ایران؛ سایه‌ی شومی بر مرزهای غربی افغانستان

عبدالرازق اختیاربیگ
ایران؛ سایه‌ی شومی بر مرزهای غربی افغانستان

بامداد روز چهارشنبه (۱ دلو)، خبری از ولایت فراه مخابره شد که در آن؛ یک موتر تیلر مملو از مواد انفجاری که از خاک ایران وارد افغانستان می‌شد، از سوی نیروهای سرحدی کشف و ضبط شد. یک منبع در آن زمان که نخواست نامی از او گرفته شود، به روزنامه‌ی صبح کابل، گفت که این موتر از خاک ایران وارد ولایت فراه شده بود که از سوی نیروهای سرحدی شناسایی شد.
به گفته‌ی این منبع، مواد انفجاری داخل موتر، به گونه‌ی ماهرانه داخل بوری‌های آرد جاسازی شده بود. این دومین رویداد این چنینی در دو ماه گذشته بود. حدود دو ماه قبل نیز، یک موتر لاری حامل ۶۸ بوری مواد انفجاری که از ایران وارد ولایت فراه شده بود، کشف و ضبط شد.
این رویدادها در حالی اتفاق می‌افتد که بارها دولت افغانستان و امریکا ایران را به حمایت از گروه‌های تروریستی‌ای؛ چون شبکه‌ی القاعده و طالبان متهم‌ کرده‌اند؛ اما هر بار مقام‌های ایرانی این اتهام را کرده‌اند.
با توجه به این‌که دو ولایت غربی (هرات و فراه)، مرز مشترکی با کشور ایران دارد، بارها مقام‌های محلی و امنیتی این ولایت‌ها، اعلام کرده‌اند که ایران آشکارا شماری از گروه‌های خرد و بزرگ تروریستی را برای ایجاد ناامنی به ولایت‌های مرزی افغانستان می‌فرستد.
در ادامه‌ی این اتهام‌ها به ایران، شماری از اعضای مجلس نمایندگان، می‌گویند که ایران، مخالفان مسلح و برخی از مقام‌ها، در ناامنی‌های هرات دست دارند.
عبدالستار حسینی، عضو مجلس نمایندگان و هیئتی که اخیراً به‌منظور بررسی اوضاع امنیتی به ولایت هرات رفته بود، روز دوشنبه (۶ دلو)، گفت که اجیران ایران، مخالفان مسلح و برخی از مقام‌های محلی، سبب افزایش ناامنی در ولایت هرات شده‌اند.
آقای حسینی، افزود: «ایران برای شماری از اجیرانش در هرات، پول و سلاح می‌دهد. دراین‌باره سند داریم و اگر سفارت ایران اسناد بخواهد، حاضر به ارایه‌ی آن هستیم.»
به اساس گفته‌ی این عضو مجلس نمایندگان، پولیس هرات نیز در فساد و ناامنی‌ها در این ولایت دست دارد؛ زیرا به گفته‌ی او، در برخی موارد، پولیس هرات، شماری از حوزه‌های امنیتی این شهر را در بدل پول فروخته است.
مقام‌های ارشد دولت افغانستان، دلیل مداخله‌ی ایران در امنیت این کشور را مدیریت آب می‌دانند. سه سال پیش نیز، پس‌ازآن که ناامنی‌ها در حوزه‌ی غرب به‌ویژه ولایت‌های فراه و هرات بالا گرفت، شماری از اعضای مجلس سنا در آن‌وقت، تأکید کردند که ایران نمی‌خواهد در افغانستان امنیت تأمین شود و با ایجاد ناامنی در افغانستان، تلاش می‌کند که مانع تکمیل شدن پروژه‌های زیربنایی شود.
محمدآصف صدیقی، عضو مجلس سنا، در آن‌وقت گفت: «کشورهای همسایه ما فوق‌العاده از آب‌های افغانستان سوءاستفاده کرده‌اند و فکتور آب واقعاً بسیار مهم است. با اعمار بند سلما ناامنی‌ها در غرب این کشور بیشتر شده‌ و در کنار آن با آغاز کار سروی بند‌های دیگر در سرحد با ایران، منطقه نا امن می‌شود. ایران در ناامنی چند ولایت که با آن کشور در سرحد قرار دارد فوق‌العاده نقش دارد.»
