شعله‌ورشدن آتش جنگ؛ نیروهای خارجی در تیررس اول نیستند

علی شیر شهیر
شعله‌ورشدن آتش جنگ؛ نیروهای خارجی در تیررس اول نیستند

مقام‌های حکومت افغانستان یک بار دیگر نیت طالبان را به خاطر صلح در افغانستان زیر پرسش قرار داده و تأکید کرده اند که به اراده‌ی این گروه مبنی بر حاضرشدن‌ شان به میز گفت‌وگو، شک دارند.
عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه‌ی ملی افغانستان، در باره‌ی این که گروه طالبان صلح بخواهند، ابراز تردید کرده است. او می‌گوید که شورای عالی مصالحه‌ی ملی کوشش‌های زیادی کرده است تا طالبان تقاضاهای خود را مطرح کنند؛ اما تا اکنون نتیجه‌ای نداشته است.
به گفته‌ی او بین طالبان و مذاکره‌کنندگان ارشد افغانستان از جمله خود آقای عبدالله، پیام‌های گوناگونی به شکل صوتی یا کتبی ردوبدل می‌شود که گاه کوتاه و گاه با جزییات است؛ اما گروه‌ طالبان تا اکنون نسبت به صلح تعهدی واقعی نداده ‌اند.
آقای عبدالله می‌گوید که پاسخ او به طالبان، روشن و یک‌دست است:‌ «تمام خواسته‌های خود را پشت میز مذاکره مطرح کنید. ما آماده ‌ایم که در باره‌ی آن‌ها گفت‌وگو کنیم. آماده ‌ایم راه‌‌های حلی پیدا کنیم که برای هر دو جانب قابل‌قبول باشد.»
آقای عبدالله در گفت‌وگوی روز شنبه‌ی این هفته -۱۱ ثور-، با خبرگزاری آسوشیتیدپرس در کابل، گفت که اگر وحدت و یک‌پارچگی رهبران سیاسی در حمایت از روند صلح شکل نگیرد، تاریخ و میلیون‌ها افغانستانی که از ضعف دولت و فساد اداری خسته ‌اند و آرامش می‌خواهند‌، در باره‌ی آن‌ها قضاوت خواهند کرد.
او به رهبران سیاسی این کشور هشدار داده است که یا در حمایت از روند صلح متحد شوند؛ یا با عقب‌نشینی نیروهای امریکایی و ناتو از افغانستان، منتظر جنگ‌های تلخ‌تر و بیشتر باشند. او می‌گوید؛ وقت آن است که رهبران سیاسی افغانستان در حمایت از مذاکرات صلح با هم اتحاد داشته باشند.
در دهه‌ی ۱۹۹۰ میلادی، اختلاف‌ها میان رهبران سیاسی افغانستان بر سر قدرت، به جنگ داخلی منجر شد که نتیجه‌ی آن، ظهور طالبان بود. گروه طالبان در سال ۱۹۹۶در کابل قدرت را به دست گرفت.
ریيس شورای عالی مصالحه ملی کشور، گفته است که خروج دو هزار و ۵۰۰ تا سه هزار و ۵۰۰ نیروی باقی‌مانده‌ی امریکایی و هفت هزار نظامی ناتو از کشور، افغانستان را با «چالش‌های بزرگی» مواجه خواهد کرد.
او گفت: «من نمی‌گویم که خروج نیروهای امریکایی برای مردم ما پایان دنیا است؛ اما بر این باورم که بسیار چالش‌زا خواهد بود و به همین دلیل، معتقدم که تمام تمرکز ما، باید به رسیدن به صلح باشد که نه تنها به نفع ما بلکه به نفع طرف مقابل هم است.»
در توافق‌نامه‌ی دوحه میان امریکا و طالبان که سال گذشته به امضا رسید، طالبان متعهد به آتش‌بس با نیروهای ایتلاف بین‌المللی تا زمان خروج این نیروها تا اول ماه می، شده بود.
روز شنبه‌ی این هفته، نیروهای امریکایی و ناتو رسما روند خروج شان از افغانستان را آغاز کردند که بر اساس تصمیم جدید جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا، تا یازدهم ماه سپتامبر تکمیل می‌شود.
در سال گذشته، هیچ نیروی بین‌المللی در افغانستان کشته نشده؛ اما طالبان حملات به نیروهای امنیتی افغانستان را افزایش داده و شمار تلفات غیرنظامیان نیز افزایش یافته است.
طالبان روز شنبه‌ی این هفته (۱۱ ثور) در بیانیه‌ی هشدارآمیزی، اعلام کردند که ماندن نیروهای خارجی پس از مهلت اول ماه می، «اصولا راه هرگونه اقدام مناسب را برای مجاهدین امارت اسلامی در برابر نیروهای اشغال‌گر» باز کرده و در مورد رفتار جنگ‌جویان این گروه، رهبری طالبان «تصمیم می‌گیرد.»
حدود ۲۰۰۰ سرباز امریکایی و حدود ۷ هزار سرباز عضو ناتو در افغانستان روز شنبه‌ی این هفته رسما خروج از افغانستان را آغاز کردند که قرار است تا ۱۱ سپتامبر تکمیل شود.
از نظر آقای عبدالله، خروج نیروهای امریکایی به هر دو طرف فشار خواهد آورد تا به توافق صلح برسند؛ چرا که طالبان از راه نظامی نمی‌توانند به پیروزی برسند و کشورهای منطقه از جمله پاکستان هم که حامی طالبان قلم‌داد می‌شود و رهبران طالبان در شهرهای آن مستقرند نیز، تصرف نظامی پاکستان را با قاطعیت رد کرده ‌اند.
از سوی دیگر، آقای عبدالله نسبت به اطمینان‌دادن طالبان به واشنگتن در خصوص قطع رابطه با گروه‌های تروریستی به ویژه القاعده، تردید دارد. روابط القاعده و طالبان هم‌چنان پابرجا است و ارگان‌های انتشاراتی القاعده، هم‌واره از بیعت با طالبان سخن می‌رانند.
آقای عبدالله می‌گوید: «سوال بزرگ این است که القاعده کجا است؟»‌

