وزارت خارجه خبر داد که دولت افغانستان به تشکیل گروه بینالمللی هماهنگی و پاسخدهی به خانوادههای قربانیان سقوط هواپیمای اوکراینی در تهران، ملحق شده است.
گران هیواد، سخنگوی وزارت خارجهی افغانستان، دیروز یکشنبه (۲۲ جدی) گفت که دولت افغانستان در راستای بررسی سقوط هواپیمای اوکراینی در تهران، به گروه پنججانبهی بینالمللی پاسخدهی و هماهنگی ملحق شده است که این گروه بینالمللیِ پاسخدهی و هماهنگی، به ابتکار دولت کانادا تشکیل شده است.
سخنگوی وزارت خارجه گفت که سفارت افغانستان در تهران نیز، برای رسیدگی به شکایات شهروندان افغانی که در ایران و سایر کشورهای دیگر استند، کمیتهای را ایجاد کرده تا روند بررسیها سرعت گیرد. بر اساس اظهارات سخنگوی وزارت خارجه، تا کنون سه فامیل از شهروندان افغان به سفارت افغانستان در تهران مراجعه کرده و دو فامیل دیگر از کشورهای اروپایی تماس گرفته اند.
به گفتهی سخنگوی وزارت خارجه، سه فامیلی که به سفارت افغانستان در تهران مراجعه کرده اند، مسؤولان این سفارت در هماهنگی با مسؤولان دولت ایران، خون آنها را تحت آزمایش «DNA» قرار داده و به زودی، اجساد فامیل شان را تحویل خواهند گرفت و پنج فامیل دیگر برای تحویلگیری اجساد شان، هیچگونه تماسی با سفارت افغانستان در تهران برقرار نکرده اند.
از سوی دیگر، ادریس زمان، سرپرست وزارت خارجهی افغانستان، در یک تماس تلفونی با وزیر خارجهی کانادا و وزرای خارجهی کشورهای دیگر که از سقوط هواپیمای اوکراینی متضرر شدند، توافق کردند تا گروه بینالمللی هماهنگی پاسخدهی به خانوادههای قربانیان تشکیل شود.
پیش از این، محمداشرف غنی، رییسجمهوری افغانستان، در یک تماس تلفونی با رییسجمهور اوکراین، ابراز امیدواری کرده که مقامهای ایرانی «جعبهی سیاه» هواپیما را در اختیار تیمهای بررسیکننده قرار دهد. رییسجمهور اوکراین در صحبت با رییسجمهور غنی، جان باختن ۱۳ شهروند افغانستانی را به دولت افغانستان تسلیت گفته است.
از مجموع ۱۶۷ مسافر هواپیمای اوکراینی، ۱۳ نفر آنها به افغانستان متعلق بودند. شش نفر آنها تابعیت دوگانهی افغانستان-سویدن داشتند، سه نفر شهروند دیگر تابعیت افغانستان- آلمان و چهار نفر دیگر نیز فقط شهروندان این کشور بودند. در میان اینها کسانی هم بودند که به خاطر دیدن فامیل شان و هم برای مراسم نامزدی به ایران آمده بودند.
هر گوشهی جهان گرفتار مرگ و اندوه است؛ اما مرگ خاورمیانه بیش از هر گوشهی این جهان فزاینده است که حتا روند میزان مرگ و درد، به یک شیوهی طبیعی تبدیل میشود و ملتهای منطقه با این طبیعت سیاه خو گرفته اند. بخش بزرگ پدیدهی مرگ و اندوه با آدمهایی عجین شده که هویت شان «افغان» است. افغانی که نه در زمین طعم آرامش را میچشد، نه در آسمان. آنچه در فضای ایران اتفاق افتاده، یک حادثهی دلخراش انسانی در سطح جهان به شمول افغانستان شمرده میشود. درست، هنگامی که هواپیمای مسافربری «اوکراینی» صبح چهارشنبه (۱۸ جدی) اندکی پس از پرواز، مورد اصابت موشک سپاه پاسداران دولت ایران قرار میگیرد. هواپیمای اوکراینی که حامل ۱۷۶ سرنشین است، ده مسافر آن تعلق به افغانستان دارند و همهی سرنشینان این هواپیما به کام مرگ فرور رفتند. مسافران هواپیمای اوکراینی، شهروندان ایران، افغانستان، کانادا، اوکراین و بریتانیا بودند.
