دونالدترامپ در کابل؛ یک سفر و چند نشان

سید مهدی حسینی
دونالدترامپ در کابل؛ یک سفر و چند نشان

دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا، شام روز پنج‌شنبه در یک سفر غیرمنتظره وارد افغانستان شد و با نظامیان امریکایی و همتای افغانی خود، محمداشرف غنی، در پایگاه نظامی بگرام دیدار کرد. در دیدار ترامپ و غنی، رییس‌جمهور امریکا در مورد گفت‌وگوهای صلح و پیشرفت نیروهای امنیتی افغان، بحث کردند.
ترامپ، در این سفر غیرمنتظره‌ی خود، از کاهش تدریجی نیروهای امریکایی در افغانستان خبر داد؛ اما دقیقا مشخص نکرد که چه تعدادی از این نیروها را خارج می‌کند و چه تعداد دیگری باقی می‌ماند. رییس‌جمهور امریکا گفت: «طالبان می‌خواهند به توافقی برسند، خواهیم دید که آیا می‌توانند به توافقی برسند یا نه؛ اگر برسند که رسیدند و اگر نرسیدند، اشکالی ندارد.»
ترامپ، بار دیگر در میان نظامیان امریکایی در بگرام و با حضورداشت رییس‌جمهور غنی، تأکید کرد که پیش از این، امریکا می‌خواست که با طالبان به توافق برسد؛ اما به دلیل این‌که آن‌ها یک سرباز امریکایی را کشتند، واشنگتن از توافقات صلح عقب کشید. وی همچنان افزود که در مذاکرات نمایندگان امریکا با گروه طالبان در شش ماه اخیر، پیشرفت‌های بزرگی به دست آمده و این گروه می‌خواهد که آتش‌بس کند. دونالدترامپ، افزود: «با طالبان دیدار می‌کنیم و می‌گوییم که باید آتش‌بس برقرار شود. طالبان پیش از این موافق با آتش‌بس نبودند؛ اما حالا می‌خواهند که آتش‌بس برقرار شود. خواهیم دید که چه می‌شود.»
سفر غیر رسمی ترامپ به کابل و دعوت امریکایی‌ها از آقای غنی به پایگاه نظامی بگرام، با واکنش‌های گسترده‌ای در افغانستان روبه‌رو شد که در قلمرو سیاسی یک کشور که ادعای استقلالیت را هم دارد، نباید چنین حقارتی از سوی دولت کابل صورت می‌گرفت. این ‌که چرا، آقای غنی برای ملاقات به پایگاه نظامی بگرام رفته، پاسخ روشنی وجود ندارد؛ اما گمانه‌زنی‌ها بر این است که دولت افغانستان در تدابیر امنیتی و تشریفاتی، ظرفیت و توانایی لازم را ندارد و به همین خاطر، آقای ترامپ در یک سفر غیر رسمی به کابل آمده است.
در عین حال، این سفر می‌تواند چند هدف مشخص به افغانستان، منطقه و جهان داشته باشد. هدف نخست این ‌که، دیدار ترامپ با نظامیان امریکایی در افغانستان، واکنشی به تحولات سیاسی داخل امریکا است؛ زیرا ترامپ در حال استیضاح قرار دارد و فشارهای زیادی از سوی دموکرات‌های این کشور در کانگرس بر او وارد است و به همین منظور، ممکن است که ترامپ برای بازدید از نظامیان امریکایی در افغانستان، به دنبال این باشد تا افکار عمومی داخل امریکا را به سوی خود، جلب کند.
هدف دوم سفر ترامپ، پیام صریح و روشن در اوضاع بحرانی خاورمیانه و کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس دارد. در شرایط امروز، تنش در روابط واشنگتن و تهران نسبت به گذشته، تیره‌تر شده است. ایران، عراق، لبنان و پاکستان از جمله کشورهای خاورمیانه‌ای است که با تشنجات درونی روبه‌رو شده و به این لحاظ، ترامپ با سفر خود به افغانستان، نشان داد که امریکا در قبال این تحولات بی‌تفاوت نیست.
پیام سوم سفر ترامپ به کابل، مرتبط به وضعیت داخلی افغانستان است که در حال حاضر، تحقق مذاکرات صلح نسبت به همه‌ چیز برای واشنگتن، مهم شده است.