جنگ با خارجی‌ها یا افغانستانی‌ها
طالبان پیش از این گفته بودند که در صورت عدم خروج نیروهای خارجی از افغانستان تا ماه می، این گروه، نیروهای خارجی را هدف قرار خواهد داد؛ اما با آغاز ماه می، دیده شد که طالبان بیشتر به نیروهای افغانستانی و افراد ملکی حمله کرده اند. این مسئله نشان می‌دهد که طالبان جنگ شان را با خروج نیروهای خارجی نیز ادامه خواهند داد. حمله‌ی شام روز جمعه‌ در ولایت که در آن ده‌ها غیرنظامی کشده شدند، یکی از این موارد است.
با این حال، مقام‌های حکومت افغانستان اعلام کرده اند که نیروهای امنیتی در کابل و تمام کلان‌شهرهای دیگر افغانستان در حالت آماده‌باش قرار دارند.
حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان در مورد تحلیل‌های شماری از رسانه‌ها که از سناریوی «سقوط» را پس از خروج نیروهای خارجی مطرح کرده اند، می‌گوید که «جای نگرانی نیست.» به گفته‌ی آقای محب، نیروهای امریکایی عملا در جنگ شرکت نداشته اند و ۹۸ درصد عملیات‌ نظامی به عهده‌ی نیروهای امنیتی افغانستان بوده است.
او افزود: حملات طالبان «افزایش» می‌یابد؛ اما ما آمادگی داریم.
در همین حال، سونی لگت، سخن‌گوی نیروهای ایتلاف بین‌المللی در افغانستان، در توییترش خبر داده که «آتش غیرمستقیم» به محوطه فرودگاه کندهار انجام شده، کسی آسیب ندیده و خساراتی نیز وارد نشده است.
ژنرال اسکات میلر، فرمانده‌ی امریکایی نیروهای ناتو در افغانستان، گفته که «بازگشت خشونت بی‌معنا و تراژیک است؛ اما اشتباه نکنید، ما نیرو برای پاسخ قدرت‌مندانه به هر نوع حمله علیه نیروهای ایتلاف و برای حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان را داریم. رفتن به آن سمت (درگیری) اشتباه خواهد بود.»
با این حال، شماری از کارشناسان تأکید دارند که تهدیدهای طالبان باید جدی گرفته شود؛ اما برخی از تهدیدها در برابر نیروهای خارجی، می‌تواند انحرافی باشد. به گفته‌ی آن‌ها طالبان نمی‌خواهند بر نیروهای خارجی حمله کنند؛ چون عملا با آن‌ها در حال مذاکره اند.
مایکل کوگلمن، معاون برنامه‌ی آسیا در مرکز «وودرو ویلسون» در واشنگتن، به رویترز گفته است: «ما نمی‌توانیم احتمال حملات را بر نیروهای خارجی رد کنیم؛ اما اکنون که طالبان می‌دانند تاریخ مشخصی برای خروج آن‌ها وجود دارد، کمتر به نیروهای خارجی حمله خواهند کرد.»