پیکارهای انتخاباتی و ضعف نهادهای استخباراتی؛ مشکل در کجاست؟

سید مهدی حسینی
پیکارهای انتخاباتی و ضعف نهادهای استخباراتی؛ مشکل در کجاست؟

در حمله‌ی تهاجمی افراد مسلح تروریستی بر دفتر روند سبز افغانستان، در روز نخست مبارزات انتخاباتی، بیست نفر جان باخت و ۵۰ نفر دیگر زخمی شدند. دفتر روند سبز مربوط به امرالله صالح معاون نخست تکت انتخاباتی «دولت‌ساز» می‌شود و حمله درست زمانی صورت گرفت که آقای صالح در دفتر کار خود مصروف کارزارهای انتخاباتی بود. تعداد مهاجمان پنج نفر بود که حمله‌کننده‌ی انتحاری نخست موتر بمب‌گذاری شده‌ی همراهش را ساعت ۴:۴۰ دقیقه‌ی عصر روز شنبه منفجر کرد و سپس چهار مهاجم دیگر به درگیری پرداختند. شدت انفجار به اندازه‌ای قوی بود که حتا دفتر آقای صالح را به مخروبه تبدیل شد و به خانه‌های مسکونی اطراف دفتر زیان‌های زیادی را وارد کرد. در هنگام حمله، آقای صالح که در دفتر کاری خود حضور داشت و با استفاده از تجربه و دانش نظامی، خود را به آخر ساختمان رسانیده و از آن‌جا در یکی از خانه‌های کنار دفتر خود می‌اندازد و صحنه‌ی رویداد را ترک می‌کند؛ با این حال درگیری مهاجمان مسلح با نیروهای امنیتی، حدود هفت ساعت دوام کرد.

امرالله صالح، فرد کارکشته‌ی نظامی و استخباراتی است. او همواره بر علیه گروه طالبان موضع جدی داشته و از آقای صالح بیشتر به‌عنوان یک چهره‌ی ضد طالبانی یاد می‌شود. آقای صالح در حکومت گذشته تحت ریاست حامدکرزی، مدتی به حیث رییس عمومی امنیت ملی ایفای وظیفه کرد و در اواخر حکومت وحدت ملی، مدت یک ماه به حیث سرپرست وزارت امور داخله نقش داشت. او در زمان سمت ریاست امنیت ملی و وزارت داخله، عمل‌کرد قاطعانه‌ا‌ی را بر علیه جریان‌های داخلی و گروه‌های تروریستی انجام داد؛ با این همه، در واقع حمله بر دفتر امرالله صالح، از یک‌سو همه‌گان را شوکه کرد و از سوی دیگر، با واکنش‌های گسترده مواجه شد. نخستین واکنش را رییس‌جمهور غنی نشان داد و به دنبال آن، داکتر عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت به دیدار آقای صالح رفت و این حمله را محکوم کرد. رحمت‌الله نبیل و محمدحنیف اتمر از دیگر نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری، با این که آقای صالح را رقیب سیاسی خود دانستند، تأکید کردند که دشمن همه مشترک است.

حمله‌ی مسلحانه‌ی تروریستی در حالی انجام شد که تدابیر شدید امنیتی در شهر کابل حاکم بود. یک روز پیش از آغاز مبارزات انتخاباتی، نشست ویژه‌ی امنیتی پیرامون چگونگی تأمین امنیت مراکز کمپاینی انتخابات برگزار شد و مسؤولان امنیتی به مردم افغانستان اطمینان دادند که نهادهای کشفی و استخباراتی در نقاط مختلف مرکز و ولایت‌ها جابه‌جا شده‌ اند. انجام این حمله، پرسش‌های زیادی را خلق کرده که یکی از این پرسش‌ها این است، با وجود تدابیر شدید امنیتی چگونه ممکن است، مهاجمان مسلح تروریستی درگیری هفت ساعته را در یکی از مراکز بزرگ‌ترین کمپاین انتخاباتی انجام دهند؟

برخی از کارشناسان نظامی براین باورند که حلقه‌های قدرت‌مندی در درون نظام سیاسی وجود دارند که با پرداخت پول هنگفت، گروه‌های تروریستی را در پایتخت سازمان‌دهی کرده و هدف مورد نظر را از بین می‌برند.

