پس از بازداشت ۱۰ جاسوس اهل چین در افغانستان، امرالله صالح، معاون نخست رییس‌جمهور افغانستان، گفته است که اگر چین به‌خاطر فرستادن جاسوسانش به این کشور، معذرت‌خواهی کند، دولت افغانستان افراد دستگیر شده را عفو خواهد کرد.
آقای صالح به این دلیل خواهان معذرت‌خواهی دولت چین شده است که اندین‌تایمز -رسانه‌ی هندی- شنبه (۶جدی) به نقل از ریاست عمومی امنیت ملی افغانستان، گزارش داده است که ۱۰ شهروند چینی به اتهام جاسوسی در افغانستان بازداشت شده‌اند.
در این گزارش آمده است که ۱۰ شهروند چینی در ساحه‌ی شیرپور و کارته چهار شهر کابل با مقداری مواد انفجاری، جنگ‌افزار و ماده‌ی بیهوشی به جرم جاسوسی در افغانستان، دستگیر شده‌اند.
در بخش دیگر این گزارش گفته شده است که رییس‌جمهور غنی، به امرالله صالح دستور داده است تا سرپرستی تحقیقات از این افراد را به عهده بگیرد. ازاین‌رو، امرالله صالح در دیدار با وانگ‌یو، فرستاده چین در کابل، گفته است: «اگر پکن ضمن عذرخواهی رسمی، بپذیرد که این اقدام هنجارهای بین‌المللی را نقض کرده، دولت افغانستان می‌تواند جاسوسان چینی را مورد عفو قرار دهد؛ اما در غیر این صورت، دولت افغانستان تحقیقات درباره‌ی ۱۰ جاسوس چینی را ادامه خواهد داد.»
با این حال، شماری از آگاهان و شهروندان افغانستان می‌گویند که دولت افغانستان نباید به عذرخواهی دولت چین اکتفا کند، باید مطمین شود که دولت چین دست از اقدام‌های این‌چنینی برمی‌دارد.
لطیف آرش، استاد دانشگاه و پژوهش‌گر روابط بین‌الملل به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که با عذرخواهی چین از افغانستان هیچ تغییری در رویکرد چین نسبت به افغانستان پیش نخواهد آمد. «افغانستان باید این مسئله را پیگیری کند و از چین بخواهد که دیگر دست به این کار نزند. اگر چینایی‌ها امتناع کرد، در این صورت باید دولت افغانستان به دادگاه‌های بین‌المللی شکایت کند.»
این‌همه در حالی است که دولت چین پس از سال ۲۰۰۱ میلادی، همکاری‌ها و کمک‌های مالی و بشردوستانه‌ی زیادی برای افغانستان داشته است. آخرین بار، زمانی که شهروندان افغانستان با شیوع کرونا دست در گریبان بودند، دولت چین یک محموله‌ی کمک‌های پزشکی به ارزش یک‌میلیون دالر به افغانستان کمک کرد.
با این‌همه، اما نخستین بار است که شهروندان چینی به جرم جاسوسی در پایتخت افغانستان دستگیر می‌شوند. آگاهان روابط بین‌الملل، فرستادن این جاسوسان را هشداری برای آینده‌ی افغانستان دانسته و می‌گویند که این مسئله با ترکستان شرقی و روابط افغانستان با هند بی‌ربط نیست.
آقای آرش، می‌گوید که چین پس از ورود نیروهای امریکایی در افغانستان سیاست‌هایش را با احتیاط تعقیب کرده است؛ به این معنا که از یک‌سو، از بودن نیروهای امریکایی در افغانستان استقبال کرده و از سوی دیگر، در برابر ترکستان شرقی و سیاست‌های کشورهای منطقه چون هندوستان خاموش نبوده است.
آقای آرش می‌افزاید: «اویغوری‌های ترکستان شرقی یا هم ایالت سین‌کیانگ، پس از ورود نیروهای امریکایی در افغانستان، در تبانی و همسو با طالبان قرار گرفت. چین در بیست سال گذشته، به نحوی کوشید که با استفاده از جنگ‌جویان اویغوری‌ها، جنگ را در محل‌های مسلمان‌نشین چین گسترش بدهد.»
این در حالی است که در گزارش اندین‌تایمز آمده است؛ یکی از جاسوسان چینی در مورد طالبان، القاعده و مسلمان اویغور در کنر و بدخشان، اطلاعات جمع‌آوری می‌کرد.
بر اساس این گزارش، جاسوسان چینی با همکاری آی‌اس‌آی پاکستان، سعی داشتند که رهبران مسلمان اویغور در افغانستان را ترور کنند.
از سویی هم روابط دوستانه‌ی چین و پاکستان در بیست سال اخیر، روشن بوده است؛ اما سوالی که مطرح می‌شود، این است که چرا دولت چین مسلمانان اویغور در افغانستان را ترور کند؛ در حالی که برای گسترش ناامنی در ترکستان شرقی به آن‌ها نیاز دارد؟
آگاهان به این باورند که با خروج نیروهای امریکایی، ممکن است دو تهدید قوی علیه دولت چین روی دست گرفته شود؛ نخست این‌که تقابل امریکا و چین جدی‌تر شود؛ دوم این‌که مسلمانان اویغور در تبانی با القاعده و شاخه‌ی خراسان داعش، یک چتر کلان تروریستی را به وجود بیاورد و امنیت چین را تهدید کند.
آقای آرش می‌گوید؛ گمان غالب این است که امریکا پس از خروج، پروژه‌ی منطقه‌ای را مطرح کند و آسیای مرکزی را با هند وصل کند. این پروژه آسیب جدی به پروژه‌ی پیکینگ که دولت چین شصت میلیارد دالر در آن سرمایه‌گذاری کرده است، خواهد زد.
تأکید آقای آرش بر این است که با خروج نیروهای امریکا و پیوستن طالبان به بدنه‌ی دولت افغانستان، احتمال دارد که اویغوری‌ها با همکاری گروه‌های تروریستی؛ چون القاعده و داعش علیه چین فعالیت کنند. «چین به این دلیل دوست دارد که رهبران اویغوری را در افغانستان ترور کند.»
با توجه به دشمنی دیرینه‌ی پاکستان و هندوستان و روابط تیره‌ی افغانستان و پاکستان و از سویی هم روابط دوستانه‌ی چین و هندوستان، احتمال می‌رود که جنگ در افغانستان پیچیده‌تر شود. آقای آرش می‌گوید که دستگیری ۱۰ جاسوس چینی، به صلح افغانستان نیز آسیب می‌زند.