اخیراً بسیاری از ولسوالی‌های هرات به‌شدت ناامن شده است؛ چیزی که مقام‌های محلی هرات دلیل آن را همکاری ایران با گروه‌های تروریستی می‌داند. مقام‌های محلی این ولایت تأکید می‌کنند که ایران به گروه‌های تروریستی، ازجمله طالبان سلاح‌های پیشرفته می‌دهد تا علیه نیروهای امنیتی افغانستان در این ولایت بجنگند.
چندی پیش، سید وحید قتالی -والی هرات- که برای مدتی رهبری نبرد در ولسوالی کرخ را به عهده گرفته بود، گفت: «پیشرفته‌ترین سلاح‌های ممکن که نه ارتش ملی و نه امنیت ملی ما دارد، در دست آن تروریست‌ها چه می‌کند؟ یکی از سرگلوله‌هایی که به سمت وی در کرخ شلیک شده است، توسط یکی از کشورهای همسایه به دست طالبان قرار گرفته است.» این‌همه در حالی است که در ماه‌های اخیر، دولت افغانستان تلاش می‌کند که رابطه‌ی ناجور سیاسی با ایران را بهبود دهد و به همین خاطر، در یک ماه گذشته چند مقام ارشد حکومت افغانستان، ازجمله حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان به ایران رفته و با مقام‌های این کشور دیدار کرده و روی مسایل مختلف ازجمله امنیت بحث و تبادل‌نظر کرده‌اند.
بااین‌حال برای تأمین امنیت و پایان جنگ در افغانستان، همین اکنون هیئت دولت افغانستان سرگرم گفت‌وگو با هیئت طالبان در قطر است و انتظار عمومی این است که در این دور از گفت‌وگوها، دو طرف به نتایج ملموسی برای صلح دست پیدا کنند؛ اما آنچه پیدا است، دو کشور همسایه؛ ایران و پاکستان با حمایت از گروه طالبان، اجازه‌ی تحقق آن را در افغانستان را نمی‌دهند.
مسئله حمایت ایران از گروه‌های تروریستی تنها از زبان مقام‌های دولت افغانستان مطرح نشده است؛ امریکایی‌ها نیز به این باوراند که ایران به گونه‌ علنی از این گروه‌ها حمایت می‌کند. مایک پمپئو، وزیر خارجه‌ی پیشین امریکا، روز سه‌شنبه (۲۳ جدی/ ۱۲ جنوری)، در یک نشست خبری، گفت: «ایران به کانون اصلی القاعده تبدیل شده و افغانستان جدید برای این گروه است؛ حتا بدتر از آن.»
آقای پمپئو، تأکید کرده است که اعضای ارشد القاعده در افغانستان در کوهستان‌ها پنهان می‌شدند؛ اما در ایران زیر چتر رژیم این کشور حفاظت می‌شوند.
این در حالی است به نشر گزارشی از نیویورک‌تایمز، در ۱۸ اسد سال روان خورشیدی، نیروهای اطلاعاتی اسراییل، ابومحمد المصری -فرد شماره دوم القاعده- را در تهران کشته‌اند.
در این گزارش، به نقل از چهار مقام امنیتی و اطلاعاتی امریکا، آمده است که عبدالله محمد عبدالله ملقب به ابومحمد المصری و دختر او مریم، همسر حمزه بن‌لادن، پسر اسامه بن‌لادن، بنیان‌گذار و رهبر پیشین القاعده درنتیجه‌ی شلیک تفنگ‌داران وابسته به اسراییل کشته شدند.
بااین‌همه، آگاهان سیاسی به این باوراند که حمایت ایران از طالبان و سایر گروه‌های تروریستی در منطقه، می‌تواند دو پیامد منفی داشته باشد؛ نخست این‌که صلح افغانستان به نتیجه نمی‌رسد و در حالت دوم؛ با ادامه‌ی این وضعیت، افغانستان بار دیگر به جولانگاه گروه‌های تروریستی ازجمله طالبان و القاعده مبدل می‌شود.