عتیق‌الله امرخیل، کارشناس نظامی به روزنامه‌ی صبح کابل گفت: «این‌ها کسانی استند که در داخل نظام استند و با آن‌ها (گروه‌های تروریستی) همکاری کردند و تا به این‌جا رساندند. این‌ها دزدهای خانه استند و دزد خانه را کسی گرفته نمی‌تواند. به جرأت می‌توانم بگویم که این افراد پرقدرت‌ترین افراد استند. با تمام قدرتی‌که قوت‌های امنیتی دارند، دزد خانه را کسی گرفته نمی‌تواند، مشکل در همین است.»

عتیق‌الله امرخیل گفت، نیاز است که نیروهای امنیت ملی حلقه‌های درون نظام را که با گروه‌های  تروریستی همکار استند، تعقیب و افشا کنند؛ مبارزه با این حلقه‌ها مهم‌تر از مبارزه با گروه طالبان است و پس از افشای آن‌ها، جرأت و جسارت گروه‌های دشمن مبنی بر انجام حملات تروریستی، گرفته خواهد شد.

هرچند شناسایی این حلقه‌ها بر اساس هویت کار دشوار به نظر می‌رسد؛ اما آنچه را کارشناسان مطرح می‌کنند، این است که حلقه‌های همکار گروه‌های تروریستی در رده‌های بلند حکومت و دولت قرار دارند و در جهت تأمین منافع شخصی به هر کار و عمل غیرانسانی دست می‌زنند. امرالله صالح که تجربه‌ی استخباراتی و نظامی دارد، ممکن است او با دشمنان مختلفی روبه‌رو باشد؛ اما حمله‌ی مسلحانه‌ی تروریستی بر دفتر کمپاینی او بدون همکاری گروه‌های درون نظام، ناممکن به نظر می‌رسد.

در روز نخست مبارزات انتخاباتی، حمله‌ی مسلحانه بر یکی از مراکز کمپاین انتخاباتی که مربوط به تیم حاکم در قدرت می‌شود، نشان داد، مبارزات انتخاباتی و روند برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری به شدت با تهدید مواجه است و نامزدان راه مبارزات دوماهه را با دشواری‌های امنیتی، طی خواهند کرد.

نهادهای ناظر بر روند انتخابات نگران ‌اند که انتخابات ریاست‌جمهوری بیش از هر زمان دیگر زیر تهدیدهای امنیتی قرار گرفته و محافل کارزارهای انتخاباتی را آسیب‌پذیر خواهد کرد. یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه به روزنامه‌ی صبح کابل گفت: «حمله بر معاون یکی از تکت‌های انتخاباتی که فعلا در حکومت است و قدرت حاکم است، اگر مخالفان می‌توانند دفاتر این‌ها را مورد حملات قرار دهند، پس در او صورت کاندیدان دیگری که در قدرت نیستند و محتاج کمک‌های امنیتی می‌باشند، این‌ها شدیدا در آسیب‌پذیری قرار دارند و شاید کاندیدان نتوانند گردهمایی‌ها و همایش‌های مردمی ‌شان را برگزار کنند.»

در جریان پیکارهای انتخاباتی، ممکن است که نامزدان انتخابات همایش‌های مردمی را در برخی از شهرهای بزرگ افغانستان برگزار کنند؛ اما نحوه‌ی تامین امنیت این همایش‌ها نیازمند مصارف هنگفتی امنیتی است که در این صورت، برایند مبارزات انتخاباتی برای نامزدان سنگین تمام خواهد شد.