با این همه، شماری از آگاهان روابط بین‌الملل، معتقدند که بزرگ‌ترین هدف سفر ترامپ به کابل این است که امریکایی‌ها به این نتیجه رسیده اند که هیچ راهی جز صلح از طریق یک توافق سیاسی با طالبان وجود ندارد.
جعفر مهدوی، آگاه روابط بین‌الملل و عضو پیشین مجلس نمایندگان، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان در حال حاضر به بن‌بست رسیده و این امر، امریکایی‌ها را نگران کرده که می‌تواند یک مشکل جدی را خلق کند و به همین خاطر، تحقق گفت‌وگوهای صلح با طالبان، در اولویت این کشور قرار گرفته است.
به گفته‌ی مهدوی، آزادی «انس حقانی» بیش از آن ‌که به نفع رییس‌جمهور غنی و حکومت وحدت ملی تمام شود، از رهایی انس حقانی، بیشتر طالبان کریدت به دست آورد و این گروه نشان داده که نسبت به صلح و رسیدن به یک توافق سیاسی با امریکا جدی است؛ تحرکات دو هفته‌ی اخیر امریکا و طالبان نشان داده است که این‌ها به زودی، مذاکرات ‌شان را برای امضای توافق‌نامه با یک سلسله تغییراتی، از سر بگیرند.
آتش‌بس، یکی از بحث‌های جدی میان ترامپ و غنی در پایگاه نظامی بگرام بود که به گفته‌ی آگاهان روابط بین‌الملل، کابل-واشنگتن، هم‌زمان با آغاز گفت‌وگوهای صلح، خواستار آتش‌بس سراسری استند؛ اما این دیدگاه مورد پذیرش گروه طالبان نیست. جعفر مهدوی می‌گوید که یک تفاوت عمیق در مورد آتش‌بس میان دو طرف وجود دارد و آن، این است که طالبان می‌خواهند، همه ‌چیز قدم به قدم پیش برود. به این معنا، وقتی ‌که نیروهای امریکایی به تدریج از افغانستان خارج می‌شوند، جنگ هم به تدریج کاهش یابد و تا زمانی‌ که این مسأله میان امریکا و طالبان حل نشود، امضای توافق‌نامه میان دو طرف، دشوار خواهد بود.
از سویی هم، شماری از اعضای پیشین گروه طالبان در خصوص سفر غیرمنتظره‌ی ترامپ به کابل، می‌گویند که دیدار ترامپ با نظامیان خود در پایگاه بگرام، نشان داد که موضوعات زیادی میان امریکایی‌ها و طالبان حل شده است و امکان یک توافق آتش‌‎بس میان دو طرف به وجود آمده است. ملاسیداکبر آغا، عضو پیشین طالبان، به روزنامه‌ی صبح کابل گفت، تا زمانی ‌که آتش‌بس نشود، نرمشی در عملیات‌ دو طرف شکل نمی‌گیرد. این عضو پیشین طالبان، معتقد است، برخی از موضوعاتی که قبلا میان امریکایی‌ها و طالبان حل شده بود و بالای آن توافق کردند، مسوده‌ی آن آماده است و در آینده‌ی نزدیک، امکان دارد که این مسوده امضا شود.
اعضای پیشین طالبان بر این باور اند که امضای توافق صلح امریکا و طالبان، افغانستان را به ختم جنگ نزدیک می‌سازد و به همین خاطر، ترامپ به کابل آمده تا حکومت افغانستان را متوجه کند که از روند مذاکرات صلح بیش از هر زمان دیگر حمایت کند تا افغانستان از خشونت‌ها رهایی یابد.
این نخستین ‌باری است که دونالدترامپ در یک سفر غیرمنتظره به کابل آمده و با نظامیان امریکایی در پایگاه نظامی این کشور دیدار کرد. چندی پیش، ترامپ و رییس‌جمهور غنی در یک تماس تلفونی ۲۵دقیقه‌ای، پیرامون تحولات افغانستان و مذاکرات صلح گفت‌وگو کردند که در این تماس تلفونی، آقای ترامپ، رییس‌جمهور غنی را به کاخ سفید دعوت کرد.