اول انکار بعد اعتراف
صبح روز چهارشنبه، یک هواپیمای مسافربری «نوع بوئینگ ۷۳۷» مربوط به خطوط هواپیمای اوکراین، دقایقی پس از برخواستن از میدان هوایی تهران سقوط کرد. در همان زمان، منابع ایرانی، علت سقوط این هواپیما را مشکلات فنی عنوان کرد. دولت ایران تا حد زیادی تلاش کرد تا این فاجعهی انسانی را کتمان کند؛ اما این که عمق فاجعه بزرگ است، کشورهای جهان سکوت اختیار نکردند و هر کدام از کشورهای جهان به ویژه کانادا و بریتانیا دست به کار شدند تا علت اساسی این سقوط را ریشهیابی کنند. پس از سه روز از گذشت این رویداد، روشن شد که هواپیمای اوکراینی توسط نظامیان ایران مورد هدف قرار گرفته است. تا ۴۸ ساعت بعد از سقوط این هواپیما، اظهار نظر مقامهای ایرانی بسیار کمرنگ بود و حتا تلاش میکردند که این فاجعه را نادیده بگیرند؛ زیرا ایرانیها به حملهی موشکی در پایگاه نظامی امریکاییها در عراق متمرکز بودند. سیدعلی خامنهای، رهبر و حسن روحانی، رییسجمهور ایران، در مدت ۴۸ ساعت، چندین سخنرانی را در خصوص تنشهای تهران – واشنگتن داشتند؛ اما هیچگونه اشارهای به سقوط هواپیمای اوکراینی نداشتند. مقامهای ایرانی، به رغم آگاهی دقیق از علت وقوع حادثه، گزارشها و اطلاعات ارائه شده را تکذیب میکردند.
علی عابدزاده، رییس سازمان هواپیمایی ایران، اصابت موشک را رد کرد که پرداختن به این احتمال منطقی نیست. او گفت: «در زمان سقوط بوئینگ، ۹ فروند هواپیما در آن اطراف در حال پرواز داشتیم و مگر میشود پدافند هوایی به هواپیمایی شلیک کند که ۸ هزار پا ارتفاع دارد؟ آتش بیش از یک دقیقه در هواپیما بوده است و قبل از سقوط، همهی شاهدان آتش را دیده اند و اگر اصابت موشک بود هواپیما منهدم میشد.»
او در یک صحبت تلویزیونی گفت: «همچنین جهت حرکت هواپیما در آسمان به سمت شمال بود و در زمان برخورد به زمین به طرف جنوب-شرق بود، هواپیما با سر به زمین نخورده بلکه با شکم به زمین خورده و پس از بلند شدن به جای دیگری پرتاب شده است که این موضوع نشان میدهد که خلبان به وقوع آتش در هواپیما پیبرده و تلاش میکرده تا آن را به زمین بنشاند؛ بنابراین، امکان انفجار بر اثر شلیک موشک از لحاظ فنی وجود نداشته است.»
در جریان دو روز از این رویداد، مقامهای ایرانی به اظهارات کاذب، حرفهای ضد و نقیض متوسل شدند؛ اما سرانجام پس از تحقیقات همهجانبهی برخی از کشورهای جهان، ستاد کل نیروهای مسلح ایران اعتراف کرد که هواپیمای اوکراینی به دلیل «خطای انسانی» و به اشتباه مورد اصابت موشک هوایی ایران قرار گرفته است. رهبر ایران دستور بررسی داد، رییسجمهور ایران ابراز تأسف کرد و وزیرخارجه این کشور عذرخواهی.