد بود.
او گفت: «من سوگند خورده‌ام که از قانون اساسی حراست کنم و می‌خواهم که شهروندان افغانستان در رفاه زندگی کنند و قدرتمند شوند. من صلاحیت منحل کردن جمهوریت را از کجا به‌دست می‌آورم؟»
از سویی هم‌، مشاور امنیت ملی افغانستان نیز گفته است که ایجاد دولت موقت به معنای فرصت دادن به مداخله‌ی دایمی بیگانه‌ها است.
حمدالله محب، روز شنبه (۱۱ دلو)، در برگه‌ی توییترش نوشت: «کسانی‌که هم‌زمان با گفت‌وگوهای صلح، دست از مسلمان‌کشی و ضرر رساندن به جان و مال مردم بر نمی‌دارند، باید بفهمند که مردم به ارزش‌های مردم‌سالاری و اهمیت نظام باور دارند.»

۹۰ درصد زندانیان آزادشده‌ی طالبان به میدان جنگ برگشته‌اند
بر علاوه‌ی این‌که رییس‌جمهور حرف‌های اخیر معاون هیئت طالبان را رد کرد، گفت که این گروه، متعهد به توافق‌نامه‌ای که در دوحه با امریکا امضا کرد، نیست و حدود ۹۰ درصد زندانیان این گروه، پس از آزادی دوباره به میدان جنگ برگشته است.
آقای غنی، گفت که گروه طالبان هیچ اراده‌ای برای برقراری صلح در افغانستان ندارد؛ زیرا این گروه به خواست‌های مردم این کشور و جامعه‌ی جهانی برای پذیرفتن آتش‌بس پشت کرده‌اند.
آزادی زندانیان طالب، به اساس فرمانی از سوی رییس‌جمهور غنی در سال روان خورشیدی اجرایی شد. طی فرمان آقای غنی، بیش از ۴ هزار زندانی آزاد شد؛ پس‌ازآن طالبان خواستار آزادی ۴۰۰ زندانی خطرناک‌شان نیز شدند که آن‌هم با تصویب لویه‌جرگه و امضای غنی تأیید شد.
رییس‌جمهور غنی، زمانی که زندانیان طالب را آزاد کرد، به این فکر بود که با پرداخت این هزینه‌ی سنگین، شاید طالبان خواست دولت و مردم برای تأمین صلح را بپذیرند؛ حتا در پایان لویه‌جرگه گفت: «صلح و آرامی شود، به سرخاب می‌روم و دروازه را برای دو سال بسته می‌کنم. کتاب می‌خوانم و کتاب می‌نویسم تا برای نسل جدید افغانستان یک‌چیزی باشد.» حال اما خودش اقرار می‌کند که محاسبه‌ی او اشتباه بوده؛ زیرا ۹۰ درصد از زندانیانی که او به هدف برقراری صلح آزاد کرده بود، دوباره در برابر همین نظام تفنگ به شانه انداخته‌اند.
از سویی هم شماری از اعضای مجلس نمایندگان، می‌گویند که صلح بازی‌ای است که امریکا در افغانستان به راه انداخت و این وسط حکومت و طالب مهره‌هایی هستند که هرازگاهی جابه‌جا می‌شوند.
بلقیس روشن -عضو مجلس نمایندگان- به روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید که در کل، آجندای صلح پیش از پیش از سوی امریکا، پاکستان و عربستان سعودی تعیین شده و روندی که حالا در قطر جریان دارد، یک روند نمایشی است تا نشان بدهند که صلح درنتیجه‌ی گفت‌وگو با طالبان به دست آمده است.
بانو روشن در مورد حرف‌های آقای غنی که گویا او قهرمان صلح است، می‌گوید که دولت خود را مالک صلح می‌گیرد تا جایگاهش را نزد مردم حفظ کند و از سویی هم طالبان همه‌ی تلاش‌شان در مذاکره تضمین آینده‌ی سیاسی‌شان است.
او می‌گوید: «اگر غنی قهرمان صلح می‌بود، اول از گلب‌الدین حکمتیار برای جنایت‌هایش پرسان می‌‌کرد؛ برعکس گل به گردن‌شان انداخت. غنی قهرمان صلح نه؛ بلکه استقبال‌کننده‌ی قاتلین مردم افغانستان بود.»
با این‌همه، دیده می‌شود که هنوز هم حکومت به روند صلح امیدی دارد؛ صلحی که برای مردم افغانستان بیشتر طعم خون دارد.
وحید عمر، رییس عمومی اداره‌ی ارتباطات عامه‌ و استراتژیک ریاست‌جمهوری، می‌گوید که حکومت افغانستان حاضر است برای صلح قربانی بدهد؛ اما به‌شرط این‌که برآیند آن به استحکام نظام، دموکراسی، کثرت‌گرایی و انتخابات ‌بیانجامد.
آقای عمر روز شنبه (۱۱ دلو)، در یک نشست خبری، گفت: «جنگ فعلی برای بقای ارزش‌های ۲۰ سال گذشته است. اگر کسی فکر می‌کند، درنتیجه‌ی جنگ یا معامله‌ای زیر نام صلح، تمام این ارزش‌ها را زیر پا کرده و افغانستان را به گذشته برمی‌گرداند، اشتباه کرده است. راه بازگشت به گذشته هم از طریق جنگ و هم از طریق معامله مسدود است.»