تأمین امنیت انتخابات ریاست‌جمهوری یکی از دشوارترین مسؤولیت‌ها بر دوش نیروهای امنیتی است؛ این مسؤولیت در واقع همان آزمونی است که ظرفیت و توان‌مندی نیروهای امنیتی را ثابت می‌کند. پس هر گونه غفلت وظیفه‌ای و اتفاق رویدادهای امنیتی در جریان پیکارهای انتخاباتی، روند برگزاری انتخابات را متأثر ساخته و ممکن است، مردم را از شرکت در محافل، آگاه شدن از برنامه‌های نامزدان و یاهم رفتن به پای صندق‌های رأی، باز دارد.

نهادهای ناظر بر روند انتخابات، تدابیر امنیتی‌ را در جهت تأمین امنیت انتخابات قابل قبول نمی‌دانند و این نهادها از مسؤولان ارشد ارگان‌های امنیتی خواسته‌ اند که در راستای تأمین امنیت روند انتخابات و مراکز انتخاباتی هم در پایتخت و هم در ولایات تجدید نظر کنند؛ در صورت عدم رفع خلاهای امنیتی، ممکن است که مبارزات انتخاباتی بیشتر مورد حملات گروه‌های تروریستی قرار گیرند.

با آن ‌که مسؤولیت رویداد حمله بر دفتر کاری آقای صالح را هیچ گروهی به عهده نگرفته؛ اما شماری از سناتوران در حالی‌ که این حمله را به گروه طالبان نسبت می‌دهند، تأکید دارند که این گروه هیچ‌گاهی طرفدار برگزاری انتخابات نبوده و نخواهد بود و با انجام حملات تروریستی می‌کوشد که این روند به تعویق انداخته شود.

عبدالله قرلق، عضو مجلس سنا، به روزنامه‌ی صبح کابل بیان کرد: «طالبان نه برگزاری انتخابات را می‌خواهند و نه هم مبارزات انتخاباتی را. طالبان طرفدار این نیستند که در موجودیت نیروهای امریکایی، انتخابات در کشور برگزار شود و تلاش دارند که انتخابات به تعویق بیفتد و پروسه‌ی صلحی را که خلیل‌زاد با طالبان روی دست دارد، تحقق پیدا کند.»

آغاز پیکارهای انتخاباتی در افغانستان به این معنی است که خواسته‌های گروه طالبان مبنی بر لغو برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری نادیده گرفته شد؛ اما این گروه با سازمان‌دهی حمله‌ی تروریستی بر پایتخت، پیام داد که به هر نحو ممکن مانع برگزاری این روند خواهد شد.

این عضو مجلس سنا با انتقاد از عمل‌کرد ضعیف نیروهای کشفی و استخباراتی گفت که برنامه‌های مدیران امنیتی همواره در حد گفتار بوده؛ ولی مردم افغانستان شاهد عملی‌شدن شعارهای آن‌ها نبوده است.

عبدالله قرلق افزود: «در گذشته هم ضعف نیروهای استخباراتی وجود داشت و حمله‌ی روز یک‌شنبه نشان داد که در تأمین کمپاین‌های انتخاباتی ضعیف و ناتوان است و این‌که یک روز قبل مبارزات انتخاباتی شعار داد، شعارهای شان دروغین و عوام‌فریبانه است.»

یک روز قبل از آغاز مبارزات انتخاباتی، نشست خبری مشترک سخنگویان ارگ ریاست‌جمهوری، وزارت داخله و وزارت دفاع ملی در مرکز رسانه‌های حکومت برگزار شد و در این نشست، نصرت رحیمی، به صراحت بیان کرد که نیروهای کشفی و استخباراتی در جهت تأمین امنیت انتخابات و مراکز کمپاینی جابه‌جا شده ‌اند؛ اما وقوع حمله‌ی تروریستی در روز نخست مبارزات انتخاباتی، تمام تدابیر نیروهای امنیتی را زیر سوال برد.